Điều mà bạn chưa biết về giáo sư hàng đầu của Mỹ từng gặp nạn ở Việt Nam

Sự nghiệp của Papert đã trải qua bộ ba hoạt động có tầm ảnh hưởng đó là phát triển trẻ em, trí tuệ nhân tạo và các công nghệ giáo dục. Dựa trên những hiểu biết của mình về tư duy và học tập của trẻ, Papert đã nhận ra rằng máy tính có thể được sử dụng không chỉ cung cấp những thông tin và hướng dẫn, mà còn để trao quyền cho trẻ em có cơ hội thử nghiệm, khám phá và thể hiện bản thân. Các nguyên lý trọng tâm của lý thuyết Constructionist của ông về việc học đó là: người xây dựng kiến thức hiệu quả nhất khi họ tham gia tích cực vào việc xây dựng mọi thứ trên thế giới. Ngay từ năm 1968, Papert đã đưa ra ý tưởng rằng việc lập trình và sửa lỗi máy tính có thể mang lại cho trẻ cách tư duy và học tập theo cách riêng chúng.

Với bộ ốc sáng tạo, Seymour Papert đã giúp thực hiện cuộc cách mạng trong ít nhất ba lĩnh vực, từ nghiên cứu cách trẻ em hiểu về thế giới, đến việc phát triển trí tuệ nhân tạo, rồi đến những giao điểm phong phú giữa công nghệ và học tập. Chủ tịch MIT L. Rafael Reif cho biết, nghiên cứu mà ông đã để lại cho MIT thật sâu sắc. Ngày nay, khi MIT tiếp tục mở rộng phạm vi và chiều sâu nghiên cứu của mình về cách học kỹ thuật số, tôi biệt biết ơn đối với tầm nhìn đột phá của Seymour, và chúng tôi hy vọng sẽ xây dựng dựa trên ý tưởng của ông để mở ra cánh cửa cho những người học ở mọi lứa tuổi trên khắp thế giới".

Cuộc sống của Papert trải dài trên nhiều châu lục. Ông sinh năm 1928 tại Thành phố Pretoria, Nam Phi, và tiếp tục theo học tại Đại học Witwatersrand ở Nam Phi, nơi ông giành được bằng cử nhân triết học năm 1949, và ba năm sau đó ông nhận bằng tiến sĩ toán học. Ông là một nhà hoạt động chống chủ nghĩa apartheid dẫn đầu trong suốt những năm đại học của mình.

Những công trình nghiên cứu của Papert sau đó đã đưa ông ra nước ngoài - đầu tiên là Đại học Cambridge tại Anh từ 1954-1958, nơi ông tập trung vào nghiên cứu toán học và dành bằng tiến sĩ thứ hai, sau đó đến trường Đại học Geneva, nơi ông đã làm việc với nhà triết học và nhà tâm lý học Thụy Sĩ Jean Piaget, mà lý thuyết của ông về cách mà trẻ em hiểu về thế giới đã làm thay đổi quan điểm của Papert về trẻ em và việc học.

Từ Thụy Sĩ, Papert đã đến Mỹ và gia nhập MIT như một nhà nghiên cứu vào năm 1963. Bốn năm sau, ông trở thành giáo sư toán học ứng dụng, và không lâu sau khi được bổ nhiệm làm đồng giám đốc của Artificial Intelligence Lab (mà sau này phát triển thành Phòng thí nghiệm Khoa học máy tính và Trí tuệ nhân tạo, hay CSAIL) do Giáo sư Marvin Minsky sáng lập. Họ đã cùng viết cuốn sách "Perceptrons" vào năm 1969, đánh dấu một bước ngoặt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.Năm 1985, Papert và Minsky gia nhập nhóm cựu giám đốc MIT gồm Jerome Wiesner và Giáo sư Nicholas Negroponte và trở thành thành viên sáng lập MIT Media Lab, nơi mà Papert dẫn đầu nhóm nghiên cứu Nhận thức luận và Học.

Papert là một trong những người đầu tiên nhận ra tiềm năng cách mạng về máy tính trong giáo dục. Vào cuối những năm 1960, tại thời điểm khi máy tính vẫn có giá hàng trăm ngàn đô la, Papert đã đưa ra ý tưởng về Logo, ngôn ngữ lập trình đầu tiên cho trẻ em. Trẻ em đã sử dụng Logo để lập trình những chuyển động của một "con rùa" - hoặc dưới dạng một con robot cơ khí nhỏ hoặc một đối tượng đồ họa trên màn hình máy tính. Trong cuốn sách của mình "Mindstorms: Trẻ em, Máy tính và những ý tưởng lớn" (1980), Papert đã lập luận chống lại quan điểm "Máy tính đang được sử dụng để lập trình cho trẻ em" và ông đưa ra cách tiếp cận khác đó là "trẻ em đang lập trình máy tính” và trong quá trình thực hiện như vậy, cả hai đều có ý thức tự chủ trên một mảng công nghệ hiện đại và quyền lực nhất và thiết lập mối liên hệ mật thiết về một số ý tưởng sâu sắc nhất từ khoa học, toán học và nghệ thuật xây dựng mô hình trí tuệ".

Papert là giáo sư về giáo dục xanh Cecil và Ida tại MIT từ 1974-1981. Năm 1985, ông bắt đầu một hợp tác lâu dài và hiệu quả với các công ty LEGO, một trong những nhà tài trợ đầu tiên và lớn nhất của Media Lab. Ý tưởng của Papert từng là nguồn cảm hứng cho bộ robot LEGO Mindstorms, mà đã được đặt tên sau khi cuốn sách của ông được xuất bản năm 1980. Năm 1989, công ty LEGO đã tặng một ghế ở Media Lab, và Papert đã trở thành Giáo sư nghiên cứu học LEGO đầu tiên. Năm 1998, sau khi Papert trở thành giáo sư danh dự, tên chức danh của ông được đổi thành giáo sư Papert LEGO về nghiên cứu học tập.

Resnick, người đứng đầu nhóm nghiên cứu Lifelong Kindergarten của Media Lab cho biết "Đối với rất nhiều người trong chúng ta, Seymour đã làm thay đổi cách chúng ta nghĩ về việc học tập, cách chúng ta nghĩ về những đứa trẻ, và cách chúng ta nghĩ về công nghệ".

Vào cuối những năm 1990, Papert đã chuyển đến Maine và tiếp tục nghiên cứu của mình với những người trẻ tuổi, thành lập Viện Papert Seymour vào năm 1999. Ông cũng thiết lập một phòng thí nghiệm học tập tại Trung tâm Thanh niên Maine, nơi ông đã làm việc để thu hút và truyền cảm hứng cho những thanh niên gặp khó khăn và nhận được một ít hỗ trợ về nhà ở và trường học, ông cũng đã phải vật lộn với ma túy, rượu, giận dữ, hoặc các vấn đề về tâm lý. Sáng kiến Maine của ông đòi hỏi những chiếc máy tính xách tay cho tất cả học sinh lớp 7 và 8. Sau sáng kiến Maine, Papert đã tham gia Negroponte và Alan Kay vào năm 2004 để tạo ra One Laptop per Child (Một máy tính xách tay cho 1 trẻ em) phi lợi nhuận (OLPC), trong đó sản xuất và phân phối những chiếc máy tính xách tay chi phí thấp, công suất thấp, gồ ghề cho trẻ em nghèo nhất thế giới. Tổ chức đã sản xuất hơn 3 triệu máy tính xách tay cho trẻ em ở hơn 40 quốc gia. Negroponte cho biết: "Mỗi chiếc máy tính có Seymour bên trong".

Nghiên cứu của Papert tạo cảm hứng cho các thế hệ giáo dục và nghiên cứu trên khắp thế giới. Ông đã nhận được nhiều giải thưởng, trong đó có học bổng Guggenheim năm 1980, một học bổng quốc tế Marconi năm 1981, và giải thưởng Smithsonian từ Computerworld vào năm 1997. Trong năm 2001, Newsweek đã gọi ông là "một trong 10 nhà sáng tạo hàng đầu của quốc gia về giáo dục."
Patrick Winston, giám đốc Phòng thí nghiệm AI của CSAIL năm 1972 cho biết: "Papert đã làm mọi người xung quanh mình trở nên thông minh hơn - từ trẻ em đến các đồng nghiệp - bằng việc khuyến khích mọi người tập trung vào bức tranh lớn và số không ở trên những ý tưởng táo bạo".

Ngoài "Mindstorms”, Papert còn là tác giả của cuốn sách "The Children’s Machine" (1993) và "The Connected Family: Bridging the Digital Generation Gap" (1996). Là một giáo sư danh dự, Papert tiếp tục viết nhiều bài báo và tư vấn cho các chính phủ trên thế giới về giáo dục dựa trên công nghệ. Năm 2006, khi ở Việt Nam tham dự hội nghị về giáo dục toán học, ông đã bị chấn thương sọ não nghiêm trọng do một chiếc xe máy đâm phải tại Hà Nội.

Papert đã sinh sống cùng người vợ 24 năm, Suzanne Massie, một học giả người Nga mà ông đã cộng tác trong dự án Learning Barn và nhiều dự án quốc tế khác; con gái ông, Artemis Papert; và ba đứa con riêng, Robert Massie IV, Susanna Massie Thomas, và Elizabeth Massie; Ông có hai anh em ruột là Alan Papert và Joan Papert. Trước đó ông cũng từng kết hôn với Dona Strauss, Androula Christofides Henriques, và Sherry Turkle.

Media Lab sẽ tổ chức một buổi lễ kỷ niệm về cuộc đời và sự nghiệp của Seymour Papert trong những tháng tới.

Minh Trang (Tổng hợp)