Những nét độc đáo của công trình khoa học được Giải thưởng Nhân tài Đất Việt 2017 vinh danh

Tối 16/11, ở lĩnh vực Khoa học Công nghệ, Giải thưởng Nhân tài Đất Việt 2017 đã vinh danh công trình: “Nghiên cứu, thiết kế, chế tạo kính quan sát đêm tầm xa cho biển đảo” của tác giả Đoàn Ngọc Hiệp và Nguyễn Văn Thắng. Đây là hai kỹ sư của Xí nghiệp 23, Nhà máy Z199, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng, Bộ QP.

Ngày nay, khí tài nhìn đêm hoạt động theo nguyên lý khuếch đại ánh sáng mờ được phát triển rộng rãi trong quân đội của các nước phát triển, có vai trò quan trọng trong tác chiến ban đêm. Có thể nói sự phát triển các khí tài ban đêm đã nâng cao hiệu quả chiến đấu không phụ thuộc vào yếu tố thời gian đêm hay ngày.

Trên thế giới, các khí tài quan sát đêm tầm xa hiện nay đã được phát triển mạnh ở các nước phát triển và được ứng dụng mạnh mẽ trong các nhiệm vụ quan sát, phát hiện đột nhập từ xa nhằm bảo vệ các mục tiêu quan trọng như bến cảng, bờ biển, đường biên giới, hải đảo v.v…

Đối với nước ta, việc nghiên cứu về lĩnh vực nhìn đêm mới bắt đầu sau cuộc chiến tranh chống Mỹ năm 1975. Tuy nhiên do điều kiện kinh tế vừa mới vượt qua chiến tranh, còn nhiều khó khăn nên ban đầu việc nghiên cứu chỉ mới dừng lại ở mức độ khảo sát. Hiện nay, có nhiều đơn vị trong và ngoài Quân đội nghiên cứu về lĩnh vực kính nhìn đêm, tuy nhiên các sản phẩm kính nhìn đêm cũng chỉ dừng ở mức quan sát < 1,5 Km đối với mục tiêu là xe tăng, hoặc có tầm quan sát xa hơn nhưng mới ở mức độ lý thuyết hoặc sơ đồ nguyên lý. Chưa có một đơn vị nào nghiên cứu một cách bài bản từ thiết kế đến công nghệ để chế tạo khí tài quan sát ban đêm có tầm nhìn xa, có khả năng chịu được môi trường khắc nghiệt phục vụ cho các lực lượng làm nhiệm vụ ở khu vực biển đảo.

Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, từ năng lực về công nghệ và thiết kế năm 2013 Thủ trưởng Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng đã giao đề tài “ Nghiên cứu thiết kế, chế thử kính quan sát đêm PDN-K.VN cho biển đảo” cho Nhà máy Z199 làm chủ trì.

Những nét độc đáo của công trình

Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên trong nước thiết kế, chế tạo thành công kính quan sát đêm có độ phóng đại lớn (10 lần). Đây là sản phẩm tự nghiên cứu thiết kế trên cơ sở yêu cầu thực tiễn trong huấn luyện sẵn sàng chiến đấu cho bộ đội. Sản phẩm tạo ra góp phần đáp ứng cho nhu cầu cảnh giới phát hiện từ xa cho lực lượng Hải quân, Bộ đội biên phòng làm nhiệm vụ khu vực biên giới, hải đảo.

Là sản phẩm khí tài quan sát đêm theo nguyên lý khuyếch đại ánh sáng yếu có cự ly quan sát phát hiệu mục tiêu xa nhất (lên đến 3km đối với mục tiêu là người đứng thẳng) và chịu được khí hậu khắc nghiệt của môi trường biển đảo.

Trên cơ sở kiến thức về lý thuyết kết hợp với thực nghiệm và kinh nghiệm trong nghiên cứu thiết kế chế tạo khí tài quan sát ngắm bắn ban đêm theo nguyên lý khuyếch đại ánh sáng mờ. Nhóm nghiên cứu đã thiết kế đồng bộ từ quang học, cơ khí, điện tử và công nghệ để chế tạo được sản phẩm hoàn chỉnh mà không cần phải nhập ngoại.

Sản phẩm là kết quả tích hợp của nhiều công nghệ khó và phức tạp như: Công nghệ gia công cơ khí chính xác, công nghệ gia công quang học có kích thước lớn, công nghệ màng mỏng quang học, công nghệ điện tử, công nghệ hóa học ...

Công trình được áp dụng sản xuất ngay tại Xí nghiệp 23/Z199/TC CNQP/BQP ở quy mô công nghiệp trên cơ sở sử dụng dây chuyền thiết bị, công nghệ hiện có mà không đòi hỏi phải đầu tư mới cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, đội ngũ.

Hiện nay sản phẩm đã được sản xuất để trang bị cho một số đơn vị làm nhiệm vụ ở khu vực biên giới, biển, đảo. Sản phẩm đáp ứng được nhu cầu đặt hàng của Quân đội trang bị cho Hải quân, Biên phòng...

Kết quả nghiên cứu đã khẳng định khả năng thiết kế và công nghệ chế tạo khí tài quan sát ngắm bắn đêm theo nguyên lý khuếch đại ánh sáng yếu. Giá trị khoa học của công trình góp phần quan trọng vào việc thiết kế và chế tạo khí tài quang – quang điện tử khác cho các lực lượng khác nhau trong Quân đội thực hiện nhiệm vụ huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu trong điều kiện tác chiến ban đêm như Hải quân, Bộ đội Biên phòng, Pháo binh, Lục quân...

Tiết kiệm lớn ngân sách, hiệu quả cao

Công trình nghiên cứu này được các nhà khoa học đánh giá rất cao bởi hiệu quả kinh tế. Cụ thể, với việc ứng dụng thành công nên công trình đã tiết kiệm được ngoại tệ và chi phí nếu mua thiết kế từ nước ngoài: Đối với 01 bộ tài liệu thiết kế theo tiêu chuẩn quân sự bao gồm bản vẽ sản phẩm, điều kiện kỹ thuật nghiệm thu, thuyết minh kỹ thuật và hướng dẫn sử dụng, tài liệu công nghệ ... tiêu tốn cỡ 250.000 USD (trên 5 tỷ đồng).

Trên thị trường giá nhập ngoại sản phẩm tương đương khoảng 350 triệu đồng, còn giá của sản phẩm chế tạo trong nước khi sản xuất loạt khoảng 220 triệu đồng, như vậy tiết kiệm được 130 triệu đồng/1 sản phẩm khi chế tạo trong nước. Tính cho 2.000 sản phẩm thì chi phí tiết kiệm được là 260 tỷ đồng. Quan trọng hơn là làm hoàn toàn tự chủ và giảm chi phí sửa chữa, bảo trì sản phẩm.

Nếu sản phẩm mua của nước ngoài sau một thời gian sử dụng bị hỏng hóc phải gửi ra nước ngoài sửa chữa, chi phí cho sửa chữa rất lớn khoảng 30% đến 40% giá mua và không tự chủ được vì phải phụ thuộc đối tác nước ngoài.

Công trình nghiên cứu này cũng mang lại hiệu quả xã hội bởi chúng ta xây dựng đào tạo được đội ngũ cán bộ kỹ thuật, công nhân lành nghề có tay nghề cao, làm chủ được thiết kế, chế tạo sản phẩm công nghệ cao, phức tạp, chính xác trong lĩnh vực quang, quang – điện tử.

Góp phần đảm bảo Quốc phòng - Anh ninh, tạo ra được sản phẩm mới có chất lượng tốt đủ điều kiện để sử dụng quan sát phát hiệu mục tiêu trong đêm tối cho các lực lượng biên phòng tuần tra biên giới hoặc cho bộ đội canh gác bảo vệ ở khu vực biển đảo.

Được biết, thời gian tới kính quan sát đêm tầm xa cho biển đảo sẽ được sản xuất đại trà với số lượng lớn trang bị cho các lực lượng làm nhiệm vụ ở các khu vực như: Các đồn biên phòng, các đảo thuộc chủ quyền của Việt Nam ...

Nguyễn Hùng