Bất minh chuyện phong "Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới" cho PVC

Như tin đã đưa, ngày 18/7, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã thông báo chỉ đạo của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng về các công việc cần làm tiếp đối với với ông Trịnh Xuân Thanh. Thông báo có có yêu cầu Ban cán sự đảng Bộ Nội vụ và Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương có sự tham gia của UBKTƯ tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và xử lý đối với các tập thể, cá nhân có khuyết điểm, vi phạm trong việc thẩm định, đề nghị cấp có thẩm quyền tặng thưởng Huân chương Lao động trong 2 năm liền (năm 2009 và 2010) và phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động cho Tổng Công ty cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam-PVC (năm 2011).

Khen thưởng PVC trước thời điểm thua lỗ ?

Nếu chỉ nhìn vào bề nổi, có vẻ như, việc PVC được nhận nhiều danh hiệu là có dựa trên những thành tích nhất định. Như tháng 1/2010 nhận Huân chương Lao động hạng nhì nhờ thành tích năm 2009, doanh thu của Tổng công ty này đạt trên 3.700 tỷ đồng, tăng gần gấp đôi năm 2008. Lợi nhuận trước thuế là 245 tỷ đồng, nộp Ngân sách Nhà nước trên 172 tỷ đồng, tăng gần gấp 2 lần so với năm 2008.

Tháng 11/2010, PVC tiếp tục được nhận Huân chương Lao động hạng nhất do đã hoàn thành tất cả các chỉ tiêu sản xuất kinh doanh năm 2010. Năm đó, tổng doanh thu PVC đạt hơn 7.000 tỷ đồng, tăng hơn 200% so với năm 2009. Lợi nhuận trước thuế đạt gần 840 tỷ đồng, tăng trên 300% so với năm 2009.

Như vũ bão, chỉ 2 tháng sau, ngày 26/1/2011, danh hiệu "Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới" lại được trao cho PVC. Các thành tích được nêu là: Năm 2010, PVC đã hoàn thành toàn diện và vượt mức tất cả các chỉ tiêu kinh tế, tổng giá trị sản xuất kinh doanh đạt 10.888,9 tỷ đồng, tăng gấp 2 lần so với năm 2009; Nộp ngân sách Nhà nước 460,5 tỷ đồng; Lợi nhuận trước thuế đạt 1.067,5 tỷ đồng.

Tuy nhiên, trả lời Dân trí, bà Trần Thị Hà - Thứ trưởng Bộ Nội vụ kiêm Trưởng Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương cho rằng, các việc khen thưởng cho PVC là “rất thoả đáng và đầy đủ". Theo bà này, khen thưởng là khen giai đoạn, có thành tích ở giai đoạn nào thì khen thưởng ở giai đoạn ấy. Bà Hà cho rằng, việc xem xét, đề xuất tặng thưởng Huân chương Lao động, Anh hùng Lao động cho PVC được tiến hành từ tháng 9/2010, trước thời điểm PVC kinh doanh, làm ăn thua lỗ lớn.

Đại biểu Quốc hội: "Giải thích không chuẩn"

Bình luận về giải thích trên của bà Trần Thị Hà, Phó chủ nhiệm Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội, ông Bùi Sĩ Lợi cho rằng, giải thích như vậy là "không chuẩn".

"Thi đua khen thưởng là lựa chọn người tiêu biểu nhất, là tấm gương sáng để người ta soi vào. Thế mà PVC lỗ trên 3.200 tỷ đồng mà nói Hội đồng thi đua không xem xét, không nghiên cứu thì ở đây cũng có chuyện là người ta không có thông tin", ông nói.

Theo Đại biểu Quốc hội Bùi Sĩ Lợi, khi xem xét một đối tượng để khen thưởng, thì cơ quan khen thưởng phải làm việc với cơ quan chức năng, phải đặt những câu hỏi như vậy: Thua lỗ, sai phạm như vậy, Công ty có chịu trách nhiệm không, bản thân anh này có chịu trách nhiệm không để anh kết luận.

"Nếu không làm được điều đó thì Hội đồng TĐKT sai. Còn nếu Hội đồng TĐKT đã làm việc với các cơ quan chức năng và được trả lời là đơn vị này không có vi phạm, đơn vị này xứng đáng Anh hùng thì Hội đồng TĐKTkhông sai", ông nói.

"Nhưng nếu Hội đồng TĐKT không làm hết trách nhiệm, xem xét một cách chặt chẽ, lật đi lật lại xem nó có xứng đáng không vì không đơn thuần là bằng khen, huân chương mà là Anh hùng. Danh hiệu Anh hùng là thiêng liêng mà sau đó lại phải giải quyết những vấn đề tồn tại như vậy thì các cơ quan phải xem lại", ông Lợi nói với Dân trí.

Trước năm 2010, PVC đã gặp nhiều vấn đề nghiêm trọng

Nhìn bề nổi, các số liệu trên sổ sách, báo cáo của PVC trong các năm 2009, 2010 đều đạt doanh thu và lợi nhuận cao và đó là một trong những "thành tích" cơ bản để xét thưởng các danh hiệu. Tuy nhiên, trên thực tế, tình trạng thua lỗ nặng nề của PVC trong các năm sau đó: 2011-2013 mặc dù có ghi nhận những khó khăn, có ghi nhận lỗi điều hành, trách nhiệm quản lý của ban lãnh đạo PVC, của ông Trịnh Xuân Thanh như Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) đã báo cáo, nhưng tình trạng này, đã có những dấu hiệu, nguyên nhân từ các năm trước đó: 2008-2009-2010.

Cụ thể, tình trạng thua lỗ của PVC bắt đầu từ năm 2011 và lên đỉnh điểm ở mức trên 3.274 tỷ đồng năm 2013 (lỗ luỹ kế đến 30/6/2103 là 4.212 tỷ đồng, còn tiềm ẩn tăng thêm lỗ 870 tỷ đồng), theo các báo cáo về sản xuất, kinh doanh của PVC và PVN thì đã có nguyên nhân do việc triển khai nhiều hoạt động, dự án trái ngành, nghề chính, không có kinh nghiệm thực hiện như các dự án sản xuất nhiên liệu sinh học (Ethanol) như tại Phú Thọ (hiện nay ở tình trạng phá sản, đã được khởi tố vụ án); Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, Nhà máy Nhiệt Điện Vũng Áng...Thực hiện các dự án đầu tư bất động sản nhưng do rơi vào thời kỳ khó khăn của thị trường, PVC càng bị sa lầy vào các dự án này. Biên bản kiểm tra tại PVC do Tập đoàn PVN lập ngày 29/7/2013 đã thể hiện rất rõ những điều này.

Một báo cáo của Người đại diện vốn nhà nước tại PVC gửi PVN tháng 9/2013, cũng đã nêu rõ tình trạng thua lỗ của PVC giai đoạn 2011-2013 thì cũng không hẳn do các nguyên nhân phát sinh trong thời kỳ này mà đã phát sinh từ các năm trước đó-là những năm mà PVC được coi là có thành tích cao để nhận đủ các loại huân, huy chương.

Cụ thể, theo báo cáo này, với tình hình tài chính, công nợ như đến tháng 9/2013, nếu không có giải pháp đồng bộ, quyết liệt thì PVC sẽ "không có khả năng hoạt động liên tục, dẫn đến nguy cơ phá sản cao". Và nguyên nhân của tình trạng trên, về phía chủ quan, là những sai lầm về chiến lược: "Hoạt động theo mô hình công ty mẹ-con nhưng công ty mẹ (PVC) không tập trung nâng cao năng lực quản trị, năng lực thi công xây lắp, phát triển đội ngũ chuyên gia và công nhân tay nghề cao mà chỉ tập trung đầu tư tài chính, thu phí quản lý từ các dự án, công trình được giao".

"PVC không có yếu tố, phát triển bền vững, hoàn toàn dựa vào các công ty con, công ty liên kết, công ty đầu tư tài chính. các công ty này không tham gia vào chuỗi giá trị gia tăng cho công ty mẹ, không xây dựng bộ máy quản trị, chiến lược kinh doanh trong tổng thể PVC. Vì vậy không những không đóng góp cho công ty mẹ, kể cả cổ tức mà còn làm phát sinh thêm nghĩa vụ pháp lý, tài chính, ảnh hưởng đến uy tín công ty mẹ, gây thua lỗ tài chính cho công ty mẹ", Báo cáo trên nhận xét.

Đáng chú ý, cũng theo Người đại diện vốn nhà nước (PVN) tại PVC, "Thua lỗ (của PVC) chủ yếu do không tuân thủ các nguyên tắc, chuẩn mực trong quản trị doanh nghiệp, quản lý tài chính, quản trị rủi ro trong tất cả các khâu".

Thậm chí, ngày từ năm 2009, theo nguồn tin của Dân trí, PVN đã cử các đoàn kiểm tra và đã liên tục ra văn bản cảnh báo, yêu cầu chấn chỉnh hoạt động quản lý, điều hành tại PVC, khắc phục những yếu kém, sai sót tại tổng công ty này.

Căn cứ vào những số liệu, báo cáo, phân tích trên, thì việc bà Trần Thị Hà, Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho rằng, việc khen thưởng cho PVC là “rất thoả đáng và đầy đủ" theo giai đoạn đó rõ ràng là không thuyết phục.

Hơn nữa, nếu chiểu theo các tiêu chuẩn khen thưởng huân chương lao động, tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu Anh hùng lao động của Luật Thi đua, Khen thưởng năm 2003 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua, Khen thưởng năm 2005 và Nghị định Số 42/2010/NĐ-CP của Chính phủ quy định và đối chiếu với những báo cáo, đánh giá nhận xét của PVN, của Người đại diện vốn nhà nước tại PVC thì các danh hiệu Anh hùng lao động và các huân, huy chương trao cho PVC trước đó đều không xứng đáng.

Mạnh Quân