Dị thường ở Nam Đại Tây Dương – hai cực của Trái Đất đang đảo ngược?

Mới đây, các nhà nghiên cứu đã tiến hành một phân tích lâu nhất từ trước tới nay về hiện tượng từ trường ở đây và phát hiện ra dị thường trong từ trường ở Nam Đại Tây Dương không phải là lần duy nhất. 

Có nhiều dị thường tương tự như vậy đã từng tồn tại từ 8 đến 11 triệu năm trước tạo nên một kiểu từ trường kéo dài hơn 1.000 năm với đặc điểm nổi bật là sự suy giảm cường độ từ trường của Trái Đất so với những khu vực ở cùng vĩ độ địa lý. 

Lực từ vô hình này không chỉ tạo ra cực Bắc và cực Nam mà còn bảo vệ chúng ta khỏi các cơn gió mặt trời và bức xạ vũ trụ. Nhưng nó đang suy yếu đi rất nhanh đến mức một số nhà khoa học suy đoán nó có thể đảo ngược hai cực của Trái Đất. Lần đảo cực gần đây nhất xảy ra cách đây 780.000 năm. Từ trường của Trái Đất có vai trò như một tấm lá chắn chống lại bức xạ nguy hiểm từ vũ trụ, đặc biệt là thông lượng hạt điện tích từ Mặt Trời.

Trưởng nhóm nghiên cứu, Tiến sĩ Yael Engbers của Trường đại học Liverpool, Anh, cho biết đây là lần đầu tiên một bất thường của từ trường ở vùng Nam Đại Tây Dương được theo dõi trong thời gian dài như vậy. Nó đã gây ra nhiều trục trặc kỹ thuật cho các vệ tinh và tàu vũ trụ. Nhưng nghiên cứu lần này cho thấy dị thường ở Nam Đại Tây Dương không phải là dấu hiệu từ trường sắp sửa đảo ngược.

Sự kiện đảo cực Laschamp – phải chăng là “người báo hiệu”?

Dựa vào các dữ liệu nói về giai đoạn 50.000 năm trở lại đây, các nhà khoa học đã kết luận rằng dị thường Nam Đại Tây Dương không phải là dấu hiệu của việc đảo cực. Không giống như khi bắt đầu sự kiện đảo cực Laschamp, những lần đảo cực trong quá khứ cho thấy các hình thái từ trường giống như hiện nay sẽ không dẫn đến đảo cực. 

Sau một thời gian, các dị thường này sẽ biến mất. 41.000 năm trước, từ trường Trái Đất đã tạm thời đảo cực trong gần 100 năm, đó chính là sự kiện Laschamp, và cuối cùng hai cực của Trái Đất đã trở về vị trí ban đầu.

Hành trình của kính viễn vọng Hubble

Video dưới đây do kính viễn vọng Hubble ghi được, đã kể cho chúng ta biết chuyện gì đã xảy ra với con tàu này khi nó đi vào vùng bí ẩn và bị dội xối xả những cơn bão hạt năng lượng siêu mạnh gây ra những gián đoạn trong băng thu thập dữ liệu thiên văn, làm rối loạn các thiết bị điện tử trên tàu và khiến con tàu ngừng hoạt động trong nhiều tuần. 

Nói thêm về các kết quả nghiên cứu trước đây về cổ từ, trong đó có các phân tích về từ trường Trái Đất được bảo tồn trong đá lửa  trên đảo Saint Helena nằm ở giữa khu vực dị thường Nam Đại Tây Dương, Tiến sĩ Engber đánh giá đây là một bằng chứng nữa khẳng định cho các nghiên cứu trước đây về mối liên hệ giữa dị thường Nam Đại Tây Dương với các đặc điểm địa chấn bất thường ở lớp vỏ sâu nhất và lớp ngoài cùng của lõi Trái Đất. Nhờ đó chúng ta hiểu rõ hơn hoạt động của địa từ trường có liên quan như thế nào đến các đặc điểm của lõi Trái Đất.

Các dữ liệu địa từ của đá trên đảo Saint Helena cho thấy đặc điểm của 34 lần núi lửa phun trào trong giai đoạn 8 đến 11 triệu năm trước. Từ đó các nhà khoa học phát hiện ra trong những lần phun trào này, hướng của từ trường trên đảo thường chỉ rất xa khỏi cực Bắc, giống như ngày nay.

Từ trường của Trái Đất, hay địa từ trường, không chỉ giúp chúng ta có khả năng xác định phương hướng bằng một chiếc la bàn mà còn bảo vệ chúng ta khỏi các hạt điện tích đến từ Mặt Trời, còn gọi là gió Mặt Trời. Tuy vậy, từ trường không phải lúc nào cũng ổn định về độ mạnh và phương hướng, qua thời gian và không gian, và nó có khả năng tự đảo ngược hoàn toàn mang theo những tác động cực kỳ quan trọng.

Dị thường Nam Đại Tây Dương vẫn là một chủ đề tranh luận nóng hổi giữa các nhà khoa học trong lĩnh vực này. Bên cạnh sự thật là nó gây ra những hỏng hóc, sự cố cho công nghệ không gian, dị thường này còn đặt ra một câu hỏi là nó đến từ đâu và nó có phải là khởi đầu của sự suy yếu toàn bộ trường và có thể dẫn đến đảo cực từ trong nay mai hay không.