Thứ trưởng Bộ GD&ĐT: Nhức nhối xét tuyển sớm, bộc lộ thiếu công bằng

Chênh lệch 3 điểm thi giữa xét học bạ và tốt nghiệp THPT

60% thí sinh trúng tuyển đại học bằng học bạ có tổng điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT) ở tổ hợp 3 môn thấp hơn 3 điểm so với những em đỗ bằng xét điểm thi.

Kết quả đối sánh được Vụ Giáo dục đại học công bố tại Hội nghị tuyển sinh do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tổ chức mới đây đã gây chú ý dư luận.

Đây cũng là phương thức tuyển sinh chính của các trường đại học, chiếm tỷ trọng cao nhất trong các phương thức xét tuyển.

Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT đã tổng hợp và so sánh tổng điểm thi 3 môn ở 5 khối xét tuyển đại học truyền thống (A00, A01, B00, C00, D00) năm 2023 với điểm học bạ của 2 nhóm thí sinh này.

Cụ thể, 60% thí sinh trúng tuyển đại học bằng học bạ có tổng điểm thi tốt nghiệp theo tổ hợp 3 môn khoảng 20 điểm. Còn 60% thí sinh trúng tuyển bằng điểm thi có tổng điểm tổ hợp ba môn hơn 23 điểm. Như vậy, chênh lệch giữa 2 nhóm thí sinh này khoảng 3 điểm. 

Nếu xét kết quả học tập, mức độ chênh lệch của nhóm trúng tuyển bằng điểm thi cao hơn nhóm đỗ bằng học bạ khoảng 1 điểm.

"Về cơ bản điểm thi tốt nghiệp THPT có khả năng phân loại thí sinh tốt hơn khi xét tuyển vào các trường đại học", PGS.TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học đánh giá.

Trên cơ sở đó, Vụ trưởng khuyến cáo các trường nên đặt thêm ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào (điểm sàn) bằng điểm thi tốt nghiệp THPT cho phương thức xét tuyển học bạ để đảm bảo sự công bằng cho 2 nhóm thí sinh.

Tuy nhiên, bà Thủy nói rằng đây là kết quả so sánh trên bình diện chung cả nước. Tại mỗi trường, kết quả đối sánh có thể khác nhau vì mỗi cơ sở giáo dục có những tệp thí sinh khác nhau.

"Dẹp bớt" xét tuyển sớm: Trường đồng tình, trường phản đối

Đánh giá về phương thức xét tuyển sớm, PGS.TS Lê Thành Bắc, Phó giám đốc Đại học Đà Nẵng, chia sẻ thực trạng đa phần học sinh khi đã trúng tuyển sớm gần như không tập trung hết khả năng để thi tốt nghiệp THPT. Hầu hết, các em chỉ cần đỗ tốt nghiệp. Điều này lý giải kết quả chênh lệch điểm giữa 2 nhóm theo phân tích của Vụ Giáo dục Đại học.

Phó giám đốc Đại học Đà Nẵng cũng tiết lộ, trong những năm vừa qua, tỷ lệ ảo xét tuyển sớm vẫn ở ngưỡng 200-300%. Khi xét tuyển sớm, dữ liệu về khu vực ưu tiên, đối tượng ưu tiên chưa có nên khi hậu kiểm phát hiện có nhiều sai sót. Từ đó, ông Bắc đề xuất từ năm 2025, Bộ nên có quy định chỉ được công bố trúng tuyển sau khi đã thi tốt nghiệp THPT.

Chung băn khoăn, PGS.TS Nguyễn Hữu Công, Phó giám đốc Đại học Thái Nguyên, cho biết tại đơn vị này chỉ khoảng 20% thí sinh trúng tuyển sớm đăng ký nguyện vọng 1. Ưu điểm của xét tuyển sớm là giúp người học yên tâm nhưng nhiều khi dẫn đến yên tâm quá.

Mặt khác, các trường đại học cũng khó khăn trong dự báo tỷ lệ ảo. Vị phó giám đốc đề xuất từ năm 2025, xem xét lại phương thức xét tuyển sớm. Ông kiến nghị nên hạn chế phương án này, chỉ nên dành cho những ngành đặc thù, trọng yếu.

Trong khi đó, TS Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học FPT, lại cho rằng việc thí sinh trúng tuyển sớm nhưng không đặt nguyện vọng 1 là chuyện bình thường bởi cùng một lúc các em có thể trúng tuyển sớm ở nhiều trường. Từ đó, ông Tùng đề xuất kết hợp xét tuyển sớm và nhập học sớm, giúp giảm tỷ lệ ảo.  

Hồi tháng 1, hàng loạt cơ sở giáo dục như Trường Đại học Công nghiệp TPHCM, Công thương TPHCM, Sư phạm TPHCM, Sư phạm Hà Nội, Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, Nha Trang công bố kết quả so sánh quá trình học đại học giữa nhóm thí sinh trúng tuyển bằng học bạ và điểm thi tốt nghiệp.

Theo đó, nhóm sinh viên trúng tuyển bằng học bạ có kết quả học tương đương với những nhóm đỗ bằng điểm thi. Vì thế, nhiều trường đánh giá tuyển sinh bằng học bạ vẫn có độ tin cậy nhất định và tiếp tục dành chỉ tiêu cho phương thức này.

Cần tìm giải pháp giải quyết 

Kết luận vấn đề trao đổi, PGS.TS Hoàng Minh Sơn, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, cho hay phương thức xét tuyển sớm có ưu điểm và nhược điểm nhất định. Ưu điểm là các trường chủ động hơn, giảm tải áp lực cho thí sinh, cho các trường. Song, mặt trái cũng tạo tâm lý lo lắng cho thí sinh thấy bạn bè xét tuyển sớm mình cũng phải lo xét tuyển sớm. Hạn chế khác như sai sót, khó dự báo tỷ lệ nhập học.

Đặc biệt, Thứ trưởng Sơn nhấn mạnh tới vấn đề thiếu công bằng khi các trường đưa chỉ tiêu xét tuyển sớm, sẽ có độ ảo nhất định, rất khó có căn cứ để xác minh. Ông dẫn chứng ví dụ, trường có 100 chỉ tiêu ngành A, trường ấn định 60 chỉ tiêu cho xét tuyển sớm. "Căn cứ nào để đưa ra con số 60 này", Thứ trưởng đặt câu hỏi.

Một tình huống khác là trường chưa dự báo được tỷ lệ ảo, nên với 100 chỉ tiêu nhưng nâng lên 200 chỉ tiêu cho xét tuyển sớm, đến cuối cùng, đã đủ 100 thí sinh đăng ký xét tuyển sớm. Như vậy, khi đã tuyển đủ chỉ tiêu xét tuyển sớm rồi sẽ không còn chỉ tiêu cho các trường hợp khác nữa.

"Đây là sự thiếu công bằng và là hiện tượng rất nhức nhối trong một số năm qua. Không phải chỉ xuất hiện ở một trường mà rất nhiều trường, dẫn tới có trường số lượng tuyển thực vượt chỉ tiêu rất nhiều", Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn trăn trở.  

Ông cho rằng xét tuyển sớm nếu dành cho tuyển thẳng, thí sinh rất tài năng, năng khiếu hay trường có thể nhận thoải mái mà không lo chỉ tiêu thì rất tốt. Nhưng nếu không kiểm soát được chỉ tiêu sẽ dẫn đến mất công bằng.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT cũng "điểm mặt" hiện tượng các trường yêu cầu đặt cọc giữ chỗ, xác nhận nhập học qua gmail hay nhắc nhở phải đăng ký nguyện vọng 1 làm hạn chế đi quyền tự do chọn lựa nguyện vọng của thí sinh.

"Các trường được phép tự chủ nhưng không có nghĩa là tự do", ông Hoàng Minh Sơn khẳng định.

Ông Sơn cho biết sẽ có một chuyên đề riêng để bàn bạc về xét tuyển sớm và có điều chỉnh từ năm 2025.

Hiện tượng thiếu công bằng trên cũng được Báo Dân trí phản ánh trong trường hợp "Hai thủ khoa thi tốt nghiệp THPT năm 2023 vẫn trượt nguyện vọng 1 vào Đại học Bách khoa Hà Nội".

Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này được cho là do Đại học Bách khoa Hà Nội đã nhận quá nhiều thí sinh bằng phương thức xét tuyển sớm nên không còn nhiều chỗ dành cho những thí sinh có kết quả thi tốt nghiệp THPT cao, tạo nên sự mất công bằng giữa các phương thức.