Đặt hàng, đấu thầu đào tạo giáo viên: Khó xác định số lượng do biên chế

Ngày 29/4, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) tổ chức hội nghị triển khai Nghị định 116/2020/NĐ-CP về đào tạo giáo viên theo nhu cầu địa phương, với ba đầu cầu Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng.

Tăng chất lượng công tác đào tạo đội ngũ nhà giáo

Một trong những nội dung chính của hội nghị là thảo luận về dự thảo công văn của Bộ GD&ĐT hướng dẫn thực hiện phương thức giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc đấu thầu đào tạo giáo viên theo nhu cầu xã hội được quy định tại Nghị định 116/2020/NĐ-CP.

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cho biết, Nghị định 116/2020/NĐ-CP ra đời tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ học phí cho sinh viên theo học ngành Sư phạm nhưng nâng tầm lên một bước.

Mục tiêu cuối cùng là tăng chất lượng trong công tác đào tạo, tuyển dụng, sử dụng đội ngũ nhà giáo. Từ đó, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực giáo viên, đáp ứng yêu cầu về chất và lượng giáo viên tại các địa phương; góp phần thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo.

Theo dự thảo hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, UBND tỉnh/thành là cơ quan có trách nhiệm xác định nhu cầu sử dụng giáo viên mới, lập dự toán và bố trí kinh phí, thực hiện giao nhiệm vụ đào tạo đối với các cơ sở đào tạo trực thuộc (nếu có), đặt hàng (hoặc đấu thầu) đào tạo giáo viên với các cơ sở đào tạo giáo viên khác để đáp ứng nhu cầu sử dụng giáo viên của địa phương. Địa phương xây dựng kế hoạch, tổ chức tuyển dụng và sử dụng giáo viên.

Các bộ/ngành có cơ sở đào tạo giáo viên chủ trì và phối hợp với Bộ GDĐT trong việc chỉ đạo, hướng dẫn cơ sở đào tạo trực thuộc lập dự toán và bố trí kinh phí cho việc đào tạo giáo viên của cơ sở đào tạo trực thuộc và thực hiện các nội dung khác theo quy định tại Nghị định số 116.

Các cơ sở đào tạo giáo viên nhận nhiệm vụ đào tạo giáo viên trên cơ sở được giao nhiệm vụ, hoặc được đặt hàng (có thể thông qua hình thức đấu thầu), theo chỉ tiêu tuyển sinh hàng năm được Bộ GD&ĐT thông báo.

Bộ GDĐT sẽ tổ chức để các cơ sở đào tạo giáo viên xây dựng phần mềm dùng chung nhằm hỗ trợ các địa phương và các cơ sở đào tạo giáo viên điều phối cung - cầu cho việc tổ chức đặt hàng và nhận đặt hàng đào tạo giáo viên phù hợp với nhu cầu sử dụng giáo viên của địa phương và năng lực đào tạo của cơ sở đào tạo giáo viên.

Từ hướng dẫn, thông báo của cơ sở đào tạo giáo viên, sinh viên trúng tuyển sẽ nộp đơn đề nghị hưởng hỗ trợ và cam kết bồi hoàn học phí, chi phí sinh hoạt đến cơ sở đào tạo giáo viên; đề nghị được hưởng hỗ trợ và cam kết bồi hoàn học phí, chi phí sinh hoạt theo thứ tự nguyện vọng (ghi rõ thứ tự nguyện vọng) đối với các địa phương có nhu cầu tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp về làm việc tại địa phương.

UBND cấp tỉnh xét chọn, cơ sở đào tạo giáo viên thông báo cho sinh viên kết quả xét chọn của UBND cấp tỉnh trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày kết thúc nhận đơn đăng ký của sinh viên.

Đây là vấn đề mới đối với các địa phương, các cơ sở đào tạo giáo viên, với người học nên trong quá trình triển khai sẽ có nhiều vấn đề đặt ra.

Bộ GD&ĐT phải có hướng dẫn cụ thể, rõ ràng

Tại Hội nghị, đồng quan điểm chủ trương và hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, tuy nhiên, các đại biểu đặt ra nhiều băn khoăn. 

Ông Nguyễn Văn Hưng, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Thái Nguyên nêu vấn đề: Làm thế nào để đảm bảo cân bằng cung, cầu giáo viên? Thái Nguyên hiện thiếu hơn 5.000 giáo viên, trong khi biên chế Chính phủ giao thấp hơn nhiều, do đó, rất khó xác định số lượng đặt hàng do biên chế cứng. Mặt khác, hiện địa phương chưa xử lý được nguồn giáo viên bên ngoài. Việc đặt hàng và đấu thầu của tỉnh có thể không đảm bảo.

Ông Nguyễn Văn Hưng đề nghị cần có hướng dẫn cụ thể đăng ký chỉ tiêu theo nhu cầu của Sở GD&ĐT hay theo chỉ tiêu Bộ giao?

Đại diện UBND tỉnh Lạng Sơn cho rằng, nhu cầu của địa phương sử dụng giáo viên tương đối lớn, tuy nhiên vị trí việc làm giao cho tỉnh thấp nên sẽ vướng mắc. Mặt khác, công tác đấu thầu trong hướng dẫn thực hiện Nghị định 116 của Bộ GD&ĐT chưa rõ. Trách nhiệm thu hồi kinh phí đào tạo giao cho UBND tỉnh sẽ vướng vì hiện không có chế tài xử lý nên không thu hồi được. 

Đồng quan điểm, đại diện lãnh đạo UBND tỉnh Sơn La cho hay, trước khi thực hiện Nghị định này, các địa phương nên đánh giá thực trạng sử dụng nguồn nhân lực của địa phương thừa, thiếu như thế nào, nhưng có một thực tế là quy mô trường lớp hằng năm tăng trong khi Bộ Nội vụ hằng năm lại cắt biên chế, do đó giáo viên thì nhiều nhưng không thi vào biên chế được.

"Nghị định chỉ phù hợp với miền xuôi, không phù hợp với miền núi, vì giáo viên sẽ không lên miền núi công tác. Cần xem xét lại các chỉ tiêu", đại diện tỉnh Sơn La nói.

Tại hội nghị, nhiều đại biểu cho rằng, cần làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan như cơ sở đào tạo, địa phương, bộ ngành khác như Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ,… bởi riêng Bộ GD&ĐT, ngành Giáo dục không thể giải quyết hết các vấn đề.

Về quy trình, nội dung và phương pháp thực hiện giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu, trách nhiệm thu hồi kinh phí, xây dựng định mức,… ý kiến các đại biểu cho rằng, quan trọng nhất cần có sự điều phối giữa các bên liên quan.

Cần tôn trọng cơ chế thị trường, lựa chọn của người học

Đó là ý kiến của Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn về vấn đề mà các đại biểu thảo luận tại hội nghị.

Thứ trưởng Sơn nhấn mạnh, cần lấy chất lượng làm hàng đầu trong mọi hoạt động thực hiện Nghị định, bởi mục tiêu chính là tuyển sinh và chất lượng đào tạo tốt hơn, đáp ứng yêu cầu giáo viên của các địa phương.

Đồng thời, đảm bảo cân đối cung và cầu. Các giải pháp, đề xuất được đưa ra chính là nhằm tối ưu hóa, cân đối tốt nhất giữa nhu cầu tuyển dụng, sử dụng với năng lực, chỉ tiêu đào tạo của các cơ sở đào tạo giáo viên.

"Nghị định này không thể giải quyết triệt để về đảm bảo cân đối cung - cầu. Chúng ta cần tôn trọng cơ chế thị trường, lựa chọn của người học và quy trình tuyển dụng. Nhưng rõ ràng, sự cân đối cung - cầu sẽ tốt hơn so với khi chưa có chính sách trong Nghị định này", Thứ trưởng khẳng định.

Một nguyên tắc mà ông Sơn nhấn mạnh là công khai minh bạch. Muốn đảm bảo chất lượng, các địa phương cần công khai rõ tiêu chí, nhu cầu, các trường công khai rõ tình hình tuyển sinh năm trước, năng lực, chất lượng đào tạo để địa phương và người học cùng đánh giá, lựa chọn.

Tiếp thu các ý kiến đề xuất liên quan đến biên chế, Thứ trưởng cho biết, Bộ GDĐT sẽ tiếp tục đề xuất tới Chính phủ để có giải pháp căn cơ, có quy hoạch mang tính chất tổng thể, nhằm đảm bảo chính sách tuyển dụng, biên chế thực sự đáp ứng nhu cầu sử dụng.

Xác định năm đầu tiên triển khai Nghị định khó tránh khỏi vướng mắc, Thứ trưởng khẳng định, Bộ GDĐT sẽ tiếp thu các ý kiến, đề xuất để hỗ trợ, hướng dẫn; với những vấn đề ngoài thẩm quyền, Bộ sẽ đề nghị cấp cao hơn để tháo gỡ.