Tại sao lấy 20/11 là ngày Nhà giáo Việt Nam?

Dân tộc Việt Nam vốn có truyền thống hàng ngàn năm tôn đạo nghĩa, trọng tri thức, hiếu học và giàu chí tiến thủ. Tinh thần này được hun đúc qua bao đời và trở thành một nét đẹp, nét đặc sắc trong văn hóa giáo dục và đời sống của người Việt.

Đặc biệt, kể từ khi ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 chính thức được xác lập thì tinh thần ấy càng được phát huy.

Nền giáo dục cách mạng của nước ta chính thức bắt đầu vào năm 1945 - thời điểm nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà được thành lập.

Với sự quan tâm sâu sắc tới giáo dục và nhận thức rõ vai trò quyết định của giáo dục đối với sự phát triển và vận mệnh của dân tộc, sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Nhiệm vụ của giáo dục là rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục. Không có giáo dục, không có cán bộ thì cũng không nói gì đến kinh tế - văn hóa”.

Ở Việt Nam, lần đầu tiên ngày Quốc tế hiến chương các nhà giáo được tổ chức trên toàn miền Bắc vào ngày 20/11/1958.

Ngày này gắn liền với lịch sử hình thành của tổ chức giáo giới tiến bộ trên thế giới, mang tên FISE (Féderation International Syndicale des Enseignants - Liên hiệp Quốc tế các Công đoàn Giáo dục) được thành lập năm 1946, tại Paris.

Đến năm 1949, tại Hội nghị ở Warszawa (Ba Lan), FISE đã công bố “Hiến chương các nhà giáo” gồm 15 chương, tập trung đấu tranh chống quan điểm giáo dục phản khoa học, bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhà giáo và đề cao vị trí của nghề dạy học.

Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, Công đoàn Giáo dục Việt Nam đã tích cực liên hệ với FISE nhằm tranh thủ diễn đàn quốc tế tố cáo tội ác của thực dân, đồng thời giới thiệu những thành tựu của nền giáo dục cách mạng. Tháng 7/1953, tại Hội nghị Công đoàn Giáo dục Quốc tế họp tại Viên (Thủ đô nước Áo), Công đoàn Giáo dục Việt Nam đã được công nhận là một thành viên chính thức và có đại diện tham gia Ban Chấp hành FISE.

Từ ngày 26 đến 30/8/1957, tại Thủ đô Warszawa, Hội nghị FISE với sự tham dự của 57 quốc gia đã quyết định chọn ngày 20/11 là Ngày Quốc tế Hiến chương các nhà giáo.

Một năm sau đó, do hoàn cảnh đất nước còn bị chia cắt, ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11/1958 lần đầu tiên được tổ chức tại miền Bắc và nhanh chóng trở thành niềm tự hào của đội ngũ nhà giáo.

Sau năm 1975, ngày lễ này được tổ chức rộng rãi trên cả nước với nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa; góp phần nâng cao truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo và động viên đội ngũ nhà giáo yêu nghề, tận tâm với sự nghiệp trồng người.

Đến ngày 28/9/1982, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ban hành Quyết định số 167-HĐBT, chính thức lấy ngày 20/11 hằng năm là ngày Nhà giáo Việt Nam.

Quyết định nêu rõ: “Để ngày 20/11 có ý nghĩa thiết thực, hàng nǎm, từ tháng 10 các cấp chính quyền và đoàn thể cần họp để xem xét tình hình công tác và hoạt động của đội ngũ giáo viên ở địa phương mình, kiểm điểm những việc đã làm và đề ra những việc cần tiếp tục làm động viên đội ngũ giáo viên phát huy truyền thống tốt đẹp của giáo giới Việt Nam, rèn luyện phẩm chất và nǎng lực, làm gương sáng cho học sinh noi theo.

Về phía giáo viên, cần có những hoạt động phong phú nhằm nâng cao nhận thức về vinh dự và trách nhiệm của người giáo viên trong xã hội nước ta ngày nay, từ đó mà ra sức phấn đấu làm tốt nhiệm vụ cao cả của mình”.

Ngày 20/11/1982 là ngày diễn ra lễ kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam đầu tiên được tiến hành trọng thể trong cả nước ta.

Từ đó đến nay, đây là ngày truyền thống của ngành giáo dục để tôn vinh những người làm công tác “trồng người”, là dịp để các thế hệ học trò bày tỏ lòng biết ơn thầy cô và để toàn xã hội ghi nhận vai trò của giáo dục đối với sự phát triển đất nước.

Quyết định này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, thể hiện quan điểm của Đảng, Nhà nước về vị trí, vai trò của nhà giáo trong sự nghiệp đào tạo lớp người mới xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc.

Đến nay đã 43 năm, mặc dù con số 43 không thể nói hết về “nghĩa sư đồ” của một dân tộc hàng ngàn năm văn hiến, nhưng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 từ lâu đã trở thành ngày Tết của nhà giáo, ngày hội toàn dân của một đất nước hiếu học, tôn sư.