Bệnh nhân bị thiếu gien CCR5 sẽ phục hồi chấn thương não nhanh hơn người khác

Gien định danh CCR5, tương tự như gien biến đổi của trường hợp em bé đang gây nhiều tranh cãi gần đây, trong đó một nhà khoa học Trung Quốc đã chỉnh sửa gen này từ hai phôi để tạo ra những đứa bé kháng HIV. Những người không có gen CCR5 cho thấy khả năng kháng HIV - và thực tế, một loại thuốc HIV có tên Maraviroc đang hoạt động theo cơ chế ngăn chặn thụ thể CCR5 (gen CCR5 khiến các tế bào tạo ra protein CCR5, và protein này liên kết với thụ thể CCR5 - được virus HIV sử dụng để xâm nhập vào tế bào).

Trong nghiên cứu mới, được công bố ngày 21 tháng 2 trên tạp chí Cell , các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng khi họ cho chuột dùng thuốc Maraviroc để chặn thụ thể CCR5, những con chuột thí nghiệm đã di chuyển linh hoạt và kiểm soát các chi tốt hơn trước đó đáng kể.

Nhưng không phải mọi thứ tác dụng lên động vật thì sẽ có tác dụng tương tự lên con người. Vì vậy, để xem gen CCR5 có vai trò như thế nào đối với con người (nhất là các trường hợp đột quỵ), các nhà nghiên cứu đã hợp tác với nhóm đồng nghiệp Israel tại Đại học Tel Aviv, những người đã theo dõi sự phục hồi của gần 450 bệnh nhân bị đột quỵ nhẹ hoặc trung bình.

Nhiều người trong số những bệnh nhân này không có gen CCR5, tiến sĩ Thomas Carmichael, giáo sư và chủ tịch khoa thần kinh học tại Đại học California, Los Angeles, chủ trì nghiên cứu cho biết. Gen này thường không có ở người Ashkenazi (cộng đồng Do Thái có gốc ở vùng Trung và Đông Âu, chiếm khoảng 1/4 dân số Israel) và phần lớn bệnh nhân trong nghiên cứu là dân Ashkenazi, ông nói thêm. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những bệnh nhân thiếu gen CCR5 dường như đang hồi phục sau đột quỵ nhanh hơn, cả về mặt thể chất (vận động) lẫn tinh thần (cải thiện về trí nhớ, lời nói và khả năng tập trung) so với bệnh nhân có gen này.

Theo tiến sĩ Carmichael, có thể việc thiếu gen CCR5 đã giúp các tế bào não kết nối với nhau gần vị trí tổn thương do đột quỵ, và còn kích thích hình thành các kết nối mới ở những khu vực xa hơn của bộ não. Để khẳng định chính xác điều đó, các nhà nghiên cứu đang bắt đầu thử nghiệm lâm sàng trực tiếp thuốc Maraviroc ở giai đoạn 2.

Mặc dù sự vắng mặt của CCR5 có vẻ như là một tín hiệu tốt, gen này có thể có những lợi ích khác, Carmichael nói. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng nó đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự hình thành ký ức của chúng ta, nhất là những ký ức không mong muốn.

Ký ức con người hình thành khi các nhóm tế bào não liên kết với nhau sau một kích thích nào đó. CCR5 chặn sự liên kết này lại. “Khi bạn đi vào bếp và đập một quả trứng lên chảo rán, bạn muốn nhớ rằng trước kia mình đã từng làm thế", Carmichael nói. Nhưng bạn lại không muốn ký ức này bị trộn với những tác động khác, ví dụ tiếng ồn lớn từ sân sau. Thời điểm này, gien CCR5 sẽ giúp chúng ta làm điều đó.

Tuy nhiên, tiến sĩ Carmichael lưu ý rằng nếu báo cáo về những em bé được chỉnh sửa gen là đúng, các tác động - dù lợi hay hại - có thể gây ảnh hưởng lớn đến hệ thống miễn dịch. "Bộ não và hệ thống miễn dịch con người rất phức tạp, vì thế không dễ biết được điều đó", ông nói.

Tùng Anh

Theo Livescience