3 lĩnh vực nợ xấu chiếm tỷ trọng lớn, "cục máu đông" sẽ phình hơn sắp tới

Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 42, nợ xấu ra sao?

Sáng 24/5, bà Nguyễn Thị Hồng - Thống đốc Ngân hàng Nhà nước - đã báo cáo trước Quốc hội việc thực hiện Nghị quyết số 42/2017 ngày 21/6/2017 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng và đề nghị việc kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết này.

Cụ thể Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, lũy kế từ 15/8/2017 đến 31/12/2021, toàn hệ thống tổ chức tín dụng đã xử lý được 380.200 tỷ đồng nợ xấu theo Nghị quyết số 42, bằng 47,9% số nợ xấu theo Nghị quyết số 42.

Trước đó, trong bối cảnh khủng hoảng tài chính năm 2007, kinh tế vĩ mô diễn biến bất ổn, hoạt động của hệ thống các tổ chức tín dụng ở thời điểm cuối năm 2011 hết sức khó khăn, thanh khoản căng thẳng, nợ xấu tích tụ rất lớn, tiềm ẩn rủi ro gây đổ vỡ hệ thống.

Tính đến 31/12/2016, tỷ lệ nợ xấu nội bảng, nợ xấu đã bán cho VAMC chưa xử lý và nợ tiềm ẩn thành nợ xấu là 10,08% tổng dư nợ cho vay, đầu tư đối với nền kinh tế. Trong khi đó, cơ sở pháp lý về xử lý nợ xấu chưa đồng bộ.

Đến cuối năm 2021, trong tổng số 380,2 nghìn tỷ đồng nợ xấu theo Nghị quyết số 42 đã được xử lý có 148 nghìn tỷ đồng là do khách hàng tự trả nợ (chiếm 38,93%), cao hơn so với mức 22,8% trung bình năm từ 2012-2017 do khách hàng tự trả nợ/tổng nợ xấu nội bảng đã xử lý.

Đồng thời, kết quả xử lý, bán, phát mại tài sản đảm bảo để thu hồi nợ của TCTD và VAMC đạt 77.200 tỷ đồng, chiếm 20,3%.

Tính trung bình nợ xấu đã xử lý đạt khoảng 5,67 nghìn tỷ đồng/tháng, cao hơn mức trung bình 3,25 nghìn tỷ đồng/tháng trong giai đoạn trước khi Nghị quyết 42 có hiệu lực (từ năm 2012 - 2017).

Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Hồng, kinh tế thế giới giai đoạn 2021-2025 được dự báo diễn biến khó lường, lạm phát gia tăng, xung đột Nga - Ukraine, đại dịch Covid 19 vẫn còn ảnh hưởng và tác động tới kinh tế thế giới và kinh tế Việt Nam. Trong nước, nhiều doanh nghiệp khó khăn, không trả được nợ ngân hàng, bởi vậy bà Hồng nhận định, nợ xấu có xu hướng tăng trong thời gian tới.

"Đến 31/12/2021, trường hợp đánh giá một cách thận trọng, tỷ lệ nợ xấu nội bảng, nợ bán cho VAMC và các khoản nợ tiềm ẩn thành nợ xấu ở mức cao là 6,31%. Nợ xấu chưa xử lý theo Nghị quyết số 42 đến 31/12/2021 vẫn ở mức cao là 412,7 nghìn tỷ đồng. Xử lý nợ xấu theo hình thức khách hàng tự trả nợ giảm do dịch Covid-19 tác động đến tình hình tài chính của khách hàng", bà Hồng thông tin.

Do vậy, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước đã đề xuất kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42. Bởi đến hết ngày 15/8, toàn bộ cơ chế về xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 sẽ không được áp dụng, việc xử lý nợ xấu sẽ kéo dài…

Lưu ý 3 lĩnh vực có nợ xấu cao

Đại diện cơ quan thẩm tra, ông Vũ Hồng Thanh - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - cho biết cơ bản thống nhất với Báo cáo của Chính phủ về đánh giá kết quả thí điểm xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42.

Tuy nhiên, theo ông Thanh, kết quả xử lý nợ xấu chưa thực sự vững chắc, thực trạng nợ xấu cho thấy nền kinh tế vẫn tiềm ẩn rủi ro; một số biện pháp áp dụng theo Nghị quyết số 42 chưa phát huy hiệu quả (như áp dụng thủ tục rút gọn tại Tòa án...).

Đối với nợ xấu nói chung, ông Thanh cho biết xử lý bằng dự phòng rủi ro còn chiếm tỷ lệ cao; một số lĩnh vực có số nợ xấu chiếm tỷ trọng cao so với nợ xấu của toàn hệ thống. Cụ thể đó là 3 lĩnh vực: bất động sản (chiếm 18,4%); cho vay tiêu dùng (chiếm 25,8%); BOT, BT giao thông (3,92%)...

Lãnh đạo Ủy ban Kinh tế đề nghị phân tích rõ hơn nguyên nhân dẫn đến số nợ xấu được xác định theo Nghị quyết số 42 đến nay còn ở mức khá cao và có xu hướng gia tăng; việc kiểm soát rủi ro đối với các khoản cho vay, nhất là các khoản thuộc các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao.

Đáng lưu ý, theo ông Thanh, có ý kiến đề nghị đánh giá về chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ (được thực hiện đến ngày 30/6), mặc dù chính sách này hỗ trợ cho người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh dịch Covid-19 nhưng có thể phản ánh không đầy đủ nợ xấu của hệ thống các TCTD, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho nền kinh tế.

Về việc kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42, lãnh đạo Ủy ban Kinh tế cho biết đa số ý kiến thống nhất với đề xuất của Chính phủ. Ngoài ra, trước áp lực nợ xấu của các TCTD dự báo sẽ gia tăng trong thời gian tới, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ, NHNN có các giải pháp để hướng dòng vốn tín dụng vào khu vực sản xuất, kinh doanh.

Đồng thời cần kiểm soát chặt chẽ tăng trưởng "nóng" vào các tài sản tiềm ẩn rủi ro cao, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong hoạt động cho vay, đầu tư vào các tài sản này; xây dựng các kịch bản ứng phó linh hoạt với những biến động của thị trường tiền tệ thế giới nhằm bảo đảm nguồn vốn được khơi thông…