Đằng sau quá trình làm mới sách kinh điển

Tại Việt, các tác phẩm văn học kinh điển hầu hết đã được xuất bản rộng rãi từ lâu. Tuy nhiên, dường như những tác phẩm này chưa được nhiều đơn vị xuất bản đầu tư đúng mức khi vẫn còn những bản in có lỗi, vẫn còn những cái tên bất tiện trong tra cứu như “Ôlivơ-Tuýt” hay “Tôm Xoay-ơ”, vẫn còn nhiều những bìa sách minh họa sơ sài, kém hấp dẫn.

Thời gian gần đây, nổi bật lên trong thị trường sách kinh điển là các ấn phẩm đến từ công ty sách Đinh Tị (DinhtiBooks). Thông qua tủ sách văn học Kinh điển gồm gần 30 tác phẩm được làm mới hết sức công phu với những cái tên nổi tiếng như Hai vạn dặm dưới đáy biển, Không gia đình, Bông hồng vàng và Bình minh mưa, Chuông nguyện hồn ai,... DinhtiBooks đã giành được sự yêu mến của đông đảo độc giả. Các cuốn sách kinh điển do Đinh Tị phát hành liên tục lọt vào danh sách tác phẩm kinh điển bán chạy nhất trên các trang bán sách online. Để lý giải sức hấp dẫn của tủ sách kinh điển Đinh Tị, cũng như tìm hiểu thêm về hành trình làm mới những tác phẩm tuy xưa nhưng không cũ này, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện ngắn với anh Nguyễn Quang Tuấn - Giám đốc công ty sách Đinh Tị.

Dựa vào tiêu chí nào để đánh giá một tác phẩm là kinh điển? Những đầu sách nào được lựa chọn vào tủ sách kinh điển của Đinh Tị?

Để trả lời thế nào là một tác phẩm kinh điển, trên thế giới đã có rất nhiều cuộc bút chiến. Từ điển tiếng Việt định nghĩa, “Kinh điển” là “có giá trị mẫu mực”, nhưng lại thế nào là “mẫu mực” - tôi nghĩ đây không phải là câu hỏi có thể tìm được đáp án giống như 1 +1 = 2, bởi mỗi chúng ta có một sở thích, một tư duy và cảm nhận khác biệt.

Những tác phẩm được lựa chọn vào tủ sách kinh điển của Đinh Tị trước hết phải mang một giá trị đặc biệt về nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật. Đó là giá trị trong phản ánh hiện thực, giá trị trong việc phản ánh bản chất con người, giá trị nhân đạo sâu sắc, tôn vinh cái đẹp, thể hiện tài hoa của tác giả trong nghệ thuật sáng tác và có sức ảnh hưởng đến nền văn học của một quốc gia hay cả thế giới. Tôi rất thích câu nói của một nhà văn người Ý - “Một cuốn sách kinh điển là một tác phẩm không bao giờ nói hết những điều nó định nói”. Chính bởi tính chất này mà những tác phẩm kinh điển có thể sống mãi với thời gian, thế hệ này đến thế hệ khác đọc không chỉ thấy đúng mà còn khám phá ra những điều mới mẻ.

Các tác phẩm kinh điển đã xuất hiện từ lâu, nên việc một sáng tác có nhiều bản dịch là chuyện thường thấy. Tiêu chí lựa chọn bản dịch của Đinh Tị là gì?

Khi lựa chọn bản dịch, Đinh Tị ưu tiên lựa chọn những bản dịch chính thống của các dịch giả uy tín. Ví dụ trường hợp Bác sĩ Zhivago - một tiểu thuyết có đến 5 bản dịch ở Việt Nam, Đinh Tị đã lựa chọn bản dịch của dịch giả Lê Khánh Trường để biên tập và xuất bản. Với 40 năm gắn bó với tiếng Nga và Văn học Nga, nguyên trưởng bộ môn Văn học Nga tại trường ĐH Sư phạm TP HCM - dịch giả Lê Khánh Trường từng được ghi nhận trong sách Kỷ lục Việt “là người dịch sách Nga văn nhanh và nhiều nhất”.

Về biên tập có những nguyên tắc nào đặc biệt không?

Bởi xác định Văn học Kinh điển là tủ sách dành nhiều tâm huyết và nguồn lực để đầu tư, nên Đinh Tị đặc biệt coi trọng khâu biên tập các tác phẩm thuộc tủ sách này. Một nguyên tắc đặt ra đối với việc biên tập các đầu sách nói chung và sách Kinh điển nói riêng của Đinh Tị, đó là: Trong quá trình biên tập, luôn có sự đối chiếu giữa bản dịch và nguyên tác để tôn trọng sáng tác của tác giả và quyền được đón nhận một tác phẩm chính xác của độc giả. Các lỗi chính tả được rà soát cẩn thận sao cho khi đến tay độc giả, mỗi cuốn sách sẽ hạn chế ít nhất những lỗi sai, để chỉ còn lại nét đẹp trong hành văn và tinh thần của tác phẩm.

Các tên riêng của nhân vật hay địa danh đều được cố gắng chuyển về nguyên tác hoặc phiên âm tiếng Anh để độc giả dễ dàng tra cứu cũng là một đặc điểm đặc biệt trong tủ sách Văn học Kinh điển của Đinh Tị. Những tên gọi “Buck” thay vì “Bấc”, “Tom Sawyer” thay vì “Tôm Xoay-ơ” hay “Pavel” thay thế cho “Pa-ven” của DinhtiBooks đã được độc giả tán thành và phản hồi tích cực.

Có thể thấy, sách kinh điển là một dòng sách được rất nhiều NXB, công ty sách tái bản hằng năm, điểm khác biệt trong Tủ sách kinh điển của Đinh Tị là gì?

Chính nguyên tắc lựa chọn tác phẩm và bản dịch đã là một trong những đặc điểm khác biệt của Đinh Tị. Đó là những khác biệt về mặt nội dung. Bên cạnh đó, Đinh Tị đặc biệt quan tâm đến hình thức của mỗi cuốn sách. Sách được trình bày chỉn chu từng chi tiết nhỏ nhất, đảm bảo thống nhất từ trình bày bìa, đề mục, chương, đoạn, đến lựa chọn những font chữ giúp độc giả đọc sách thoải mái hơn. Sách được in bằng chất liệu giấy màu ngà vàng, phù hợp cho khí hậu nóng ẩm ở Việt Nam. Giúp cho người đọc không mỏi mắt và có thể bảo quản tốt, không bị ố vàng trong thời gian dài.

Đặc biệt, hành trình làm mới những cuốn sách kinh điển của Đinh Tị còn mang dấu ấn bởi công sức sáng tạo của các họa sỹ trong việc vẽ minh họa, thiết kế bìa. Hình ảnh Pavel hiên ngang trên gam màu đỏ cam của sục sôi lý tưởng, đôi mắt ám ảnh giữa sắc trắng rợp người của Nanh Trắng hay bóng dáng thằng gù Quasimodo cô độc nhìn xuống Paris phồn hoa,... là một trong số nhiều bìa sách kinh điển của Đinh Tị được độc giả khắp nơi yêu thích.

Bên cạnh đó, DinhtiBooks còn thiết kế riêng cho tủ sách Kinh điển những chiếc bookmark đặc biệt và các cuốn sổ tay độc đáo sẽ ra mắt trong Hội sách tháng 3 tại TP HCM, để tri ân độc giả đã tin tưởng và ủng hộ các sản phẩm của chúng tôi. Đinh Tị hi vọng rằng, hành trình làm mới những tác phẩm kinh điển của mình sẽ không hề đơn độc, vì luôn có được sự đồng hành từ những độc giả yêu quý.

Cảm ơn những chia sẻ của anh!