Khoa học, công nghệ giúp dự báo, phòng ngừa sâu bệnh trên cây trồng

Sau hơn 3 năm triển khai, chương trình hành động của Tỉnh ủy và Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị quyết Đại hội XX Đảng bộ tỉnh Bình Định về phát triển Khoa học và Công nghệ (KH&CN) giai đoạn 2020-2025, đã tạo được nhiều kết quả quan trọng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh.

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hà, Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Bình Định, đã có chia sẻ với báo Dân trí về những kết quả nổi bật cũng như thách thức trong quá trình triển khai nhiệm vụ.

Sau hơn 3 năm triển khai, tỉnh đạt những kết quả nổi bật gì về phát triển KH&CN, thưa ông?

- Hoạt động KH&CN trên địa bàn tỉnh đã đổi mới tích cực về cơ chế, chính sách, các nghiên cứu khoa học gắn với nhu cầu thực tiễn, đáp ứng được các vấn đề cấp bách của tỉnh như cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh, chỉ số cải cách hành chính,... Qua đó, góp phần nâng cao chỉ số đổi mới sáng tạo năm 2023 của tỉnh Bình Định đạt điểm số là 39,42; xếp hạng 23/63 tỉnh, thành phố và xếp thứ 4/14 vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải miền Trung.

Cụ thể, ứng dụng KH&CN đóng góp của năng suất yếu tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng tổng sản phẩm (GRDP) trên địa bàn giai đoạn 2021-2025, ước đạt 39,6% (mục tiêu đề ra là bình quân giai đoạn 2020-2025 đạt 38-42%). Tốc độ đổi mới công nghệ cũng tăng mạnh từ 7,5% năm 2020 lên 17,85% năm 2023 và dự báo năm 2024 đạt khoảng 17,3%, vượt chỉ tiêu đề ra.

Thời gian qua, tỉnh đã hình thành 12 doanh nghiệp KH&CN, vượt 20% so với mục tiêu. Hỗ trợ thương mại hóa 20 sản phẩm sáng tạo từ kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, đạt 200% so chỉ tiêu đề ra...

Cùng với đó, Công ty Dược - Trang thiết bị y tế Bình Định đã tạo ra 49 sản phẩm được hình thành từ kết quả nghiên cứu KH&CN.

Đặc biệt, Khu đô thị khoa học Quy Hòa và Trung tâm trí tuệ nhân tạo (AI) với nòng cốt là Trung tâm quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) điều chỉnh cục bộ quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000, sẽ góp phần nâng tầm KH&CN của tỉnh.

Mới nhất, liên danh FPT Quy Nhơn phối hợp với UBND tỉnh đã khởi công dự án Trung tâm trí tuệ nhân tạo - Đô thị phụ trợ tại Bình Định. Đây là bước đi quan trọng để thu hút các doanh nghiệp công nghệ cao, các chuyên gia và nhà đầu tư lớn trong lĩnh vực này vào tỉnh, từ đó từng bước hình thành trung tâm trí tuệ nhân tạo tại Bình Định.

Những ứng dụng KH&CN có tác động thế nào đến đời sống của người dân, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp, thưa ông?

- Hoạt động nghiên cứu ứng dụng, nhất là ứng dụng KH&CN vào sản xuất đời sống đã góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả của một số cây trồng, vật nuôi và sản phẩm hàng hóa. Một số dự án KH&CN đã hình thành được các sản phẩm trọng điểm của tỉnh như dược phẩm, sản phẩm nông nghiệp.

Trong nông nghiệp, chúng tôi đã ứng dụng các công nghệ cao như AI, viễn thám và GIS trong việc dự báo sâu bệnh, khoanh vùng cảnh báo trượt lở đất. Từ đó, giúp bà con nông dân chủ động phòng trừ, nâng cao năng suất, đồng thời bảo đảm an toàn cho các vùng sản xuất nông nghiệp.

Ngoài ra, ứng dụng KH&CN trong lĩnh vực thủy sản cũng mang lại hiệu quả kinh tế cao thông qua việc hoàn thiện các mô hình nuôi các loài thủy sản như: cá chình hoa, cá mú đen chấm nâu, tôm thẻ chân trắng… góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập, nâng cao đời sống cho người dân vùng triển khai dự án. Đồng thời, tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh Bình Định theo hướng tạo ra sản phẩm mới có giá trị xuất khẩu và giá trị kinh tế cao…

Về công nghiệp, các doanh nghiệp đã ứng dụng công nghệ mới vào sản xuất. Trong đó, ưu tiên các công nghệ tiết kiệm năng lượng và thân thiện môi trường trong các nhà máy sản xuất vật liệu xây dựng, công nghiệp chế biến. Tỉnh cũng đầu tư đồng bộ vào hạ tầng công nghiệp công nghệ cao, tiêu biểu là Khu Công viên phần mềm Quang Trung - Bình Định.

Lĩnh vực dịch vụ, chuyển đổi số đã được đẩy mạnh với việc triển khai các dịch vụ thương mại điện tử và du lịch thông minh. Trong đó, tỉnh hỗ trợ 40 doanh nghiệp xây dựng website thương mại điện tử; 35 doanh nghiệp áp dụng công nghệ QR code, blockchain… trong truy xuất nguồn gốc sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng.

Ngoài ra, còn triển khai ứng dụng AI trong chẩn đoán và tư vấn điều trị bệnh, điển hình là hỗ trợ điều trị bệnh nám má tại Bệnh viện Phong - Da liễu Trung ương Quy Hòa. Phát triển các sản phẩm dược liệu từ cây thuốc địa phương như: chè dây, hà thủ ô, đảng sâm, góp phần nâng cao giá trị ngành dược của tỉnh...

Để đạt được những thành tựu nổi bật trên, trong quá trình triển khai tỉnh gặp phải những khó khăn gì, thưa ông?

- Khó khăn nhất hiện nay, là đề án "Phát triển khu đô thị Khoa học Quy Hòa đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035" vẫn chưa được phê duyệt để triển khai thực hiện, đã ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ triển khai các dự án lớn, làm giảm sự thu hút đầu tư.

Bên cạnh đó, năng lực hấp thụ công nghệ, đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp còn thấp, nhiều doanh nghiệp chưa đủ mạnh để tự đầu tư vào công nghệ tiên tiến. Đội ngũ nhân lực KH&CN cũng thiếu chuyên gia đầu ngành và không đủ nguồn lực để đáp ứng nhu cầu phát triển.

Việc triển khai ứng dụng kết quả nghiên cứu vào đời sống chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Việc tổ chức, chỉ đạo nhân rộng mô hình sau khi tiếp nhận kết quả nghiên cứu tại một số đơn vị, địa phương còn hạn chế, sức lan tỏa chưa cao.

Đặc biệt, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại tỉnh dù có những tiến triển tích cực, song còn yếu và thiếu ý tưởng đột phá để tạo ra sự khác biệt.

Vậy tỉnh đã có những giải pháp gì để khắc phục, thưa ông?

Để vượt qua những khó khăn này, tỉnh tiếp tục kiến nghị Trung ương phê duyệt đề án phát triển Khu đô thị khoa học Quy Hòa, nhằm tạo ra môi trường thuận lợi thu hút đầu tư, đặc biệt là các dự án công nghệ cao. Tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc chuyển giao công nghệ và ứng dụng máy móc hiện đại vào sản xuất.

Ngoài ra, tỉnh cũng trú trọng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo bằng cách tổ chức các chương trình ươm tạo và đào tạo khởi nghiệp, kết nối các viện nghiên cứu, trường đại học và các tập đoàn lớn như FPT, TMA,... để thúc đẩy chuyển giao công nghệ.

Cùng với đó, đầu tư vào nguồn nhân lực KH&CN, trong đó ưu tiên thu hút nguồn nhân lực trình độ cao và lao động tay nghề cao với các cơ chế hỗ trợ cụ thể. Tăng cường đào tạo đội ngũ chuyên gia KH&CN thông qua hợp tác với các trường đại học lớn trong nước và quốc tế.

Thời gian tới, tỉnh có kế hoạch gì để tiếp tục thúc đẩy phát triển KH&CN, thưa ông?

- Để tiếp tục đẩy mạnh phát triển KH&CN từ nay đến năm 2025, chúng tôi đã xây dựng các kế hoạch trọng tâm và có những điều chỉnh nhằm thích ứng với thực tiễn triển khai.

Ngành KH&CN tập trung vào việc hoàn thiện và phát triển Khu đô thị khoa học Quy Hòa, Trung tâm AI và đô thị phụ trợ Long Vân, thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng AI trong các ngành công nghiệp chủ lực, phát triển mạnh mẽ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo và tăng cường kết nối với các doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học. Đẩy mạnh chuyển đổi số trong các lĩnh vực sản xuất và dịch vụ, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng nền tảng công nghệ số để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Cùng với đó, chúng tôi ưu tiên các nhiệm vụ cấp bách và thực tiễn, trong đó tập trung vào các lĩnh vực có tính ứng dụng cao và giải quyết các vấn đề cấp bách như: biến đổi khí hậu, dự báo thiên tai, phát triển giống cây trồng, vật nuôi chịu bệnh và nâng cao giá trị nông sản…

Với những kế hoạch cụ thể, ngành KH&CN tỉnh Bình Định sẽ tiếp tục phát triển bền vững, từ đó đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững của địa phương.