Năm câu hỏi và trả lời nhanh về việc tìm thấy sự sống trên sao Kim

Người đứng đầu Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) gọi đây “vẫn chưa phải là tiến triển đáng kể nhất” trong việc tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất. Vậy việc tìm thấy phosphine trên sao Kim có nghĩa là gì, ở đây có sự sống không? 

Cái gì đã được phát hiện ra?

Theo công bố trên tạp chí Thiên văn học Tự nhiên, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy một loại khí gọi là phosphine trong các đám mây acid mạnh trong khí quyển sao Kim.

Trên Trái Đất, phosphine do các vi sinh vật kỵ khí (không cần oxygen) các quá trình công nghiệp sinh ra. Bạn có thể thấy loại khí này trong không khí bên trên các đầm lầy hoặc từ những vật đang phân hủy. Khí này sẽ thoát vào không khí và bay lên tụ vào các đám mây.

Phosphine còn được tìm thấy trong khí quyển sao Mộc và sao Thổ, nhưng ở những nơi này phosphine được tạo ra bởi các quá trình hóa học mà không thể xảy ra trên Trái Đất hay sao Kim.

Phát hiện ra phosphine trên sao Kim có nghĩa là gì?

Việc này có hai ý nghĩa.

Một là có thể có vi sinh vật sống, không phải trên sao Kim, mà là trong các đám mây phía trên bề mặt hành tinh này. Mặc dù bề mặt sao Kim là nơi không thể sinh sống được nhưng nhiệt độ trên các đám mây nơi phát hiện ra phosphine thì chỉ khoảng 30 độ C.

Hoặc là loại khí này có thể sinh ra từ các quá trình địa chất hoặc hóa học mà chúng ta không thấy xảy ra trên Trái Đất và không hiểu được. Các nhà khoa học cho biết chúng ta không thể nói chắc 100% đây là biểu hiện của sự sống mãnh liệt, mà chỉ có thể nói rằng chúng ta đã tìm thấy khả năng có thể có sự sống đó. Chúng ta không biết về bất kỳ quá trình nào khác có thể giải thích cho sự có mặt của phosphine vừa được phát hiện ra.

Nhà khoa học hành tinh Stephen Kane của Trường đại học California, Mỹ, nói rằng cần cẩn trọng về kết quả nghiên cứu này. “Chúng ta thấy phosphine sinh ra trên Trái Đất từ các quá trình sinh học nhiều hơn rất nhiều từ quá trình địa chất, nhưng như thế cũng không thể nói là điều tương tự cũng xảy ra ở mọi nơi khác.”

“Sự sống” trông thế nào?

Vẫn còn quá sớm để trả lời.

Nếu sự sống tồn tại trên sao Kim thì cũng sẽ rất khác với trên Trái Đất.

Mặc dù vẫn có các vi sinh vật sống ở những nơi điều kiện khắc nghiệt trên Trái Đất, như là các bể địa nhiệt, nhưng chúng cũng chỉ sống trong những môi trường chứa 5% acid thôi. Trong khi đó, 90% thành phần các đám mây trên sao Kim là acid, là môi trường có sức ăn mòn khủng khiếp.

Giáo sư Jane Greaves, trưởng nhóm nghiên cứu quốc tế đã phát hiện ra phosphine trên sao Kim, nói rằng không có cách nào dễ để làm một thí nghiệm xem liệu có một dạng sự sống nào có thể tồn tại trong môi trường acid như vậy không.

Chúng ta nên mừng vui đến mức nào?

Người đứng đầu NASA, ông Jim Bridenstine nhìn nhận khám phá này như sau “Sự sống trên sao Kim ư? Tìm thấy phosphine, một sản phẩm phụ của sinh học kỵ khí, nhưng vẫn là bước tiến đáng kể nhất trong việc tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất. Khoảng 10 năm trước, NASA đã phát hiện ra sự sống vi sinh vật ở độ cao 36,57 km trong tầng khí quyển cao của Trái Đất. Đã đến lúc cần ưu tiên cho sao Kim.”

Nhưng kết quả này vẫn cần được xác minh. Chứng minh phosphine tồn tại trong khí quyển sao Kim và tìm ra xem nó có thực sự là một dấu hiệu của sự sống không sẽ không hề dễ dàng. Nếu đây là một dấu hiệu của sự sống thì ở đây cũng sẽ có cả những dấu hiệu khác của những hóa chất khác liên quan đến sự sống.

Làm thế nào để các nhà khoa học trả lời được đây có thực sự là sự sống hay không?

Giáo sư Greaves cẩn trọng cho rằng chúng ta không thể nói chắc có sự sống trên sao Kim hay không chỉ với những kết quả nghiên cứu mà chúng ta có được cho đến nay. Bà nói “Có thể điều duy nhất cần làm là gửi một con tàu lên đó để lấy mẫu thật và tìm hiểu xem có các dạng sự sống ở đó hay không.”

NASA đã “bật đèn xanh” cho các đề xuất phóng tàu thám hiểm lên sao Kim trong thập kỷ tới. Nhóm nhiệm vụ thứ nhất sẽ khám phá sao Kim bằng một tàu vệ tinh bay trên quỹ đạo quanh sao Kim. Nhóm nhiệm vụ thứ hai sẽ là một tàu đổ bộ xuống bề mặt hành tinh này. Cả hai nhóm nhiệm vụ sẽ tìm kiếm phosphine cũng như acid phosphorus, để khẳng định loại khí này sinh ra từ các quá trình phi sinh học.