Đại biểu lên tiếng việc nhiều trường bất ngờ bỏ xét tuyển khối C00

Tự chủ không thể tách rời quyền lợi chính đáng của người học

Phát biểu tại Quốc hội về dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) chiều 20/11, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Thái Nguyên) cho biết bà đánh giá cao tinh thần cải cách của dự thảo Luật Giáo dục đại học, nhưng từ một sự việc cụ thể diễn ra đầu tháng 6, bà đề nghị cần bổ sung nhiều quy định để bảo đảm tự chủ đại học không gây tổn hại đến quyền lợi người học.

Theo đại biểu, thời điểm chỉ còn 20 ngày trước kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025, nhiều trường bất ngờ thông báo dừng xét tuyển tổ hợp C00 (văn - sử - địa).

"Hàng loạt tờ báo khi đó đăng tải tiêu đề như "nhiều trường đại học bỏ khối C00" khiến hàng chục nghìn thí sinh và gia đình rơi vào trạng thái hoang mang", bà nhắc lại. 

Đại biểu nhấn mạnh đây là khóa học sinh đầu tiên thi theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, phải thích ứng cả phương pháp học lẫn hình thức thi mới. Nhiều em đã ôn luyện tổ hợp C00 từ rất sớm, thậm chí học khuya đến 1, 2h sáng để theo đuổi ngành yêu thích. Khi các trường đột ngột bỏ xét tuyển, thí sinh buộc phải đổi trường, đổi ngành hoặc chuyển sang tổ hợp khác, trong khi kỳ thi chỉ còn chưa đầy ba tuần - một rủi ro rất lớn.

"Chúng ta đề cao tự chủ đại học, nhưng quyền tự chủ phải được thực hiện có thời hạn và có lộ trình hợp lý, tránh ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của người học. Không thể đi ngược lại triết lý lấy người học làm trung tâm", bà nêu quan điểm. 

Đại biểu Thủy ghi nhận Bộ Giáo dục và Đào tạo đã vào cuộc kịp thời, yêu cầu các trường giải trình. Từ thực tế này, bà đề xuất ba kiến nghị lớn để hoàn thiện dự thảo luật.

Thứ nhất, cần bổ sung nguyên tắc trong Chương II: tôn trọng quyền tự chủ của trường đại học nhưng đồng thời phải bảo đảm quyền lợi chính đáng của thí sinh - yếu tố đang thiếu trong luật hiện hành.

Thứ hai, tại Điều 6, dự thảo mới chỉ quy định trách nhiệm của Bộ trong xây dựng quy chế, nhưng chưa quy định rõ trách nhiệm quản lý nhà nước khi các trường giải trình thiếu căn cứ. Bà đề nghị bổ sung thẩm quyền của Bộ đối với những trường hợp như vụ việc vừa qua.

Thứ ba, dự thảo quy định khi điều chỉnh phương thức tuyển sinh phải có lộ trình phù hợp, song chưa giao Bộ hướng dẫn cụ thể. Thông tư 08/2022 từng quy định nội dung này nhưng Thông tư 06/2025 lại bỏ, khiến các trường cho rằng họ “không vi phạm luật lẫn thông tư”. Đại biểu đề nghị bổ sung quy định giao Bộ ban hành hướng dẫn chi tiết để tránh khoảng trống pháp lý.

"Khi thực hiện tự chủ, trường được quyền quyết định nhưng không được làm tổn hại đến quyền và cơ hội của thí sinh", đại biểu nhấn mạnh.

Tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình

Nhiều đại biểu Quốc hội cũng cho rằng tự chủ phải đi liền với trách nhiệm giải trình. 

Đại biểu Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hóa) cho rằng dự thảo chưa quy định rõ trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục đại học tư thục trong mối quan hệ với nhà đầu tư.

Ông đề nghị sửa theo hướng nhà trường phải thực hiện sứ mệnh và chiến lược phát triển đã được cơ quan quản lý trực tiếp phê duyệt đối với trường công lập, hoặc được nhà đầu tư phê duyệt đối với trường tư thục, phù hợp với chiến lược giáo dục đại học chung.

Đồng thời, nhà đầu tư phải công khai năng lực tài chính, nguồn vốn, việc thực hiện các cam kết đầu tư và hiệu quả sử dụng nguồn lực, nhằm bảo đảm sự bền vững và minh bạch trong hoạt động của cơ sở giáo dục đại học tư thục.

Theo ông, quy định hiện nay vẫn thiếu các tiêu chí định lượng để xác định mức độ tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học. Đại biểu đề nghị phải xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực tự chủ, đặc biệt trong hai lĩnh vực cốt lõi là tài chính và tổ chức nhân sự.

Cùng với đó, cơ sở giáo dục đại học khi thực hiện tự chủ cần có hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả, cơ chế kiểm toán độc lập và thực hiện báo cáo giải trình định kỳ, công khai để bảo đảm minh bạch. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải làm rõ mối quan hệ giữa quyền tự chủ của nhà trường với quyền quản lý của Nhà nước, của Bộ và chính quyền địa phương, tránh hiểu sai tự chủ là "tự do tuyệt đối".