Giáo sư Jens Juul Holst - Hành trình từ VinFuture đến Time 100

Ông không ngừng truyền cảm hứng với những chia sẻ sâu sắc về nghiên cứu hormone GLP-1. Phát hiện đột phá này đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi lần đầu tiên con người có thể thay đổi cục diện trong cuộc chiến điều trị tiểu đường và béo phì.

"Vẫn còn nhiều việc phải làm"

Giải Đặc biệt VinFuture 2023 cho phát hiện đột phá về GLP-1 có ý nghĩa như thế nào đối với ông?

- Tôi rất phấn khởi khi thấy cộng đồng quốc tế công nhận GLP-1 là bước tiến đột phá. Trong đó, VinFuture là một trong những giải thưởng quốc tế đầu tiên vinh danh công trình này.

Giải thưởng có ý nghĩa rất lớn đối với một bác sĩ như tôi. Tôi vẫn cảm thấy khó tin khi nghĩ đến việc mình đã giúp tạo ra bước thay đổi lớn trong sức khỏe cộng đồng. Điều đó thật kỳ diệu.

Tôi rất vui mừng khi ngày càng nhiều người trên thế giới được điều trị bằng các thuốc chủ vận thụ thể GLP-1 (GLP-1 RA). Sự phát triển nhanh chóng của liệu pháp này hứa hẹn mang đến bước đột phá lớn trong việc điều trị béo phì và tiểu đường.

Sau VinFuture, sự thay đổi trong cách nhìn nhận của cộng đồng về GLP-1 ảnh hưởng như thế nào đến hướng nghiên cứu hiện tại của ông?

- Sự quan tâm của công chúng đối với nghiên cứu GLP-1 đã tạo ra nhiều cơ hội để tôi chia sẻ những tiến bộ mới nhất.

Số lượng người mắc béo phì và tiểu đường túyp 2 ở nhiều nước đang gia tăng, điều này sẽ dẫn đến tỷ lệ bệnh tim mạch và tử vong ngày càng cao. Dù vậy, giờ đây chúng ta đã có những phương pháp để thay đổi tình hình. Câu hỏi cấp bách là làm thế nào để thêm nhiều người có cơ hội được tiếp cận với liệu pháp điều trị này.

Hiện nay, việc ứng dụng rộng rãi các thuốc GLP-1 RA vẫn còn gặp một số trở ngại, như chi phí cao và tình trạng thiếu hụt cung ứng các dược chất này. Đây là một trong những chủ đề chính mà tôi đang làm việc để các chính phủ, cơ quan y tế và công ty dược phẩm hiểu rằng họ cần hợp tác để tìm giải pháp.

Còn trong phòng thí nghiệm, chúng tôi đang nghiên cứu về phẫu thuật giảm cân hay phẫu thuật chuyển hóa trong thời gian dài, với các phương pháp như cắt tạo hình dạ dày hình ống và phẫu thuật nối tắt dạ dày. Cả hai đều liên quan đến sự sản xuất và giải phóng hormone GLP-1.

Vì vậy, lý do bệnh nhân giảm cân sau các cuộc phẫu thuật trên xuất phát từ việc sản sinh một lượng lớn các hormone đường tiêu hóa, bao gồm GLP-1 và một hormone khác có tên là PYY.

Chúng tôi đang cố gắng tìm hiểu cơ chế dẫn đến sự giải phóng lượng lớn các hormone trên, nhằm tìm cách kích thích để cơ thể con người tự sản xuất các hormone này thông qua chế độ dinh dưỡng hoặc bằng các dược chất, nhằm hạn chế số lượng bệnh nhân phải can thiệp bằng phương pháp phẫu thuật.

Đây là cách tiếp cận song song với liệu pháp điều trị béo phì và tiểu đường. Chúng tôi có những mô hình tuyệt vời và đang cố gắng chuyển đổi chúng thành các loại thuốc, nhưng vẫn còn rất nhiều việc phải làm phía trước.

VinFuture tạo động lực to lớn cho các nhà nghiên cứu

Sau VinFuture, khám phá về GPL-1 tiếp tục đạt được hàng loạt giải thưởng danh giá. Ông đánh giá như thế nào về tiềm năng của VinFuture trong việc gia tăng sự nhận biết và đánh giá cao của cộng đồng quốc tế đối với các nghiên cứu đột phá?

- Tôi muốn nhấn mạnh rằng sự ủng hộ và ghi nhận như Giải thưởng VinFuture không chỉ là động lực to lớn cho các nhà nghiên cứu trong phòng thí nghiệm mà còn góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của các nghiên cứu khoa học. Điều này cũng gửi đi thông điệp rõ ràng đến ngành công nghiệp dược phẩm rằng những nghiên cứu của chúng tôi được đánh giá cao và có tiềm năng ứng dụng thực tế trong cộng đồng.

Riêng với lĩnh vực y tế, theo Giáo sư, VinFuture có thể đóng vai trò ra sao trong việc thúc đẩy sự đổi mới và góp phần giải quyết vấn đề cấp bách toàn cầu?

- Đóng góp đó cũng là điều tôi đang thấy. Tôi luôn tâm niệm nghiên cứu phải hướng tới mục tiêu mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng. Chính điều này cũng đã giúp chúng ta tạo ra và có cơ hội tôn vinh những đột phá lớn, như GLP-1 hay phát hiện cơ chế gây ra lỗ thủng tầng ozone.

Song quan trọng hơn, những giải thưởng như VinFuture sẽ mở rộng tầm nhìn về thế giới. Bởi vì công việc nghiên cứu không chỉ dừng lại ở phòng thí nghiệm, những nghiên cứu này tác động sâu rộng tới cuộc sống, cải thiện sức khỏe cho hàng triệu người. Giải thưởng này luôn khích lệ giới khoa học nhìn nhận vấn đề một cách toàn diện hơn, tạo động lực để chúng tôi tiếp tục nghiên cứu và khám phá.

Với tư cách là chủ nhân Giải thưởng VinFuture 2023, Giáo sư đánh giá đâu là khía cạnh hấp dẫn nhất của giải thưởng khoa học công nghệ toàn cầu đầu tiên do người Việt khởi xướng?

- Đối với tôi, điều tuyệt vời nhất khi tham gia giải thưởng là cơ hội được gặp gỡ những người có đóng góp xuất sắc, như Giáo sư Susan Solomon - nhà khoa học phát hiện cơ chế gây ra lỗ thủng tầng ozone Nam Cực.

Ngoài ra, thật đáng kinh ngạc khi được gặp gỡ và trao đổi với những nhà khoa học đã phát triển và nhân rộng giống lúa kháng bệnh, góp phần giải quyết vấn đề an ninh lương thực toàn cầu.

Những nhà phát minh ra giải pháp sản xuất năng lượng xanh bằng pin mặt trời và lưu trữ bằng pin lithium-ion cũng là người hùng mang đến cuộc sống tiện nghi cho nhiều người. Gặp gỡ họ là trải nghiệm ý nghĩa, giúp tôi mở rộng tầm nhìn, thấy được sức mạnh to lớn của khoa học và công nghệ trong việc thay đổi cuộc sống của hàng triệu người.