Dân sinh
FicaBí ẩn ngôi mộ cổ của danh tướng nắm toàn bộ thủy quân nhà Nguyễn
(Dân trí) - Lăng mộ bề thế của vị tướng nắm toàn bộ lực lượng thủy quân thời chúa Nguyễn Ánh nằm trong một con hẻm ở quận Phú Nhuận, TPHCM.
Từ đường Phan Đình Phùng rẽ vào đường Cô Giang, phường 2, quận Phú Nhuận dễ dàng bắt gặp tấm biển lớn ghi hàng chữ "Đền Phú Trung Bình Giang Quận công Võ Di Nguy". Ông là một trong những công thần trợ giúp chúa Nguyễn Ánh (vua Gia Long) chống lại quân Tây Sơn.
Mộ cổ của danh tướng nhà Nguyễn nằm trong một con hẻm ở quận Phú Nhuận, TPHCM.
Tuy nhiên, ông tử trận trong trận thủy chiến ở cửa Thị Nại năm 1801, một trận thủy chiến "võ công đệ nhất" thời dựng nghiệp của nhà Nguyễn. Sau trận thủy chiến, thi thể Võ Di Nguy được đưa về Gia Định chôn cất và được sắc phong "Tá mạng công thần, đặc tấn Thượng trụ quốc Thiếu bảo Quận công", thụy là Trung túc (trung thành và đầy vinh dự). Năm Gia Long thứ sáu 1807, Võ Di Nguy được nâng lên hàng nhất phẩm. Thời Minh Mạng 1824, ông được thờ ở Thế miếu.
Trải qua hơn 220 năm, mộ của vị tướng thủy quân này vẫn giữ được nét uy nghi, đường bệ. Lăng của ông gồm phần tiền mộ (bình phong tiền, sân tế) và phần mộ (cửa mộ, bàn hương án, mộ và bình phong hậu).
Trải qua hơn 220 năm, mộ vẫn giữ được sự bề thế và nét kiến trúc độc đáo. Mộ gồm phần tiền mộ, phần mộ.
Mộ hình chữ nhật được đắp bằng ô dước, nhô khỏi mặt đất khoảng 0,25m. Ở hai bên bức bình phong hậu đắp phù điêu rồng chầu, đầu ôm cột có đính tòa sen, đuôi quấn chân bình phong. Ở giữa bình phong là 2 bài vị khắc chữ Hán, bên phải nói về công trạng của Võ Di Nguy, bên trái nói về thân thế phu nhân của ông. Tuy nhiên, các chữ trên bia đều đã phai mờ.
Phần mộ của vị tướng nắm thủy quân nhà Nguyễn là một trong những ngôi mộ cổ lớn nhất ở Sài Gòn.
Dọc tường bao quanh khu mộ được nối liền với nhau bởi các bức phù điêu hình chữ nhật, chạm nổi các bức họa về tùng lộc, tứ linh... Khu tiền mộ được ngăn bởi 2 bờ tường, trên mỗi bờ tường có tượng con rái cá tượng trưng cho vị danh tướng thủy quân.
Giữa sân phía trước mộ có tượng 2 con lân nhỏ rất đẹp, được liệt vào "tượng linh vật thuần Việt", ngoài ra ở 2 trụ cột vuông cũng đặt 2 con lân lớn dũng mãnh. Hai bên bình phong tiền có tượng hai con sư tử mắt lồi, đuôi xòe, nhe răng, bờm xoăn từng lọn rất lạ đứng ôm lấy bức bình phong.
Ngoài ra, bên ngoài bờ tường phần mộ Võ Di Nguy còn có 4 ngôi mộ khác của bà Lê Thị Mười (phu nhân của ông) và 2 người con cùng một ngôi mộ vô danh. Trước năm 1985, TPHCM có 2 con đường mang tên Võ Di Nguy ở quận 1 và quận Phú Nhuận.
Phần mộ có tường bao quanh vững chắc.
Khu tiền mộ được ngăn cách bởi 2 bờ tường, có nhiều họa tiết cổ.
Phần mộ hình chữ nhật đắp bằng ô dước, nhô khỏi mặt đất khoảng 0,25m.
Phần chân mộ đắp thêm các họa tiết tinh xảo.
Bình phong hậu có hai ô hình chữ nhật, ô bên phải ghi công trạng của Võ Di Nguy, ô bên trái nói về thân thế bà Lê Thị Mười (phu nhân của Võ tướng công).
Các chữ Hán trên bình phong hậu đã phai mờ khó nhận ra chữ.
Hai bên bình phong hậu có đắp phù điêu hình rồng.
Dọc bờ tường bao quanh khu mộ và ở thân các trụ vuông có chạm trổ nhiều phù điêu hình chậu hoa, hoa mẫu đơn...
Một số bức chạm trổ có gắn thêm các mảnh sành nhưng đã bị bong tróc.
Giữa sân, phía trước mộ có tượng hai con lân nhỏ rất đẹp, xứng đáng được liệt vào "tượng linh vật thuần Việt".
Là tướng thủy quân nên có 2 con rái cá với hình dáng khác nhau đặt trên bờ tường.
Ở bình phong tiền có hai con sư tử mắt lồi, đuôi xòe, nhe răng, bờm xoăn từng lọn rất lạ đứng ôm lấy bức bình phong.
Ngoài bờ tường phần mộ Võ Di Nguy còn có 4 ngôi mộ của vợ, con của ông và một ngôi mộ vô danh.
Ngôi mộ cổ của Võ Di Nguy được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia (số 43-VH/QĐ) ký ngày 7/1/1993. Võ Di Nguy sinh năm 1745, là người huyện Phú Vang, phủ Thừa Thiên (nay là tỉnh Thừa Thiên - Huế). Năm 1775, ông cùng với cai đội Tô Văn Đoài cầm đầu một toán 200 người tìm vào Gia Định hợp sức cùng Nguyễn Ánh. Từ đó, ông trở thành danh thần tin cậy, được chúa Nguyễn Ánh giao phó trông coi thủy binh và việc đóng các chiến thuyền cùng với Châu Văn Tiếp, Tôn Thất Cốc.
