Chấm dứt tình trạng “vàng hóa” trong hệ thống ngân hàng

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa công bố báo cáo về hiệu quả quản lý thị trường vàng. Theo đó, NHNN khẳng định, chính sách quản lý thị trường vàng đang đóng góp tích cực vào ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát.

Với việc thực hiện Nghị Quyết của Quốc hội về bình ổn thị trường vàng, thực hiện chủ trương của Chính phủ về việc xóa bỏ “vàng hóa”, NHNN kiên quyết thực hiện lộ trình chấm dứt hoạt động huy động, cho vay vốn bằng vàng để giảm mạnh tâm lý nắm giữ, đầu cơ vàng, ngăn ngừa rủi ro cho các TCTD. Trong đó, NHNN đã áp dụng các giải pháp hiệu quả nhằm đẩy nhanh quá trình chấm dứt huy động và cho vay vốn bằng vàng và yêu cầu các TCTD tất toán số dư huy động vốn bằng vàng, giảm dư nợ cho vay vàng.

Đến nay, tất cả 18 TCTD đã hoàn thành việc tất toán số dư huy động vốn bằng vàng đến hạn phải chi trả theo quy định, tổng dư nợ bằng vàng của toàn hệ thống đã giảm gần 70% và chiếm tỷ lệ không đáng kể so với tổng dư nợ cho vay của hệ thống đối với nền kinh tế. Toàn bộ số dư giữ hộ vàng đã được hạch toán ngoại bảng, các TCTD không được sử dụng vàng giữ hộ dưới mọi hình thức.

Và để can thiệp bình ổn thị trường vàng theo Nghị định 24 nhằm giảm sự mất cân đối về cung cầu vàng miếng trong nước, từ ngày 28/3/2013 đến 25/9/2013, NHNN đã tổ chức 61 phiên đấu thầu bán vàng miếng với tổng khối lượng trúng thầu là 1.596.500 lượng trên tổng số 1.702.000 lượng chào thầu. Trong đó có khoảng 30 tấn vàng đã được các TCTD sử dụng để tất toán số dư huy động vàng, số còn lại được các TCTD, doanh nghiệp trúng thầu bán ra để đáp ứng nhu cầu mua vàng trên thị trường.

Ngoài ra, NHNN cũng đã yêu cầu các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp hàng ngày phải báo cáo chi tiết về doanh số mua, doanh số bán vàng miếng (cụ thể về khối lượng, giá trị) cho từng đối tượng khách hàng là tổ chức, cá nhân. Trên cơ sở báo cáo của các đơn vị, kết quả cho thấy số lượng vàng các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp trúng thầu bán lại ra thị trường chủ yếu cho đối tượng là khách hàng cá nhân, số lượng bán lại cho các doanh nghiệp kinh doanh mua, bán vàng miếng là không đáng kể.

Bên cạnh đó, để hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng, hàng ngày NHNN quy định và theo dõi việc tổ chức tín dụng không được giữ trạng thái vàng vượt quá 2% so với vốn tự có và không được duy trì trạng thái âm vàng.

Theo đánh giá của NHNN, chính sách quản lý thị trường vàng đã góp phần quan trọng ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát. Trong đó việc chấm dứt huy động, cho vay vốn bằng vàng của các TCTD về cơ bản đã kết thúc và mang lại một số lợi ích quan trọng như: Loại bỏ toàn bộ rủi ro liên quan đến vàng ra khỏi hoạt động của TCTD, chấm dứt tình trạng “vàng hóa” chính thức trong hệ thống TCTD, làm giảm tính hấp dẫn của vàng miếng, giảm thiểu hoạt động đầu cơ quá mức vào vàng, chuyển quan hệ huy động, cho vay vàng sang quan hệ mua, bán vàng từ đó chuyển hoá nguồn lực bằng vàng sang VND để đưa vào sản xuất, kinh doanh hoặc tăng tiết kiệm thông qua tăng tiền gửi VND tại hệ thống các TCTD.

Về nhu cầu trên thị trường vàng, theo đánh giá của NHNN, trước đây, mỗi năm Việt Nam phải nhập khẩu khoảng 50 - 100 tấn vàng, toàn bộ lượng ngoại tệ nhập khẩu được lấy từ nền kinh tế, do vậy, nhập khẩu vàng trên quy mô lớn đã ảnh hưởng lớn đến tỷ giá, lạm phát, sự ổn định kinh tế vĩ mô. Nhưng từ đầu năm 2012 đến nay, NHNN không cấp phép cho các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Qua đó đã giảm tối thiểu khối lượng vàng nhập khẩu và tiết kiệm ngoại tệ cho đất nước, loại trừ các tác động tiêu cực của thị trường vàng tới tỷ giá và thị trường ngoại hối.

Từ cuối năm 2011 đến nay, tỷ giá đã cơ bản ổn định, tình trạng đô la hóa giảm mạnh, tỷ lệ giữa tiền gửi ngoại tệ/tổng phương tiện thanh toán giảm từ trên 30% trong những năm 1990 xuống 15,8% cuối năm 2011 và khoảng 12,3% cuối năm 2012, đến cuối tháng 8/2013 còn khoảng 12%. Tín dụng bằng ngoại tệ cũng giảm mạnh phù hợp với chủ trương chuyển quan hệ huy động - cho vay bằng ngoại tệ sang quan hệ mua - bán bằng ngoại tệ, giảm sức ép tín dụng bằng ngoại tệ và rủi ro liên quan đến chênh lệch giữa các loại tiền của hệ thống ngân hàng. Nhờ tỷ giá ổn định, tình trạng đô la hóa trong nền kinh tế giảm nên NHNN đã mua được một lượng lớn ngoại tệ để tăng dự trữ ngoại hối Nhà nước, góp phần tăng tiềm lực tài chính và uy tín của quốc gia.

Nguyễn Hiền