GS Nguyễn Văn Đạo, người mở đường tự chủ đại học

PGS.TS Nguyễn Kim Sơn cho biết, VNU đặt vấn đề thảo luận về quản trị đại học, trong đó vấn đề trung tâm là tự chủ đại học để kỷ niệm về GS Nguyễn Văn Đạo, bởi vấn đề hết sức hệ trọng, bởi đó chính là lý do ra đời của ĐH QGHN (VNU), là đóng góp của GS VS Nguyễn Văn Đạo, là vấn đề mà ông khởi động nó từ 20 năm về trước. Nó hiện đang là tâm điểm của vấn đề thảo luận cho sự đổi mới và phát triển giáo dục đại học hôm nay và tương lai. Cả sự tồn tại trước mắt cũng như tương lai của VNU cũng đang gắn liền với vấn đề này.

Ông Sơn cho rằng, tự chủ đại học là tính độc lập và quyền tự quyết, tự chịu trách nhiệm trước xã hội của một đại học trên các phương diện về học thuật (gồm cả nghiên cứu và đào tạo), về phương diện quản trị điều hành và về tài chính. Nó gắn với tự do học thuật, phát triển học thuật, gắn với đào tạo để phát triển con người, phát triển năng lực sáng tạo, để cung cấp nhân lực chất lượng cao, tạo dựng tầng lớp trí thức.

"Tự chủ đại học = Tự do học thuật + quản trị ưu việt + tài chính làm nền cho tri thức và phát triển" - ông Sơn nhấn mạnh.

Theo ông Sơn, vấn đề tự chủ của đại học, không phải là mới trên thế giới, GS Nguyễn Văn Đạo cũng không phải người phát kiến ra nó, nhưng ông là người dũng cảm và sáng suốt lựa chọn, tâm đắc, tiên phong triển khai hiện thực hóa ở VN. Cái mới bao giờ cũng nhiều chông gai thử thách, GS chính là người đã dẫn dắt VNU vượt qua chông gai thử thách buổi ban đầu để không ngừng trưởng thành.

Ông Sơn nhận định: "Chính từ quá trình kiên định mục tiêu tự chủ, vượt qua khó khăn, ta thấy ở GS Nguyễn Văn Đạo sáng lên tinh thần và giá trị cao đẹp của người trí thức trong thời đại mới. Đó là tầm nhìn vượt trước thời đại, là bản lĩnh, là chí lớn dấn thân, là kiên định không gì lay chuyển với mục tiêu lớn đã lựa chọn, đó là điều mà các thế hệ trí thức ngày nay và những người lãnh đạo của VNU và các đại học tự chủ ngày nay phải học tập, phải kế thừa".

"Tự chủ đại học chỉ phát huy được giá trị, chỉ đưa đại học đi đúng hướng khi nó có được những lực lượng điều hành, những người chủ nhân của các đại học đó phù hợp và nhận thức rõ được trách nhiệm của mình. Tự chủ phải đi với trách nhiệm giải trình, trách nhiệm xã hội và hơn hết là tinh thần tự nhiệm của bậc sĩ phu" - ông Sơn nhấn mạnh.

Cần sống lại những giá trị và tinh thần của tự chủ đại học chân chính

Trong dịp kỷ niệm 10 năm mất của GS VS Nguyễn Văn Đạo, đúng vào dịp kỷ niệm ngày thành lập VNU 10/12 ( 10/12- 1993-10/12-2016), Giám đốc ĐH QGHN cho rằng, đọc lại và suy ngẫm về những bài viết của GS Nguyễn Văn Đạo, là chúng ta có thể tự thức tỉnh thêm nhiều điều về công việc lãnh đạo VNU và việc phát triển đại học định hướng nghiên cứu. Và hội thảo hôm nay cần phải làm sống lại và mạnh mẽ thêm những quan điểm chỉ đạo, những giá trị và tinh thần của tự chủ đại học chân chính.

Ngày nay, chúng ta đang đứng trước nhiều thách thức lớn, những thách thức phi truyền thống. Với VNU, xã hội hóa giáo dục và nghiên cứu khoa học là hết sức cần thiết, đưa sản phẩm đào tạo gia nhập thị trường lao động là tất yếu, nhưng cần đề phòng khả năng học cung VNU thành một trường nghề, hay mall thương mại lớn có đủ hàng hóa liên ngành…

"Chúng ta cần đào tạo các ngành nghề có thể thu học phí cao đủ bù đắp cho các chi phí đào tạo, nhưng lại không được lãng quên phát triển các cơ bản, những lĩnh vực cần vun đắp cho sáng tạo. Sự hài lòng của nhà tuyển dụng là cực quan trọng nhưng không phải là tất cả. Sinh viên ra trường làm được ngay một cách thành thục nghề được đào tạo là cần, nhưng họ không phải là những người thợ. Chúng ta cần phát triển bản thân họ bằng nền giáo dục khai phóng, bằng tự do học thuật và môi trường giáo dục mang tính nhân văn và thẩm mỹ cao đẹp. Đó mới là giá trị đích thực của đại học, mục tiêu chân chính của tự chủ đại học" - Giám đốc ĐH QGHN nhấn mạnh.

Nhật Hồng