Các nước tung loạt "đòn giáng" mới nhắm vào Temu

Khẩu hiệu "mua sắm như tỷ phú"

Temu là nền tảng bán lẻ trực tuyến xuyên biên giới của PDD Holdings (Trung Quốc), tập đoàn sở hữu trang thương mại điện tử Pinduoduo chuyên hàng giá rẻ. Nền tảng này ra mắt lần đầu tại Mỹ vào tháng 9/2022 và hiện bán hàng trực tiếp đến 82 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Nửa đầu năm nay, tổng giá trị giao dịch (GMV) trên sàn này đạt 20 tỷ USD, vượt con số 18 tỷ USD của năm 2023. Temu đã thay thế eBay trở thành trang website thương mại điện tử được truy cập nhiều thứ hai trên thế giới, với 684,4 triệu lượt truy cập toàn cầu vào tháng 8 năm nay. Hãng dữ liệu thương mại điện tử ECDB cho biết, lượt truy cập nhiều thứ hai chứng tỏ mức độ phổ biến rất lớn tại thị trường quốc tế.

"Cơn lốc" Temu có được nhờ áp dụng kinh nghiệm từ phiên bản nội địa Trung Quốc là Pinduoduo. Cụ thể, họ sử dụng các lượt giới thiệu tặng chiết khấu cao trên mạng xã hội hay còn gọi là tiếp thị liên kết, trò chơi quay trúng phiếu giảm giá và các ưu đãi thời gian ngắn. Mô hình bán hàng giá rẻ tận xưởng giúp họ thu hút tập người dùng tìm kiếm sản phẩm giá phải chăng.

Với khẩu hiệu "mua sắm như tỷ phú", người phát ngôn của Temu cho biết sứ mệnh của họ là cung cấp cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn hơn về các sản phẩm chất lượng với giá cả phải chăng. "Chúng tôi đạt được điều này thông qua một mô hình kinh doanh hiệu quả giúp loại bỏ những trung gian không cần thiết để chuyển khoản tiết kiệm trực tiếp cho khách hàng", người này nói.

Mỹ mạnh tay thay đổi quy định

Tuy nhiên, các nước Phương Tây lại đang tìm cách siết hoạt động của Temu trước nỗi lo hàng giá rẻ và kém chất lượng. Nhà Trắng đang tìm cách siết số lượng các lô hàng giá trị nhỏ nhập khẩu được miễn thuế mà Temu đã tận dụng thời gian qua.

Chính quyền ông Biden nêu sẽ đề xuất quy định mới nhằm hạn chế số lượng các lô hàng có giá trị thấp nhập khẩu vào Mỹ mà không phải chịu thuế theo quy định "de minimis".

"De minimis" tức là "quá nhỏ để có ý nghĩa" (too small to be meaningful). Quy định miễn trừ này là một phần của Luật Thương mại Mỹ từ năm 1930 và cho phép các gói hàng dưới một ngưỡng giá trị nhất định được miễn thuế và kiểm tra hải quan. Mức này tại Mỹ là 800 USD và ở Liên minh châu Âu (EU) là 150 euro.

Ý tưởng ban đầu của "de minimis" là khuyến khích khách du lịch mua sắm, tiết kiệm công sức cho ngành hải quan, cũng như đơn giản hóa thương mại quốc tế. Nhưng giờ, giới chức phương Tây cho rằng quy tắc này cần được xem lại. Số lượng gói hàng dưới 800 USD ở Mỹ tăng vọt, lên hơn một tỷ gói vào năm ngoái, so với khoảng 140 triệu gói vào một thập kỷ trước.

"Chúng tôi rất lo ngại về việc các công ty nước ngoài lớn sử dụng lỗ hổng này với quy mô và số lượng như vậy, đến mức có thể xem là lạm dụng", một quan chức Nhà Trắng nói với Reuters.

Theo Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo, người lao động và doanh nghiệp Mỹ có thể cạnh tranh sòng phẳng, nhưng các nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc "đã né tránh thuế quan bằng cách lạm dụng quy định miễn trừ "de minimis" thời gian dài".

Quy định đã tạo ra lỗ hổng, làm thiệt hại cho công nhân, nhà bán lẻ và nhà sản xuất Mỹ, gây khó khăn hơn cho giới chức trong việc các mặt hàng bên trong là hợp pháp và tuân thủ các quy định về sức khỏe, an toàn, sở hữu trí tuệ và bảo vệ người tiêu dùng.

Nhà Trắng kêu gọi Quốc hội thông qua luật này trong năm nay "để bảo vệ người tiêu dùng, người lao động và doanh nghiệp Mỹ hơn nữa". Các nhà lập pháp đảng Dân chủ kêu gọi Tổng thống Joe Biden sử dụng quyền hành pháp để loại bỏ quy định "de minimis", gọi đây là một "lỗ hổng" cho phép hàng nhập khẩu từ Trung Quốc trốn thuế.

Liên minh vì một nước Mỹ thịnh vượng, nhóm nghiên cứu và vận động cho các nhà sản xuất và chế tạo trong nước, khen ngợi động thái của Nhà Trắng. Theo họ, đây là bước tiến để hạn chế dòng hàng hóa được giao dịch không công bằng, đặc biệt là từ Trung Quốc. Nhóm này đã cáo buộc Trung Quốc lợi dụng lỗ hổng "de minimis" để đưa hàng nhập khẩu tràn ngập nước này.

Cục Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) cho biết Trung Quốc hiện là nguồn cung lớn nhất các gói hàng nhỏ lẻ. Chính quyền Biden cho rằng, thay vì nhập những lô hàng lớn, Shein và Temu vận chuyển các kiện riêng trực tiếp cho người mua, đồng nghĩa có thể bỏ qua thuế nhập khẩu nhờ giá trị dưới 800 USD.

Trả lời về vấn đề này Temu cho biết mô hình kinh doanh của họ không dựa vào chính sách "de minimis" mà thay vào đó là cắt bỏ những khâu trung gian không cần thiết để giúp người tiêu dùng tiết kiệm chi phí.

"Chúng tôi đang xem xét các đề xuất về quy tắc mới và vẫn cam kết mang lại giá trị cho người tiêu dùng", Phát ngôn viên của Temu nói với báo chí.

Châu Âu áp loạt quy định nghiêm ngặt

Tại châu Âu, Ủy ban châu Âu tuyên bố rằng Temu sẽ phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt hơn về nội dung trực tuyến của EU sau khi nền tảng đạt số lượng người dùng thường xuyên hơn 45 triệu.

Ngày 11/10, Ủy ban châu Âu cho biết đã gửi yêu cầu đến Temu cung cấp thông tin về các biện pháp mà nền tảng này đang thực hiện nhằm ngăn chặn việc bán các sản phẩm bất hợp pháp, căn cứ theo Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA). "Dựa trên đánh giá về phản hồi của Temu, Ủy ban sẽ quyết định các bước tiếp theo", thông báo của EC cho biết.

Cũng theo Ủy ban châu Âu, 2 tỷ bưu kiện có giá trị khai báo dưới 150 euro được nhập vào khu vực này năm ngoái, đây là "khối lượng thương mại điện tử khổng lồ đang thử thách giới hạn của hải quan".

Ủy ban châu Âu cho biết 2 tỷ bưu kiện có giá trị khai báo dưới 150 euro được nhập vào khu vực này năm ngoái. EC cho rằng "khối lượng thương mại điện tử khổng lồ đang thử thách giới hạn của hải quan". Họ đang tìm cách đẩy nhanh việc thống nhất phương án để chống lại sự gia tăng của hàng nhập khẩu giá rẻ.

Theo Le Monde, các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới phát triển mạnh mẽ kể từ đại dịch. Họ vận chuyển các gói hàng "với mức giá không thể cạnh tranh hơn" trực tiếp từ nhà máy sản xuất đến khách hàng mà không qua trung gian.

Mới đây, Bộ Kinh tế Đức công bố kế hoạch hành động thương mại điện tử nhằm giảm thiểu việc nhập khẩu không kiểm soát các sản phẩm giá trị thấp từ các nước ngoài EU. Bản kế hoạch có nhắc đến Temu và Shein.

Đức dự định triển khai 3 biện pháp chính, gồm tăng năng lực hải quan và giám sát thị trường, kiểm soát chặt hơn hàng nhập khẩu; thực thi nghiêm ngặt Đạo luật Dịch vụ kỹ thuật số (DSA) của EU. Chính quyền sẽ hành động phù hợp với bảo vệ môi trường và người tiêu dùng, hướng tới loại bỏ ngưỡng miễn thuế các gói hàng nhỏ.

Hiệp hội bán lẻ (HDE) đã vận động Chính phủ Đức "đảm bảo cạnh tranh công bằng cho tất cả thành phần trên thị trường". Họ cho rằng cơ quan hải quan thiếu năng lực để kiểm tra xem các sản phẩm có tuân thủ quy định của EU hay không.

Đảng Dân chủ Xã hội, đảng cầm quyền của Đức, kêu gọi mở rộng mạnh mẽ các hoạt động kiểm soát hải quan và xóa bỏ giới hạn miễn thuế 150 euro. Những người chỉ trích cho rằng các quy định hải quan hiện hành giúp Temu, Shein bán hàng với giá thấp hơn đối thủ và tránh được việc kiểm tra hải quan.

"Nhiều công ty bán buôn và bán lẻ đang rất lo ngại về sự cạnh tranh không lành mạnh từ Trung Quốc, điều này bóp méo cạnh tranh trong thương mại và đặt ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với nền kinh tế địa phương", Nhóm nghị sĩ Đảng Dân chủ Xã hội nêu.

Chính phủ Đức cho hay đang soạn thảo các quy định mới nhằm đảm bảo các nhà bán lẻ giá rẻ từ Trung Quốc như Temu và Shein tuân thủ các tiêu chuẩn về an toàn sản phẩm, bảo vệ môi trường, quyền lợi người tiêu dùng, cũng như luật hải quan và thuế.

Tạp chí Capital cho biết trong những tháng gần đây, Bộ Kinh tế Đức đã liên tục tổ chức các cuộc thảo luận về vấn đề này với các bang liên bang của Đức, Ủy ban châu Âu và Nghị viện châu Âu. 

Châu Á: Indonesia chặn Temu, Thái Lan áp thuế

Mới đây, Indonesia yêu cầu Google và Apple chặn ứng dụng thương mại điện tử Temu của Trung Quốc trên các cửa hàng ứng dụng tại nước này, theo Reuters.

Ông Budi Arie Setiadi, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông của Indonesia, cho biết động thái trên nhằm bảo vệ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước, trước "làn sóng" sản phẩm giá siêu rẻ của Temu. Dù vậy, đến hiện tại, Indonesia vẫn chưa ghi nhận bất kỳ giao dịch nào của người dân trên nền tảng này.

Nhận định về mô hình kinh doanh của Temu, ông Budi cho rằng việc nền tảng này cho phép người tiêu dùng kết nối trực tiếp với các nhà máy ở Trung Quốc để giảm mạnh giá thành là một dạng cạnh tranh không lành mạnh.

"Chúng tôi không bảo vệ ngành thương mại điện tử, mà đang bảo vệ các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Có hàng triệu doanh nghiệp tại Indonesia cần được bảo vệ ngay lúc này", ông nhấn mạnh với Reuters.

Ngoài ra, ông khẳng định chính phủ cũng sẽ chặn bất kỳ khoản đầu tư nào từ Temu vào thương mại điện tử trong nước nếu điều đó xảy ra. Trước đó, nền tảng thương mại điện tử nội địa Bukalapak của Indonesia đã phủ nhận tin đồn về kế hoạch thâu tóm của Temu.

Phát triển mạnh, Temu không chỉ khiến Indonesia mạnh tay cấm đoán mà nhiều thị trường khác cũng dè chừng. Ngay tại Đông Nam Á, một tháng sau khi đặt chân vào Thái Lan, Temu đối diện chính sách mới.

Từ tháng 7, nước này áp thuế giá trị gia tăng (VAT) 7% đối với tất cả gói hàng nhập khẩu có giá dưới 1.500 baht, hiệu lực đến cuối tháng 12. Năm tới, luật mới sẽ cho phép cơ quan thuế tiếp tục thu thuế VAT đối với những sản phẩm đó. Trước đây, các kiện hàng dưới ngưỡng này được miễn thuế.

Theo The Nation Thailand cho hay nhiều người tiêu dùng và doanh nghiệp còn kêu gọi cấm Temu vì lo ngại rằng sản phẩm giá rẻ tràn vào có thể tàn phá chuỗi cung ứng và khả năng cạnh tranh của đất nước. Bangkok Post cho hay chính phủ hồi tháng 9 đã yêu cầu các cơ quan liên quan đảm bảo rằng Temu tuân thủ luật pháp địa phương và nộp thuế phù hợp.