Cần cảnh giác với các loài nấm độc gây chết người

Các chuyên gia về nấm cho biết, các loại nấm độc khá đa dạng về hình dáng và màu sắc nhưng đêu chứa các độc tố. Có loại nấm chứa độc tố gây chết người (Amatina phalloides, A.verna…). Một số loại nấm ăn vào gây nhiều bệnh về tiêu hóa, gan, thận, thần kinh…, nếu ăn nhiều, không được điều trị kịp thời dễ gây tử vong. Ngoài ra, có một số nấm tiết độc tố ra môi trường sinh trưởng như đất, phân, nước… Các loại rau, củ trồng trên môi trường đó cũng sẽ bị nhiễm độc.

Tránh ăn phải các loài nấm độc

Trước hết không bao giờ ăn các loại nấm có màu sắc sặc sở như nấm đỏ, nấm xốp hồng… Có một số loài nấm độc, thậm chí là cực độc, nhưng rất giống với nấm ăn được rất dễ đánh lừa người đi vào rừng hái nấm hoặc người tiêu dùng mua nấm ngoài chợ về ăn. Dưới đây là hai loài nấm rất độc dễ nhầm lẫn với nấm ăn được:

Nấm đen nhạt:

Còn gọi là nấm xanh đen, nấm bìu - tên khoa học là Amanita phaloides thuộc họ nấm tán Amanitaceae. Loại này quả nấm thường có màu xanh ôliu hay xanh đen, lúc đầu mũ có hình bán cầu sau trải phẳng, đường kính khoảng 6-12cm, phiến nấm màu trắng, cuống và vòng màu trắng, chân cuống nấm phình dạng củ. Thịt nấm mềm màu trắng, khi non có mùi thơm ngọt, già thì có mùi khó chịu. Nấm thường mọc đơn độc hoặc thành cụm ở trên mặt đất rừng hoặc bãi cỏ.

Đây là loại nấm cực độc, chỉ khoảng 30g nấm (một miếng nhỏ bằng ngón tay út) cũng đủ giết chết một người trưởng thành. Theo các số liệu ghi lại, có đến trên 90% các ca ngộ độc nấm chết người ở châu Âu và châu Mỹ là do nạn nhân ăn phải loại nấm này. Chất độc trong nấm phát huy tác dụng chậm, thường là sau 8-12 giờ kể từ khi ăn, đôi khi phải sau 72- 96 giờ.

Hoạt chất gây độc trong nấm được xác định là phallotoxin và amanitin (các đồng phân alpha, bêta và gamma). Riêng alpha amanitin có thể gây chết người chỉ với 5 - 10mg. Khi vào cơ thể các chất độc đến gan ngăn cản và phá huỷ các RNA và các protein, giết chết các tế bào và gây tử vong.

Nấm tán trắng :

Tên khoa học là Amanita verna họ nấm tánAmanitaceae. Quả nấm màu trắng, đôi khi ở giữa có màu vàng bẩn, bề mặt khi thời tiết khô thì nhẵn bóng, khi trời ẩm thì ướt và dính. Phấn nấm màu trắng, đường kính khoảng 5 - 10cm, cuống và vòng cũng màu trắng, chân phình dạng củ. Loại này hay mọc ở ven rừng, ven đường hoặc trên bãi cỏ. Nấm này cũng rất độc và đặc biệt là hình thức rất “hiền lành trắng trong” nên dễ khiến người ta nhầm. Thực tế ở nước ta đã có nhiều người ăn và tử vong vì loại nấm này.

Hoạt chất gây độc của nấm tán trắng là amatinin với cơ chế gây độc giống với nấm đen nhạt.

Để phân biệt được nấm ăn và nấm độc cần có nhiều kinh nghiệm cũng như những hiểu biết cần thiết về chuyên ngành nấm. Có rất nhiều trường hợp trông hình dạng bên ngoài nấm độc rất giống nấm ăn được cho nên phải hết sức thận trọng… Không ăn các loại nấm hoang dại lúc còn non, vì lúc đó chúng rất giống nhau (giống cúc áo), khó phân biệt; không ăn loại nấm khi cắt mà vết cắt có rỉ ra chất trắng như sữa. Tốt nhất là không nên ăn các loại nấm có nghi ngờ, không rõ nguồn gốc... bao gồm cả các các loài năm mọc tự nhiên trong rừng.

Biểu hiện ngộ độc nấm và cách sơ cứu

Các thầy thuốc cho biết: Người bị ngộ độc nấm có biểu hiện sớm hoặc muộn. Biểu hiện sớm thường xuất hiện sau khi ăn từ 30 phút đến 2 giờ, tối đa là 6 giờ và biểu hiện muộn xuất hiện sau khi ăn từ 6 đến 40 giờ, trung bình 12 giờ. Mức độ ngộ độc tùy thuộc vào các loại nấm. Dấu hiệu ngộ độc thường xuất hiện sau khi ăn nấm 20 - 30 phút. Nạn nhân thấy nôn nao, khó chịu, có khi đau bụng dữ dội hoặc nôn ra máu, đi ngoài nhiều lần, phân có mùi hôi tanh; người mệt lử, lạnh toát, có khi nổi mẩn đỏ; nếu nặng thì co giật, hôn mê. Các triệu chứng xuất hiện càng chậm thì mức ngộ độc càng nặng, có thể nguy hiểm đến tính mạng

Khi có người có biểu hiện ngộ độc nấm cần nhanh chóng gây nôn (bằng biện pháp cơ học): Tốt nhất cho nôn ra trong giờ đầu tiên, nếu bệnh nhân là người trên 2 tuổi, tỉnh táo, chưa nôn nhiều. Cho bệnh nhân uống nước và gây nôn.

Uống than hoạt tính: Liều 1g/kg cân nặng người bệnh. Cho người bệnh uống đủ nước, tốt nhất là dùng oresol. Nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất.

Nếu người bệnh hôn mê, co giật: Cho người bệnh nằm nghiêng. Nếu người bệnh thở yếu, ngừng thở: Hà hơi thổi ngạt hoặc hô hấp nhân tạo bằng các phương tiện cấp cứu có tại chỗ. Khi đã được điều trị tại cơ sở y tế không tự về nhà trong 1 - 2 ngày đầu kể cả khi các biểu hiện ngộ độc ban đầu đã hết.

Ngộ độc nấm loại biểu hiện muộn cần được điều trị tại các cơ sở y tế có phương tiện hồi sức tích cực tốt (thường tuyến tỉnh trở lên).

Trên đây là những lời khuyên của các chuyên gia trong ngành nấm cũng như các thầy thuốc, mọi người nên lưu ý để tránh những hậu quả đáng tiếc khi thu hái nấm trong rừng cũng như người mua nấm ở chợ phải hết sức thận trọng, tránh ăn phải nấm độc và khi không may ăn phải nấm độc cần biết cách sơ cứu và nhanh chóng đưa bệnh nhân đi cấp cứu tại bệnh viện.

BTV (Tổng hợp)