Tình trạng sức khỏe của 2 phi hành gia mắc kẹt 9 tháng hiện ra sao?

Hai phi hành gia của NASA, Barry "Butch" Wilmore và Sunita "Suni" Williams, đã trở về Trái Đất sau 9 tháng ngoài kế hoạch trên không gian. Sứ mệnh vốn chỉ dự kiến kéo dài hơn 1 tuần, đã bị kéo dài do các vấn đề kỹ thuật xảy ra với tàu Boeing Starliner.

Sau khi trở về Trái Đất, Wilmore và Williams hiện đang trải qua một quá trình thích nghi lại với môi trường có trọng lực. Đội ngũ y tế của NASA sẽ theo dõi họ để đánh giá mức độ phục hồi của hệ thống xương khớp, cơ bắp cũng như khả năng cân bằng cơ thể. Quá trình phục hồi này có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào mức độ ảnh hưởng của chuyến bay dài hạn.

Theo các chuyên gia, khoảng thời gian dài lưu trú trong môi trường vi trọng lực và tiếp xúc với bức xạ vũ trụ đã tác động đáng kể đến sức khỏe của họ, bao gồm thay đổi sinh lý, nguy cơ mất xương, suy giảm cơ bắp và ảnh hưởng tâm lý.

Thay đổi về chiều cao, cấu trúc xương, cơ

Theo NASA, cơ thể con người vốn dĩ thích nghi với điều kiện trọng lực Trái Đất, nhưng trong môi trường không trọng lực, sự phân bố chất lỏng trong cơ thể bị thay đổi, gây áp lực lên mắt và não, đồng thời làm suy giảm mật độ xương và khối lượng cơ bắp.

Cụ thể, xương có thể mất từ 1% đến 1,5% mật độ khoáng chất mỗi tháng nếu không có các biện pháp phòng ngừa như tập thể dục và chế độ dinh dưỡng hợp lý. Ngoài ra, việc thiếu lực hấp dẫn cũng làm thay đổi cơ chế tuần hoàn máu và dịch não tủy, gây ra những vấn đề về thị giác và hệ thần kinh trung ương.

Các phi hành gia cũng phát triển chiều cao trong không gian, vì cột sống mở rộng ra ngoài mà không có trọng lực. Cựu phi hành gia NASA Peggy Whitson từng ghi nhận đã cao thêm khoảng 2,5 cm, trong khi cựu phi hành gia NASA Scott Kelly cao thêm 5 cm.

Tuy nhiên, khi trở về Trái Đất, các đĩa đệm cột sống lại bị nén lại, khiến phi hành gia chịu những cơn đau lưng "khủng khiếp" khi trở về. Cựu phi hành gia NASA Frank Rubio, người dành 371 ngày trên ISS, cũng báo cáo bị đau lưng dưới.

Ngoài ra, khi trở về sau một thời gian dài trôi nổi trong điều kiện vi trọng lực, cột sống con người có thể chưa quen ngay lập tức với việc giữ nguyên tư thế mọi lúc trong ngày.

NASA cũng cho biết cấu trúc mắt và não của các phi hành gia sẽ thay đổi trong không gian nếu không có trọng lực. Theo đó, chất lỏng trong cơ thể sẽ dịch chuyển lên đầu, có thể gây áp lực lên mắt và gây ra các vấn đề về thị lực.

Tình trạng này được gọi là hội chứng thần kinh mắt liên quan đến du hành vũ trụ.

Thay đổi hệ thống miễn dịch

Việc tiếp xúc với bức xạ vũ trụ là một thách thức lớn đối với các phi hành gia. Được biết, Trái Đất có một lớp từ quyển bảo vệ con người khỏi bức xạ vũ trụ, nhưng khi ở trên quỹ đạo Trái Đất thấp như ISS, các phi hành gia vẫn tiếp xúc với bức xạ cao hơn nhiều so với mặt đất.

Theo NASA, mức phơi nhiễm bức xạ của các phi hành gia trên ISS dao động từ 80 mSv đến 160 mSv trong 6 tháng, cao hơn nhiều so với mức trung bình 2 mSv mỗi năm mà một người trên Trái Đất phải tiếp nhận. Mức bức xạ này làm gia tăng nguy cơ ung thư, ảnh hưởng đến hệ thần kinh và giảm hệ thống miễn dịch.

TS Mark Rosenberg, giám đốc chương trình thần kinh học hàng không vũ trụ và hiệu suất con người tại Đại học Y khoa Nam Carolina, cho biết: "Họ phải đối mặt với việc quay trở lại Trái Đất, điều đó có nghĩa là họ phải đối mặt với tất cả những vi khuẩn và côn trùng mà chúng ta có".

"Trong khi đó, hệ thống miễn dịch của họ đã bị ức chế theo thời gian", TS Mark Rosenberg nhấn mạnh.

Tình trạng suy giảm miễn dịch trong chuyến bay vũ trụ lần đầu tiên được phát hiện trong các sứ mệnh Apollo vào những năm 1960. Đến nay, nó vẫn là một nguy cơ sức khỏe lớn đối với các phi hành gia.

Ảnh hưởng về tâm lý

Không chỉ đối mặt với những tác động sinh lý, các phi hành gia còn chịu áp lực tâm lý lớn khi bị cô lập trong môi trường không gian khép kín suốt nhiều tháng.

NASA đã thực hiện các chương trình đào tạo nghiêm ngặt để giúp phi hành gia thích nghi với điều kiện sống trên ISS, nhưng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng sự cô lập kéo dài có thể dẫn đến stress, mệt mỏi, mất ngủ và thay đổi hành vi.

Để đối phó với những vấn đề này, NASA đã thử nghiệm các phương pháp như sử dụng thực tế ảo để tạo môi trường thư giãn hoặc các hoạt động giúp duy trì tinh thần tích cực như học ngoại ngữ và trồng cây trong không gian.

Nghiên cứu về tác động của thời gian dài trong không gian đối với con người không chỉ quan trọng đối với các phi hành gia hiện tại mà còn có ý nghĩa to lớn đối với các sứ mệnh tương lai lên Mặt Trăng và Sao Hỏa.

Hiểu rõ những thay đổi sinh lý và tâm lý mà con người phải đối mặt trong không gian giúp các nhà khoa học phát triển các biện pháp bảo vệ hiệu quả hơn, từ đó mở đường cho những chuyến du hành xa hơn trong vũ trụ.