Sổ hộ khẩu còn tồn tại đến bao giờ?

Hỏi hộ khẩu còn tồn tại đến bao giờ nghĩa là tại sao vẫn cứ duy trì cái sổ hộ khẩu, dùng nó như một loại “giấy phép” bắt buộc phải có để tiến hành nhiều, rất nhiều giao dịch dân sự? Trong khi trên thế giới ngày nay không ai hiểu sổ hộ khẩu là gì. Nhật Bản đã bỏ hộ khẩu từ thời Minh Trị (1).

Ngoài ý nghĩa hộ khẩu là gạo là rau là thịt là đậu phụ…thì hộ khẩu còn, với mục đích quan trọng hơn: quản lí công dân. Và, ai cũng hiểu việc quản này bắt đầu từ việc “nắm” từng dạ dày của công dân. Lơ tơ mơ là…cắt gạo. Hiệu quả hơn cả những chế tài khác.

Ngày nay, đã qua thập niên đầu của thế kỷ 21. Cả thế giới đã điện tử. Các quốc gia lân cận đã chính phủ điện tử. Họ quản lí công dân thế nào, ai chẳng biết. Thế mà, ta, tự xem là văn minh…vẫn cứ loay hoay hộ khẩu hay không hộ khẩu. Từ sau 1990 không còn sổ gạo, tem phiếu nữa, vậy mà hộ khẩu vẫn tiếp tục sứ mệnh…hành dân, gây không biết bao nhiêu phiền toái trong giao dịch dân sự. Trong khi chỉ cần một cái thẻ theo như đề xuất của Bộ trưởng Tư Pháp hồi năm ngoái, thế mà vẫn còn để…ngâm cứu.

Thật lạ, trong khi Hiến pháp ghi rõ công dân được quyền tự do cư trú thì cái sổ hộ khẩu vẫn cứ như vòng kim cô kìm hãm phát triển ở cả từ nghĩa hẹp nhất đến rộng nhất.

Đinh Việt Bình