Ai hưởng lợi khi giá hàng hóa trên toàn cầu tăng mạnh?

Giá cả bùng nổ trên diện rộng

Vào những ngày đầu của siêu chu kỳ hàng hóa năm 2004, Doug King thành lập quỹ đầu cơ của mình. Đó là thời điểm hoàn hảo khi nhu cầu dồi dào từ Trung Quốc đẩy giá mọi hàng hóa từ dầu mỏ đến đồng tăng lên mức cao kỷ lục. Các nhà đầu tư đổ xô vào lĩnh vực hàng hóa. Vào thời đỉnh cao, quỹ Merchant Commodity Fund của King quản lý khối tài sản khoảng 2 tỷ USD.

Nhưng sự bùng nổ này đã đột ngột kết thúc sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 và khi cuộc cách mạng đá phiến Mỹ bắt đầu diễn ra. Hệ quả là giá nhiều mặt hàng lao dốc, các tổ chức lớn rút tiền ra và nhiều quỹ đầu cơ chuyên nghiệp đóng cửa.

Hơn một thập kỷ nhanh chóng trôi qua và giờ đây King đang có một trong những năm tốt nhất trong sự nghiệp của mình. Sự bùng nổ giá hàng hóa trên diện rộng đã đưa quỹ đầu cơ của ông tăng gần 50% trong năm nay. Giá nhiều nguyên liệu thô từ sắt thép đến đậu nành đều đạt mức cao trong nhiều năm.

Câu hỏi đặt ra là liệu đây có phải một bước lùi tạm thời của đại dịch hay những dấu hiệu cho thấy một sự thay đổi lâu dài hơn trong cấu trúc nền kinh tế toàn cầu?

"Chúng ta đang đối mặt với một cú sốc lạm phát mang tính hệ thống. Có quá nhiều nhu cầu bị kìm nén và mọi người đều muốn có mọi thứ ngay bây giờ" - King nói.

Lần đầu tiên kể từ khi cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, sự bùng nổ giá hàng hóa khiến các ngân hàng trung ương lo lắng về lạm phát. Cơn bão giá này cũng sẽ tác động đến chính trị. Việc giá dầu trở lại mốc 75 USD/thùng khiến Ả rập Xê Út và Nga trở lại vị trí dẫn dắt trên thị trường năng lượng toàn cầu. Đây là sự trở lại đáng chú ý kể từ khi giá dầu về mức âm cách đây một năm.

Trung Quốc là nước phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu thô nhập khẩu để cung cấp cho hàng triệu nhà máy và các công ty xây dựng, nên khi giá cả tăng mạnh chính phủ nước này đã buộc phải can thiệp để kiểm soát đầu cơ và xả các kho dự trữ chiến lược. Tuy nhiên, điều này chỉ có tác dụng trong một mức độ nào đó.

Giá đồng đã về mức ổn định trong năm nay nhưng giá quặng sắt vẫn cao kỷ lục. Giá thép ở Mỹ cũng đã tăng gấp 3 lần trong năm nay, trong khi đó than đá tăng lên mức cao nhất trong 13 năm, duy chỉ có giá khí đốt đang giảm.

Ngay cả khi có sự sụt giảm gần đây, chỉ số hàng hóa của Bloomberg - chỉ số đo 22 mặt hàng nguyên liệu thô - vẫn tăng 78% so với mức thấp nhất hồi tháng 3/2020, thời điểm đại dịch bắt đầu lan rộng.

Dầu thô - mặt hàng quan trọng nhất của nền kinh tế toàn cầu - vẫn đang tiếp tục tăng cao khi thế giới thoát khỏi tình trạng đóng cửa và OPEC+ cắt giảm nguồn cung. Giá dầu Brent đã tăng 45% trong năm nay khiến giới thương nhân và các ngân hàng phố Wall dự báo giá dầu có thể vượt mốc 100 USD/thùng lần đầu tiên kể từ năm 2014.

Jeff Currie - người đứng đầu về nghiên cứu hàng hóa tại Goldman Sachs - cho rằng vẫn còn dư địa để đầu tư. "Hàng hóa đang thịnh hành trở lại, nhưng cho đến nay vẫn chưa thu hút được dòng tiền như trong giai đoạn bùng nổ 2004-2011" - Currie nói.

Ai hưởng lợi?

Các nhà đầu tư và các nhà giao dịch vật chất đã đổ tiền vào hàng hóa, đặt cược vào sự hồi phục của nền kinh tế sau đại dịch, là những người được hưởng lợi lớn nhất.

Chỉ trong 9 tháng đầu tiên của năm tài chính, Cargill Inc - nhà kinh doanh hàng nông sản lớn nhất thế giới - đã kiếm được nhiều tiền hơn so với bất kỳ năm tài chính nào trong lịch sử của doanh nghiệp này, thu nhập ròng tăng trên 4 tỷ USD.

Trafigura Group - nhà kinh doanh dầu độc lập lớn thứ hai trên thế giới - cũng lãi ròng hơn 2 tỷ USD trong 6 tháng tính đến hết tháng 3, gần bằng số tiền mà họ kiếm được trong năm tốt nhất trước đó.

Tuy vậy, đối với người tiêu dùng, cơn sốt giá hàng hóa đồng nghĩa với nỗi lo về lạm phát cao trở lại. Hiện tại, các công ty vẫn đang hứng chịu những tác động từ việc giá hàng hóa tăng cao, nhưng sớm hay muộn gánh nặng này cũng sẽ đổ xuống người tiêu dùng.

Từ Unilever cho đến Procter & Gamble Co., đều đã công bố kế hoạch tăng giá trong thời gian tới.

Tốc độ và quy mô của đợt tăng giá của hàng chục loại nguyên liệu thô từ dầu thực vật đến than đá đã khiến nhiều người gọi đây là một siêu chu kỳ hàng hóa mới, tương tự như cách đây gần hai thập kỷ khi Trung Quốc công nghiệp hóa nhanh chóng làm thay đổi cấu trúc nền kinh tế toàn cầu.

Các nhà kinh tế học thường định nghĩa siêu chu kỳ là khoảng thời gian nhu cầu mạnh mẽ bất thường khiến các công ty dầu thô, thợ mỏ và nông dân phải chật vật để đáp ứng khiến cho đợt tăng giá kéo dài hơn mức bình thường.

"Giá hàng hóa sẽ còn mạnh trong một thời gian dài nữa" - ông Ivan Glasenberg, CEO sắp mãn nhiệm của tập đoàn hàng hóa khổng lồ Glencore Plc - nói và cho biết lần đầu tiên hai siêu cường trên thế giới là Mỹ và Trung Quốc đang thúc đẩy các dự án cơ sở hạ tầng lớn, nhằm giải cứu nền kinh tế thoát khỏi những tác động của đại dịch.

Trong khi đó, nguồn cung đang gặp khó khăn để đáp ứng nhu cầu. Một số tắc nghẽn là do các động thái có chủ ý của các nước sản xuất như liên minh OPEC+ đã cắt giảm sản lượng khai thác vào năm ngoái. Một số khác là do khó khăn trong việc vận hành các khu mỏ, lò luyện và cơ sở giết mổ, trang trại… giữa đại dịch.

Tuy vậy, đối với những nhà đầu cơ hàng hóa như Doug King, đây là sự khởi đầu của một chu kỳ bùng nổ giá hàng hóa, không phải là sự tăng đột biến nhất thời.