Nguyên nhân gây sụp đổ nền văn minh Maya và lời cảnh báo cho loài người

Các nhà khoa học Đại học California, Mỹ công bố một nghiên cứu trên tạp chí Nature Communications, thời tiết cực đoan dẫn đến một đợt hạn hán khủng khiếp đã gây ra sự sụp đổ của thủ đô văn hóa - chính trị Mayapan của người Maya (thế kỷ 13 đến thế kỷ 14).

Điều này như là một lời cảnh báo cho cuộc sống của chúng ta ngày nay.

Trong năm 2022, nhiều quốc gia trên thế giới đã phải đối mặt với những đợt hạn hán nghiêm trọng hoặc luôn ghi nhận những những trận nắng nóng kỷ lục gây ra làn sóng nhiệt khiến thiệt mạng về người hay cháy rừng trên diện rộng và nguy cơ thiếu lương thực, đặc biệt là ở các nước Nam Mỹ.

Văn phòng Dịch vụ Khí tượng Quốc gia Anh cho biết, năm 2023 sẽ là một trong những năm nóng nhất từng được ghi nhận trên Trái Đất. Điều này có thể gây ra hạn hán kéo dài và lan rộng.

Ngay cả khi đối mặt với các nền văn minh thịnh vượng và lâu đời, biến đổi khí hậu có thể là nguyên nhân của một cuộc sụp đổ lớn sự sống các cư dân. Nếu điều này xảy ra, nó sẽ giống như trường hợp của thành phố Mayapan - thủ đô văn hóa và chính trị của người Maya từ thế kỷ 13 đến thế kỷ 14. 

Các nhà nghiên cứu cho biết, thành phố khổng lồ Mayapan (bang Yucatán, Mexico ngày nay) thực sự đã bị phá hủy hoàn toàn vì hạn hán.

Hạn hán dẫn đến sự sụp đổ

Để đạt được giả thuyết này, nhóm các nhà nhân chủng học tại Đại học California, Mỹ đã nghiên cứu nhiều tài liệu lịch sử báo cáo về những thay đổi nhân khẩu học, điều kiện lương thực và khí hậu thời bấy giờ kết hợp với việc phân tích sâu hài cốt người Maya thu được trong quá trình khảo cổ học. 

Kết quả cho thấy rằng, mối tương quan xuất hiện giữa việc giảm lượng mưa và xung đột gia tăng - nhờ các dấu hiệu chấn thương trên xương.

Theo phân tích của họ, một đợt hạn hán kéo dài xảy ra vào khoảng từ năm 1400 đến 1450 sau CN ở thủ đô Mayapan. Việc thiếu nước có thể gây ra phản ứng dây chuyền, ảnh hưởng đến nông nghiệp và thương mại. 

Cuối cùng, nạn đói đã dẫn đến những xung đột của các cộng đồng dân cư nơi đây nhân lên gấp bội, gây ra sự sụp đổ chính trị và thành phố được thành lập cách đây hơn nửa thiên niên kỷ.

Đứng trước sự sụp đổ này, một nhóm dân cư nhỏ ở thủ đô Mayapan đã di cư đến các thành phố ven biển xa hơn về phía Bắc, để hình thành các thuộc địa độc lập. Và đồng thời, các truyền thống kinh tế, xã hội và tôn giáo của người Maya vẫn còn tồn tại cho đến khi Tây Ban Nha thống trị.

Lời cảnh báo

Các nhà nghiên cứu cho biết: "Hạn hán kéo dài đã làm trầm trọng thêm xung đột giữa các phe phái đối thủ". 

Bất chấp "khả năng phục hồi khí hậu", trường hợp của thành phố Mayapan như một lời cảnh báo cho chúng ta về những thay đổi hiện tại, đang diễn ra trên quy mô lớn hơn nhiều so với nửa thiên niên kỷ trước và trong một thế giới rất khác.

"Chúng ta không thể nào lường trước được các phản ứng của con người đối với hạn hán ngày càng dữ dội, kéo dài và lan rộng", nhóm nghiên cứu khẳng định.

Hiện tại, các nhà khoa học đã cảnh báo về tình hình ở Mexico và Nam Mỹ, nơi các mối nguy hiểm về khí hậu là nguyên nhân gây mất an ninh lương thực, dẫn đến rối loạn xã hội và di cư.