Búp bê Matryoshka: Nét đẹp văn hoá xứ Bạch Dương

Matryoshka (búp bê Nga) có lẽ là quà tặng lưu niệm phổ biến nhất cho mỗi người khi đặt chân lên đất Nga. Không chỉ nổi tiếng ở Nga, từ lâu Matryoska còn được mọi người trên toàn thế giới biết đến.

Theo một truyền thuyết kể lại, hoạ sĩ Nga Sergei Maliutin một lần có được trong tay cả những quả trứng Phục Sinh của Nga và con búp bê trên của Nhật. Hai đồ chơi này được làm tại các quốc gia khác nhau đã làm nảy sinh trong đầu hoạ sĩ một ý tưởng. Ông lập tức phác hoạ ra giấy hình một con búp bê ngộ nghĩnh, sau đó là một con nữa, một con nữa...

Xem thêm thông tin Du lịch tại: http://dulich.dantri.com.vn/ . Vác “chợ” lên núi . Độc đáo những khách sạn hình khối lập phương . Chuột, bọ: “Đặc sản” trứ danh miền Tây . Ghé thăm xứ sở rượu vang Champagne . Cái nhìn khách quan từ một dự án lớn

Hình dáng búp bê Matryoshka bao giờ cũng mũm mĩm và tròn trịa, đầy đặn. Nó luôn gợi lên hình ảnh người mẹ của một gia đình nông dân Nga với thân hình phốp pháp, khỏe mạnh và gương mặt phúc hậu. Điều này rất thích hợp với món đồ gỗ vì con búp bê to nhất chứa trong lòng nó cả một “gia đình” búp bê.

Dường như Matryoshka bước ra từ những huyền thoại, những câu chuyện cổ tích rất xa xưa. Song trên thực tế con búp bê gỗ này của Nga mới được trên dưới 100 tuổi.

Matryoska được làm từ gỗ bạch dương hoặc gỗ cây lipa. Người thợ làm Matryoshka giỏi phải là người tìm ra được loại gỗ để làm sao khi thành phẩm không để lại những vết xước, những lổ thủng trên sản phẩm của mình.

Thân cây bạch dương xẻ dọc từng mảng, sau đó nghệ nhân gắn hổ phách vào thành loại tranh hổ phách, giống như tranh đá quý của Việt Nam. Hổ phách - nhựa cây được thiên nhiên nhào nặn qua hàng triệu năm - là nguồn nguyên liệu quý thường được dùng để chế tác các đồ trang sức hoặc tác phẩm nghệ thuật. Theo tín ngưỡng dân gian Nga, hổ phách có tác dụng xua đuổi những điều xấu, mang lại sức khỏe và may mắn cho con người.

Con Matrioshka nhỏ nhất luôn được làm trước tiên sau đó mới đến các con khác lớn hơn. Hình Matryoshka truyền thống là hình một cô gái Nga mang khăn chùm đầu. Bộ búp bê Matryoshka thường có ít nhất là 5 con, và số con thường là số lẻ 7, 9, 11. Chiều cao búp bê Matryoska thay đổi từ vài xen-ti-mét cho đến cả mét. Đôi khi số lượng các con Matryoska con trong 1 con Matryoshka lớn đến con số 50. Sau đó các con Matryoska được chuyển đến tay các hoạ sĩ và được trang trí áo sarafan, được đội khăn và các bông hoa.

Gương mặt mỗi con Matryoshka được vẽ theo một kiểu khác nhau. Có gương mặt buồn, trầm tư, nghiêm khắc, vui vẻ… Có lẽ điều hấp dẫn nhất trong mỗi con Matryoshka bằng gỗ này chính là tính biểu cảm trên mỗi gương mặt. Chỉ cần nhìn vào mỗi con Matryoshka, bạn có thể cảm thấy một tình cảm nhẹ nhàng của màu sắc, một nghệ thuật trình bày điêu luyện của các hoạ sĩ.

Theo truyền thống, màu đỏ có nghĩa hạnh phúc, màu vàng có biểu trưng cho sự khôn ngoan, màu xanh lá cây có nghĩa là sức khỏe. Matryoshka được rất nhiều du khách nước ngoài ưa thích vì vậy không có gì đáng ngạc nhiên khi ở Nga những con búp bê được bán gần như ở khắp mọi nơi.

Ngoài đề tài gia đình, búp bê Matryoshka cũng được tính toán trên những mức độ thông thái và trình độ học vấn nhất định.

Như nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn N.V.Gogol những con búp bê Matryoshka miêu tả các nhân vật trong các tác phẩm của ông đã ra mắt đông đảo công chúng.

Năm 1912, nhân dịp kỷ niệm 100 năm trận đánh Borodino, những búp bê mang hình tượng Kutuzov và Napoleon cũng đã được hoàn tất. Bên trong những con búp bê này là những hình ảnh nhỏ dần của các chiến hữu, thành viên ban tham mưu của hai vị tướng tài ba cùng những người tham dự trận chiến lịch sử này. Hay, cả hình ảnh nguyên thủ các quốc gia trên thế giới đương thời cũng được người dân Nga đưa vào hình tượng chú búp bê Matryoshka…

Nếu bạn có dịp đặt chân tới xứ sở Bạch dương, bạn có thể dễ dàng lựa chọn cho mình những chú búp bê Matryoshka với nhiều dạng khác nhau. Cũng như ở Việt Nam, những thứ bán ở vỉa hè thường rẻ hơn so với siêu thị, hay các cửa hàng lưu niệm ở các sảnh khách sạn. Vào các buổi chiều cạnh dòng Neva, bạn có thể bắt gặp những chiếc xe hơi lịch sự đậu ngay ngắn trên vỉa hè, phía cốp sau chứa đầy những chú búp bê Matryoshka. So với các cửa hàng lưu niệm thì giá một chú búp bê Matryoshka ở đây chỉ bằng một phần tư giá bán ở các cửa hàng lưu niệm. Người dân Nga trầm tĩnh, chọn lấy một chú Matryoshka rồi trả tiền, không cần phải mặc cả mà không sợ bị hớ.

Bài, ảnh: Thu Hà – Hữu Thắng