Rau sam

Đầu xuân, mưa phùn lắc rắc, rau chen nhau mọc, bò lan trên mặt đất. Ở cây có một sức sống mạnh mẽ, những nhánh rau liên tiếp rẽ ra, mập mạp và căng đầy. Người nhà quê không ai bán mà cũng chẳng ai mua rau sam. Gặp ngày trời trưa, hay bữa mùa bận rộn các mẹ, các chị chỉ cần đảo ra đồng mấy phút đã có ngay một rổ đầy. Tìm trong đám rau láo nháo dùng nấu canh ấy thể nào cũng không thiếu được rau sam.

Ngày xưa tụi trẻ con bị giun sán uống nước sắc rau sam thì tự khỏi. Đứa nào bị sài, chốc ghẻ, ngứa do dị ứng, các bà các mẹ cần mẫn đi kiếm rau sam về rửa sạch dã nhuyễn rồi đắp. Hỗn hợp nhơn nhớt, sền sệt tạo thành từ nước và rau sam còn giúp các cô gái mới lớn chữa mụn. Không biết có chất gì ở loài rau dại ấy mà những vết thương lại chóng lành đến thế. Mà lạ thật các bà các mẹ ở quê chẳng ai là thầy thuốc cả! Có lẽ ở với nhau lâu ngày nên hiểu tính nết.

Tụi con nít hay đội cái rổ lên đầu, đi dọc những ô ruộng lạc chuẩn bị nở hoa tìm hái rau sam. Chúng thường hay bứng luôn cả gốc rồi thơ thẩn ngồi vuốt rễ rau, vừa cao hứng đọc câu đồng dao: “Rau sam ơi mi ăn trầu cho đỏ. Tau bứt cỏ cho mi ăn”.  Hình như rau “mắc cỡ” cả chùm rễ đỏ bừng. Chỉ có thế mà tụi con nít quê cũng thấy vui vui. Tới mùa hoa, “vòng nguyệt quế” trên đầu đứa nào cũng có nhành rau sam vàng tươi, dân dã.

Mải mê nghịch dại tới tận chiều muộn, đám con nít mới quơ vội đám rau cho đầy rổ mang về. Một vài nắm tươi non dùng để luộc, rau chín tới ăn còn dòn dai, chấm mắm cay, nghe vị chua chua, mằn mặn đậm đà. Nước luộc rau cho vào mấy giọt chanh, húp vài ngụm, chỉ thế thôi đã thấy đủ đầy. Rau sam xào tỏi lại là một biến tấu khác cho bữa cơm quê dân dã, mộc mạc thêm phần độc đáo. Rau sam nấu canh cá diếc thì bổ mát. Vị chua thanh của rau lẫn vào từng thớ thịt trắng, thơm bùi, ngọt ngon của con cá đồng khiến cho ai đã một lần ăn cũng phải nhớ...

Một dạo lâu lâu rồi không ăn, hôm nọ thấy người ta có bán rau ở phố, liền mua một mớ. Nhìn đám rau rung rinh trong giỏ bỗng dưng tuổi thơ lại ùa về.

Xuyến Chi - Khánh Hồng