Hành vi chưa từng thấy ở loài tinh tinh khiến các nhà khoa học ngỡ ngàng

Trong một nghiên cứu vào năm 2019, Alessandra Mascaro, một tình nguyện viên và nhà sinh vật học tiến hóa cho Dự án Tinh tinh Loango, đã nhận thấy điều mà chưa một nhà linh trưởng học nào khác ở châu Phi từng báo cáo trước đây.

Đó là một trong những khu rừng rậm ở ngoại ô nước CH Gabon, khi Mascaro đang theo dõi và quay phim một con tinh tinh cái tên là Suzee và con trai con trai của nó - Sia. Bất chợt, Mascaro nhận thấy Suzee kẹp một thứ gì đó rất nhỏ giữa môi, trước khi bôi vật đó lên vết thương trên bàn chân của Sia.

Sau khi xem lại đoạn phim của mình, Mascaro mới nhận ra rằng Suzee đã lấy "thuốc bôi tự nhiên" từ mặt dưới của một chiếc lá. Nó trông giống như một con côn trùng nhỏ và sẫm màu.

"Chúng tôi nhận ra rằng hành vi như vậy của loài tinh tinh là chưa hề được ghi lại, cũng như được quan sát thấy", Mascaro chia sẻ. Khi biết về phương pháp này, Mascaro và các đồng nghiệp của cô bắt đầu chú ý đến nó thường xuyên hơn.

Một tuần sau, Lara Southern, một nghiên cứu sinh trong nhóm nghiên cứu cũng đã chứng kiến cảnh một con tinh tinh đực trưởng thành kéo một chiếc lá về phía miệng, dùng môi tách con côn trùng và cầm lấy sinh vật trên tay bằng ngón cái và ngón trỏ. Sau đó, con tinh tinh bôi thứ mà nó lấy được từ bụi cây lên vết thương.

Các hành vi xã hội ủng hộ, thúc đẩy sự đồng cảm giữa một nhóm động vật là vấn đề gây tranh cãi trong sinh học tiến hóa, vì chúng dường như làm suy yếu đi 'tính ích kỷ' cơ bản của sự sống còn.

Khả năng chăm sóc lẫn nhau là khá phổ biến trong thế giới động vật, từng được quan sát thấy ở các loài chim, ong, thằn lằn, voi và tinh tinh, nhưng các hành vi liên quan đến thuốc chữa bệnh, chữa vết thương... thì cực kỳ hiếm gặp.

Trong khi tinh tinh và một số loài linh trưởng được cho là có thể nuốt lá cây thuốc để giúp tránh nhiễm trùng đường ruột, thì việc sử dụng côn trùng làm thuốc là một phát hiện mới và vô cùng thú vị.

"Những quan sát của chúng tôi cung cấp bằng chứng đầu tiên cho thấy tinh tinh thường xuyên bắt côn trùng và bôi chúng lên vết thương hở" , nhà linh trưởng học Tobias Deschner từ Đại học Massachusetts cho biết. "Chúng ta cần điều tra những tác dụng có lợi của hành vi này".

Theo Science Alert, loài côn trùng được tinh tinh sử dụng để điều trị tại chỗ vẫn chưa được xác định, nhưng nhiều khả năng chúng có thể có cánh và chứa một số loại chất có đặc tính chống viêm hoặc khử trùng.

Cũng từng có một số phương pháp tồn tại trong xã hội loài người sử dụng côn trùng theo cách rất tương đồng, đó là với một số động vật không xương sống có đặc tính chữa bệnh, chẳng hạn như "liệu pháp giòi" đã được con người sử dụng để điều trị vết thương hàng ngàn năm trên khắp thế giới.

Tinh tinh được biết đến là có một số hành vi hướng tới xã hội, bao gồm chia sẻ thức ăn, nhận con nuôi, tuần tra lãnh thổ và hợp tác săn bắn. Nhưng ý nghĩa và mục đích của những hành vi này đang được tranh luận giữa các nhà sinh vật học tiến hóa. Một số nghiên cứu khác cho thấy tinh tinh chỉ quan tâm đến sức khỏe của chúng.

Việc quan sát tinh tinh bôi thuốc lên vết thương của đồng loại đã củng cố ý tưởng rằng con người không phải là giống loài duy nhất có thể hành động vì lợi ích của những cá thể khác. Nghiên cứu sâu hơn về loài tinh tinh có thể giúp chúng ta hiểu hơn về những hành vi xã hội đầu tiên của loài người từ khi bắt đầu phát triển và những lợi ích tiến hóa của chúng là gì.