Vì sao cuộc tranh luận về nước trên Sao Hỏa vẫn chưa có lời kết?

Sao Hỏa từng là một hành tinh có lượng nước dồi dào, bằng chứng là những thung lũng sông cổ đại, các kênh đào tự nhiên lớn do lũ lụt tạo thành và sự xuất hiện của các khoáng chất chỉ có thể hình thành trong môi trường nước lỏng.

Đây là điều không phải bàn cãi, và đã được chứng minh qua các khám phá lớp bề mặt của Sao Hỏa.

Tuy nhiên, theo thời gian, hành tinh này đã mất đi phần lớn lượng nước của nó, để rồi đến nay, chỉ còn lại một thế giới khô cằn, chỉ có cát và bụi. Câu hỏi đặt ra là: Nước trên Sao Hỏa đã biến mất như thế nào?

Một giả thuyết phổ biến cho rằng một lượng lớn nước vẫn tồn tại bên dưới lớp vỏ của Sao Hỏa dưới dạng nước lỏng hoặc băng. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây đã đặt ra nghi vấn về giả thuyết này, làm dấy lên những tranh luận trong giới khoa học.

Điều gì đã xảy ra với nước trên Sao Hỏa?

Năm 2024, một nghiên cứu do TS Vaughan Wright thuộc Viện Hải dương học Scripps, Đại học California (Mỹ), dẫn đầu đã đề xuất rằng lớp vỏ giữa của Sao Hỏa được tạo thành từ đá magma bão hòa nước.

Phát hiện này dựa trên dữ liệu thu thập từ tàu thám hiểm InSight của NASA, được thiết kế để nghiên cứu cấu trúc bên trong của hành tinh thông qua đo đạc sóng địa chấn.

Nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu về hoạt động địa chấn ở độ sâu từ 10 đến 12 km bên dưới bề mặt Sao Hỏa. Họ ước tính rằng nếu lượng nước trong lớp vỏ giữa của Sao Hỏa được phân bổ đều trên bề mặt, nó có thể tạo thành một lớp nước sâu từ 1 đến 2 km, được gọi là "lớp tương đối".

So với Trái Đất, nơi lớp nước tương đương toàn cầu đạt độ sâu khoảng 3,6 km, con số này của Sao Hỏa là đáng kể.

Mặc dù phân tích của Wright và cộng sự rất hợp lý về mặt lý thuyết, nhưng Bruce Jakosky, nhà khoa học nghiên cứu cấp cao tại Đại học Colorado Boulder, đã đưa ra một góc nhìn khác trong một báo cáo mới đây.

Theo ông, kết luận của nhóm Wright có thể chưa phản ánh đầy đủ tất cả khả năng có thể xảy ra trên Sao Hỏa.

Jakosky chỉ ra rằng trong mô hình của Wright, độ bão hòa nước lỏng trong lớp vỏ giữa gần bằng 1, tức là tất cả các lỗ rỗng trong đá đều chứa đầy nước lỏng.

Tuy nhiên, theo Jakosky, các lỗ rỗng này cũng có thể chứa băng rắn hoặc thậm chí là khoảng trống, thay vì hoàn toàn chứa nước lỏng. Nếu đúng như vậy, lượng nước thực tế có thể thấp hơn đáng kể so với ước tính ban đầu. Hay thậm chí không tồn tại.

Sau khi xem xét các yếu tố như sự phân bố của không gian lỗ rỗng, Jakosky đề xuất rằng lượng nước trên Sao Hỏa có thể dao động trong khoảng từ 0 đến 2 km nếu được trải đều trên bề mặt. Điều này có nghĩa là mức độ nước trong lớp vỏ Sao Hỏa có thể thấp hơn rất nhiều so với ước tính trước đó.

Bí ẩn vẫn chưa có lời giải

Những tranh luận giữa hai nhóm nghiên cứu cho thấy rằng câu hỏi về lượng nước còn lại trên Sao Hỏa vẫn chưa thể có câu trả lời cuối cùng. Không chỉ vậy, còn là những nghi vấn xung quanh sự sống ngoài hành tinh tại nơi đây.

Dữ liệu từ sứ mệnh InSight vốn dĩ rất quan trọng, nhưng nó cũng đồng thời chưa đủ để xác nhận chắc chắn liệu nước trên Sao Hỏa có tồn tại ở dạng lỏng dưới lòng đất hay không. Cần có thêm các sứ mệnh nghiên cứu trong tương lai để làm rõ vấn đề này.

Jakosky nhấn mạnh rằng các tàu vũ trụ trong tương lai có thể giúp xác định chính xác hơn đặc tính của lớp vỏ Sao Hỏa và từ đó đưa ra câu trả lời đáng tin cậy hơn về lịch sử nước trên hành tinh này. Cho đến lúc đó, cuộc tranh luận về nước trên Sao Hỏa vẫn tiếp tục, và bí ẩn về số phận của nước trên hành tinh này vẫn còn bị bỏ ngỏ.

Việc làm rõ về nơi chứa nước và lượng nước thực tế trên Sao Hỏa sẽ có vai trò đặc biệt quan trọng trong các sứ mệnh tương lai, khi chúng ta chinh phục và đặt chân lên Hành tinh Đỏ.

Công ty SpaceX của Elon Musk đang phát triển Starship, một tàu vũ trụ có thể tái sử dụng hoàn toàn, được thiết kế để chở hàng trăm người và hàng hóa lên Sao Hỏa. Cùng với đó là mục tiêu xây dựng một thành phố tự duy trì trên Sao Hỏa với dân số 1 triệu người vào năm 2050.