Về nơi khởi phát phong trào đấu tranh chống sưu thuế ở Trung Kỳ

(Dân trí) - Đó là đình làng La Qua, nơi gắn liền với một sự kiện rất lớn trong lịch sử đó là phong trào đấu tranh chống sưu thuế ở Trung Kỳ xảy ra vào năm 1908.

Cuộc đấu tranh này bắt nguồn từ huyện Đại Lộc.

Trụ sở xã Điện Minh

Ngày 10/3/1908 một số nông dân ở làng Phiếm Ái, thuộc tổng Đức Hòa Thượng đã kéo nhau đến huyện lỵ Đại Lộc đòi giảm sưu thuế. Không được giải quyết, đoàn người lại kéo đến tỉnh đường Quảng Nam, rồi tiếp đến tòa công sứ Charles (Hội An) tiếp tục đưa yêu sách. Thay vì giải quyết một cách thỏa đáng, công sứ Pháp là Charles lại ra lệnh bắt giam một số người.

Việc này đã làm dấy lên ngon lửa đấu tranh khắp nơi: Đại Lộc, Điên Bàn, Thăng Bình... lan đến Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên và lan ra các tỉnh phía Bắc. Thực dân Pháp ra sức đàn áp phong trào biểu tình này. Cuối tháng 5 năm 1908, phong trào chống sưu thuế ở miền Trung bị dập tắt, nhiều người bị kết án tử hình, trong đó có: Trần Quý Cáp, Lê Khiết, Nguyễn Bá Loan, Ông Ích Đường, Trịnh Khắc Lập, Nguyễn Hàng Chi...

Hàng trăm người bị đày ra Côn Đảo như: Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Phan Thúc Duyện, Trần Cao Vân, Đặng Nguyên Cẩn, Ngô Đức Kế... Một số khác bị đày đi Lao Bảo (Quảng Trị).

Đình La Qua là một nơi mà đoàn biểu tình khi từ Đại Lộc kéo về đã nghỉ lại, sau đó nhập thêm một số người khác tiếp tục vào thành Tỉnh (Thanh Chiêm) đấu tranh và sau đó là kéo đến phủ của công sứ Charles (Hội An).

14 viên đá hiện còn lưu giữ tại đây

Trải qua thời gan, qua nhiều binh biến, đình làng La Qua bị phá hủy gần như hoàn toàn. Tuy nhiên, nhờ những cuộc khai quật người ta đã tìm thấy 14 phiến đá lát đình làng trong đó có một viên đá chống cột khá to, kích thước mỗi viên hơn nửa mét.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, vị trí đình làng La Qua được xác định là khu đất hiện dùng làm UBND xã Điện Minh. Hiện trong sân của UBND xã Điện Minh (huyện Điện Bàn) còn lưu giữ 14 viên đá này.

B.Thuyên-C.Bính