Bắc Ninh phục dựng Nhà chứa Quan họ

Cũng theo Sở Văn hóa – Thể thao du lịch tỉnh này, nhà chứa Quan họ sẽ được xây dựng theo hình thức ngôi nhà truyền thống kiểu cổ (5-7 gian) với mức đầu tư khoảng 6 tỷ đồng một nhà chứa Quan họ.

Ảnh: Internet

Trước mắt, tỉnh sẽ phục dựng lại nhà chứa Quan họ tại hai địa điểm Khu Đương Xá 3, phường Vạn An, nằm trong quần thể di tích đình và chùa Linh Quang, một trong những làng Quan họ gốc thuộc thành phố Bắc Ninh và xóm Đông, thôn Lũng Giang, thị trấn Lim, được coi là khu trung tâm thị trấn Lim, một trong những làng Quan họ gốc của huyện Tiên Du.

Nhà chứa Quan họ là nơi diễn ra các sinh hoạt văn hóa Quan họ, giao lưu, truyền dạy Quan họ, giữ vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa dân ca Quan họ Bắc Ninh và những nét đặc trưng của di sản văn hóa dân ca Quan họ Bắc Ninh.

Theo các bậc cao niên ở đất Kinh Bắc, xưa mỗi bọn Quan họ có một nhà chứa, có nhà chứa dành riêng cho liền anh và riêng cho liền chị. Cả làng có khoảng 19-20 nhà chứa Quan họ. Học ở nhà chứa mau thuộc và nhanh lên hơn vì có nhiều giọng, nhiều người thuộc nhiều bài bản khácnhau, ngày xưa các cụ hát đêm này qua đêm khác, hát đến lúc nào hết “vốn” mới thôi.

Một số nhà nghiên cứu cho rằng, quan họ có thiết chế văn hóa rất hoàn chỉnh, bao gồm tổ chức, cơ sở vật chất và phương thức hoạt động. Các mặt này đều được thiết lập một cách quy chỉnh. Ngoài những cơ sở vật chất và địa điểm sẵn có của làng để sinh hoạt Quan họ như đình, đền, chùa, sân đình, sân chùa hoặc đồi, đê, ao, hồ… còn có một cơ sở vật chất quan trọng hơn cả, của riêng từng bọn Quan họ đó là “nhà chứa”. Đúng theo nguyên nghĩa thì “nhà chứa” đơn giản chỉ là “ngôi nhà” để “chứa” bọn Quan họ.

Nhà chứa là nơi hội họp, luyện tập, nơi “ngủ bọn” của bọn Quan họ và lớp đàn em học nghề chơi. Đây cũng là địa điểm đón tiếp và mời cơm Quan họ bạn, là nơi tổ chức hát canh giữa bọn Quan họ sở tại và bọn Quan họ kết nghĩa với mình trong những dịp lễ hội của làng. Mỗi bọn Quan họ lại có một nhà chứa riêng.

Một bọn Quan họ mới thành lập thì phải tìm một người cao tuổi trong xóm, có uy tín, đã có thời là liền anh, liền chị và cũng có điều kiện kinh tế khá giả. Người này có nhà cửa rộng rãi, thoáng mát, khang trang. Quan họ ngỏ ý xin được dùng nhà này làm nhà chứa của mình. Chủ nhà chứa được gọi là ông chứa (nếu là chứa bọn Quan họ nam), “bà chứa” (nếu là chứa bọn Quan họ nữ).

Trong trường hợp không tìm được người và nhà chứa đủ điều kiện như trên thì các thành viên trong bọn Quan họ luân phiên đăng cai nhà mình làm nhà chứa. Với hai cách tạo nhà chứa như thế thì chắc chắn bọn Quan họ nào cũng có nhà chứa.

Minh Phan