Yếu tố chính trong phát triển bệnh Parkinson đã được xác định

Khám phá này có thể mang lại các liệu pháp điều trị tiềm năng gồm cả các loại thuốc điều trị hiện có trên thị trường và nó có thể tạo thuận lợi cho việc chẩn đoán sớm và ngăn ngừa rối loạn thần kinh.

Nhóm nghiên cứu, do Jean-Christophe (Chris) Rochet và Riyi Shi, Trường Đại học Purdue đứng đầu, đã xác định được một hợp chất tích lũy trong mô não ở những bệnh nhân bị mắc bệnh Parkinson. Hợp chất này, có tên là acrolein, là sản phẩm phụ có độc tính, có mùi hôi của quá trình đốt cháy chất béo (não bộ sử dụng chất béo làm nhiên liệu) và thông thường được loại bỏ khỏi cơ thể.

Ngoài ra, nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chất này có thể thúc đẩy sự hình thành một protein có tên gọi là alpha-synuclein. Khi protein này tích tụ trong một vùng não có tên là vùng đặc chất đen (substantia nigra), nó sẽ phá hủy màng tế bào và các bộ máy chính của tế bào thần kinh, tiêu diệt các tế bào não này.

Riyi Shi, giáo sư, tiến sĩ tại Khoa Khoa học y học cơ sở, Trường Đại học kỹ thuật sinh học cho biết, khi tế bào này bị chết đến mức độ rộng lớn, các triệu chứng bệnh Parkinson trở nên rõ ràng. Acrolein là một mục tiêu điều trị mới lạ. Đây là lần đầu tiên nó được thể hiện trong mô hình động vật. Khi làm giảm nồng độ acrolein xuống sẽ thực sự có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh. Điều này rất thú vị và nhóm nghiên cứu đã và đang tiến hành thực hiện nhiệm vụ công việc này trong suốt hơn 10 năm .

Jean-Christophe (Chris) Rochet, giáo sư tại Khoa Hóa dược và Dược lý phân tử thuộc Trường Đại học Dược, và là điều tra viên của nghiên cứu, cũng cho biết: “Trong nhiều thập kỷ nghiên cứu, chúng tôi đã tìm ra nhiều phương cách để chữa bệnh Parkinson trong các nghiên cứu động vật tiền lâm sàng, nhưng chúng tôi vẫn chưa tìm ra được liệu pháp chữa bệnh mà có thể ngăn chặn sự thoái hóa thần kinh cơ bản ở bệnh nhân. Nhưng phát hiện này sẽ giúp chúng ta tiến gần tới việc tìm ra các loại thuốc loại thuốc trong tương lai, và dựa vào những thông tin này có thể phát triển được liệu pháp điều trị bằng thuốc”.

Rochet cho biết thêm rằng trong các thí nghiệm sử dụng cả trên mô hình động vật và nuôi cấy tế bào, vai trò của acrolein đã được xác nhận. Acrolein đóng vai trò trực tiếp gây chết tế bào thần kinh. Công trình nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí chuyên ngành khoa học Molecular and Cellular Neuroscience mới đây.

Bệnh Parkinson là một căn bệnh mãn tính, không thể chữa khỏi, và nó là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tật ở những người trên 60 tuổi , ảnh hưởng đến gần một triệu người ở Hoa Kỳ và 7-10 triệu người trên toàn thế giới. Đây là nguyên nhân tử vong đứng hàng thứ 14 tại Hoa Kỳ và là nguyên nhân gây tử vong thần kinh đứng hàng thứ hai sau bệnh Alzheimer. Bệnh này có thể xuất hiện lúc đầu đời hoặc giai đoạn cuối đời, và các biểu hiện triệu chứng của nó như là bị run chân tay, cử động chậm, khó đi lại dần trở nên tồi tệ hơn theo thời gian.

Nguy cơ phát triển bệnh đã được xác định là do cả yếu tố di truyền và môi trường . Với những triệu chứng rõ ràng, có thể quan sát thấy, công chúng hoàn toàn có thể nhận biết khi một người nổi tiếng bị mắc phải căn bệnh này. Nếu các nghiên cứu tiếp theo cũng cho thấy acrolein có vai trò quan trọng gây bệnh Parkinson ở người, điều này sẽ giúp chúng ta có thể nhận diện và ngăn chặn bệnh trong giai đoạn đầu.

Tin tốt lành đối với bệnh này nữa đó là, nhóm nghiên cứu đã có thể làm giảm bớt và thậm chí “đảo ngược” những ảnh hưởng của bệnh Parkinson ở cả mô hình động vật và nuôi cấy tế bào sử dụng hydralazine , một loại thuốc dùng để điều trị huyết áp cao và suy tim sung huyết, và đây cũng là một hợp chất có thể liên kết với acrolein và loại bỏ nó khỏi cơ thể.

“Loại thuốc này đã được phê chuẩn sử dụng cho người, vì vậy chúng tôi biết không có vấn đề độc tính”, Tiến sĩ Shi nói. Tuy nhiên, Rochet cảnh báo rằng thuốc có thể không phải là liệu pháp điều trị tốt nhất cho bệnh nhân Parkinson.

Hiện nhóm nghiên cứu đang tích cực tìm kiếm các loại thuốc bổ sung có thể làm giảm acrolein hiệu quả hơn, với ít tác dụng phụ hơn. Trên thực tế, nhóm nghiên cứu đã xác định được nhiều ứng cử viên có thể làm giảm acrolein hiệu quả tương tự hoặc tốt hơn so với hydralazine mà không làm giảm huyết áp. Điều này cung cấp thêm hy vọng có thể thành công điều trị cho bệnh nhân Parkinson.

Shi nói rằng,việc phát hiện sớm bệnh Parkinson là rất quan trọng bởi các triệu chứng thường không đáng chú ý cho đến khi có khoảng 50% các tế bào thần kinh bị chết. Điều quan trọng ở đây là phải dễ dàng phát hiện được chỉ dấu sinh học cho thấy sự tích lũy acrolein giống như khi xét nghiệm nước tiểu hoặc máu. Cũng rất may mắn, nhóm nghiên cứu đã thiết lập một xét nghiệm như vậy bằng cách sử dụng mẫu nước tiểu hoặc máu của bệnh nhân để kiểm tra cho bệnh nhân.

“Mục tiêu là trong tương lai gần, chúng ta có thể phát hiện sớm ra độc tố này trước khi xuất hiện triệu chứng và tiến hành điều trị để đẩy lùi bệnh. Nó sẽ giúp chúng ta trì hoãn sự khởi phát của căn bệnh này vô thời hạn. Đó là lý thuyết và cũng là mục tiêu của chúng tôi”, ông nói.

Vào năm 2017, Rochet - thành viên thuộc nhóm nghiên cứu quốc tế - khi sử dụng dữ liệu dịch tễ học từ Na Uy đã phát hiện thấy một loại thuốc hen suyễn phổ biến, salbutamol (còn gọi là albuterol) có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Parkinson xuống ½. Nghiên cứu này đã được chọn là một trong 10 khám phá thuốc hàng đầu cho năm 2017 và được công bố trên tạp chí Technology Networks.

P.T.T-NASATI (Theo Medicalxpress)