Vì sao Hà Nội cần đặt cột mốc Km0?

Sau 16 năm, ý tưởng Hà Nội cần có cột mốc Km0 do PGS Hà Đình Đức đề xuất đã thành hiện thực.

Vừa qua, UBND quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) thông tin sẽ lắp đặt cột mốc Km0 tại trung tâm sân khánh tiết, phía trước tượng đài Lý Thái Tổ, giáp đường Đinh Tiên Hoàng. Thời gian thi công dự kiến thực hiện trong tháng 4 và hoàn thành vào tháng 10 năm nay.

PGS Hà Đình Đức cho biết, đầu năm 2009, để hướng tới kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, ông viết tờ trình gửi Chủ tịch UBND TP Hà Nội đề xuất về việc dựng cột mốc Km0 ở hồ Gươm. Thời điểm đó, ông cũng đề xuất nên tổ chức cuộc thi để chọn ra mẫu đẹp nhất.

Năm 2020, cuộc thi thiết kế Cột mốc Km0 do UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức  đã thu hút 100 bài dự thi của các kiến trúc sư, họa sĩ, nhà điêu khắc trên toàn quốc.

Phương án đoạt giải nhất - Cổng ánh sáng của nhóm tác giả đến từ Đại học Kiến trúc Hà Nội - được đánh giá cao nhờ tính biểu tượng, sự sáng tạo, khả năng ứng dụng công nghệ hiện đại trong thiết kế.

Theo PGS Hà Đình Đức, không gian văn hóa hồ Gươm tiêu biểu cho văn hóa ngàn năm Thăng Long - Hà Nội. Khu vực hồ Gươm là vùng địa linh của kinh đô Thăng Long xưa cũng như Thủ đô ngày nay. 

Theo PGS Hà Đình Đức, cột mốc Km0 được xây dựng có ý nghĩa vô cùng quan trọng, trở thành điểm nhấn của Thủ đô, thu hút khách du lịch. Cột mốc Km0 của Hà Nội có nhiều ý nghĩa về văn hóa hơn là về phương diện đo lường. "Khách du lịch Việt Nam và nước ngoài khi đến Hà Nội sẽ tìm đến cột mốc bởi đây là trái tim của Thủ đô. Đây sẽ là điểm đến không thể bỏ lỡ khi tới Hà Nội", PGS Hà Đình Đức nói.

Nhà sử học Dương Trung Quốc cũng cho rằng, việc dựng cột mốc Km0 ở Hà Nội là một việc nên làm và đã được thống nhất.

"Việc đặt cột mốc số 0 là tập quán của nhiều quốc gia trên thế giới, tạo dấu ấn, đặc biệt với khách du lịch. Khi đến được cột mốc Km0 của thành phố, đồng nghĩa với việc du khách đã đến được khu vực trung tâm, khu vực tiêu biểu nhất", ông Quốc nói.

Theo nhà sử học này, cột mốc Km0 ở các nước được thể hiện rất đơn giản. Đó có thể là một phiến lát nền bằng đá hoặc bằng đồng có đặc trưng nào đó về mặt kỹ thuật. Một số nơi cột mốc Km0 là trụ đá hoặc trụ bê tông…

Từ thời điểm PGS Hà Đình Đức đề xuất về việc dựng cột mốc Km0 đến khi quận Hoàn Kiếm tổ chức cuộc thi thiết kế tìm ra phương án phù hợp, có rất nhiều ý kiến khác nhau về việc xác định vị trí cột mốc này.

Trong đề xuất ban đầu, PGS Hà Đình Đức cho rằng dựng cột mốc Km0 ở ngã tư Hàng Khay - Đinh Tiên Hoàng, nơi đang đặt chiếc đồng hồ thành phố Bern (Thụy Sĩ) tặng cho Hà Nội dịp đại lễ 1.000 năm Thăng Long. Sau này, có ý kiến cho rằng, xu hướng của thế giới lấy bưu điện là trung tâm, do vậy, cột mốc nên đặt ở trước Bưu điện Hà Nội.

Tuy nhiên, một số chuyên gia thống nhất, vị trí cột mốc số 0 nằm trước tượng đài Lý Thái Tổ như nhóm tác giả đề xuất là thích hợp bởi nằm cạnh bưu điện. Khu vực này có khoảng sân rộng thuận tiện cho du khách đến tham quan, chụp ảnh. Ở vị trí này sẽ nhìn thấy được tượng đài vua Lý Thái Tổ, khung cảnh Hồ Gươm và tháp Rùa…  

"Vị trí dự kiến xây dựng hiện nay thích hợp hơn cả bởi là hình chiếu giữa tòa thị chính và bưu điện và nằm trên trục tượng đài Lý Thái Tổ nhìn thẳng ra hồ Gươm. Đứng đây chụp ảnh bốn phía đều đẹp gồm có cảnh quan hồ, tượng đài hoặc kiến trúc cổ của các tòa nhà xung quanh", nhà sử học Dương Trung Quốc nói.

Về hình thức cột mốc, ông Quốc cho rằng, điều quan trọng nhất khi xây dựng là không nên tạo ra những hình khối chắn tầm nhìn. Việc thêm công nghệ chiếu sáng cũng là một ý tưởng mới mẻ.

Ông Quốc nhận xét, cột mốc Km0 dự kiến xây dựng đáp ứng được các yêu cầu như không gây cản trở giao thông, có quang cảnh, không gian đẹp để mọi người chụp ảnh lưu niệm và nằm ở vị trí trung tâm. 

Trước đó, đại diện nhóm tác giả đạt giải nhất cuộc thi thiết kế công trình Km0 đã đề nghị điều chỉnh một số chi tiết với phương án thiết kế công trình.

Theo đó, sẽ lắp đặt tấm đồng hình vuông kích thước 2020x2020mm được đúc nguyên khối dày 60mm.

Tâm điểm là hình vuông kích thước 440x440mm tượng trưng cho Thủ đô Hà Nội, từ đây tỏa đi các đường gờ rãnh bao quanh. Có 31 gờ nổi và 31 gờ chìm tượng trưng cho 62 tỉnh, thành phố, kết hợp với gờ nổi trung tâm tạo thành mô hình 63 tỉnh, thành phố.

Trung tâm hình vuông được khoét 1 hình tròn đường kính 400mm, bao quanh là cụm 4 điêu khắc âm họa tiết rồng thời Lý, bố cục chuyển động thuận chiều kim đồng hồ tăng dấu hiệu nhận diện dấu ấn kinh thành Thăng Long với viền đá granite chạm hoa văn bao quanh.

Bên cạnh đó, sẽ lắp hệ đèn led âm sàn bố trí bao quanh tấm phù điêu; hệ khung chiếu sáng với các kịch bản khác nhau cho từng sự kiện. Đồng thời, sử dụng ứng dụng phần mềm Km0 giới thiệu thông tin về công trình Km0 và Hà Nội.