Căng thẳng ở Biển Đông chưa hạ nhiệt do vẫn còn va chạm trên thực địa

Sáng nay, 14/11, tại TP Nha Trang (tỉnh Khánh Hòa), Học viện Ngoại giao, Quỹ hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông và Hội Luật Gia Việt Nam đồng phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ VIII, với chủ đề: “Hợp tác vì an ninh và phát triển khu vực”.

Tại hội thảo lần này, các chuyên gia, học giả hàng đầu thế giới về Biển Đông tham gia trình bày khoảng 30 tham luận về các lĩnh vực: Quan hệ quốc tế, luật quốc tế, an ninh biển, hợp tác biển...

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Nguyễn Vũ Tùng, Giám đốc Học viện Ngoại giao, cho biết, cuộc hội thảo lần thứ VIII với sự góp mặt của hơn 200 học giả trong nước, quốc tế có uy tín hàng đầu hiện nay.

“Trong 8 năm qua, hội thảo quốc tế về Biển Đông đã trở thành diễn đàn uy tín. Từ hơn 50 học giả quốc tế tham dự hội thảo đầu tiên, đến nay hội thảo đã xây dựng một mạng lưới gần 400 học giả thường xuyên kết nối, trao đổi, thảo luận về tình hình Biển Đông.

Đến nay, hội thảo đã có sự có mặt, tham dự của các học giả đến từ hơn 30 nước, vùng lãnh thổ trải khắp Đông Nam Á, Đông Bắc Á, Nam Á, Châu Âu, Bắc Mỹ, Châu Đại Dương. Đặc biệt lần đầu có sự tham dự của học giả đến từ khu vực Mỹ La-tinh…”, PGS.TS Nguyễn Vũ Tùng mở đầu bài phát biểu.

Theo ông Tùng, với hơn 200 bài tham luận mà các học giả đóng góp qua 7 lần hội thảo và 30 bài tham luận tại hội thảo lần này, đây là một kho tư liệu có giá trị tham khảo về tất cả các khía cạnh về vấn đề Biển Đông cho cộng đồng quốc tế. Trong đó, nhiều bài tham luận đã, đang và sẽ xuất bản rộng rãi thành sách trên thế giới, nhất là nhiều sáng kiến đã được đưa ra và chuyển cho các Chính phủ liên quan để cân nhắc, lồng ghép vào chính sách của các nước trong khu vực.

“Trong năm qua, căng thẳng ở khu vực chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, do vẫn còn có sự va chạm, vẫn còn có các hoạt động thay đổi nguyên trạng trên thực địa. Kể từ hội thảo lần thứ VII đến nay, có gần 20 vụ đụng độ ở mức độ nguy hiểm giữa các tàu cá, tàu chấp pháp của các nước ven Biển Đông ở trong khu vực Trường Sa, đặc biệt là Hoàng Sa, chưa kể nhiều vụ đối đầu giữa máy bay Mỹ và Trung Quốc ở trong khu vực”, ông Tùng khái quát lại tình hình Biển Đông.

Theo Giám đốc Học viện Ngoại giao Việt Nam, hiện nay tình hình cải tạo đảo và quân sự hóa ở các khu vực tranh chấp ngày càng phức tạp, trong khi đó tình hình môi trường tiếp tục xấu đi, hơn 20 bãi san hô ở Trường Sa có dấu hiệu bị hủy hoại nghiêm trọng, ngoài ra có hàng trăm m2 san hô đã hoàn toàn bị hủy diệt.

Theo ông Tùng, sau phán quyết vụ kiện Biển Đông hồi tháng 7 năm nay, phản ứng của các nước liên quan đối với kết quả vụ kiện cho thấy vẫn còn có nhiều khác biệt trong việc diễn giải luật pháp, nhất là trong việc lồng ghép vào những tính toán địa chiến lược của các nước liên quan, nhất là các nước lớn.

“Trong những năm tới, các khác biệt này sẽ tiếp tục là cơ sở cho những bất đồng, tranh chấp, nhất là các cuộc chuyển giao quyền lực, hoặc tái cơ cấu quyền lực đã, đang và sẽ diễn ra trong khu vực liên quan đến thay đổi trong nội trị của nhiều nước”, PGS.TS Nguyễn Vũ Tùng nhận định.

Trong tham luận “Diễn biến của tranh chấp Biển Đông: Ghi nhận từ một Sử gia”, TS Ulises Granados, Điều phối Chương trình Nghiên cứu Châu Á - Thái Bình Dương, Viện Công nghệ Mexico, cho rằng, bản thân việc nghiên cứu tranh chấp ở Biển Đông đã có một lịch sử lâu dài, kể từ đầu thế kỷ 20. Tuy nhiên, kể từ khi việc xây dựng, bồi đắp đảo nhân tạo phi pháp ở Biển Đông thì công luận chú ý nhiều hơn. TS Ulises Granados cho rằng, hiện nay vấn đề nhức nhối là quyết định tăng cường sự hiện diện trên Trường Sa của Trung Quốc.

“Trung Quốc hiện nay đang nâng cấp 7 thực thể mà nước này chiếm đóng và đưa bãi cạn Scarborough trở thành trọng tâm trong tính toán địa chiến lược của mình kể từ năm 2012, song song với việc nâng cấp mạnh mẽ lực lượng Hải quân phòng thủ trên Hoàng Sa”, TS Ulises Granados cảnh báo.

Trong tham luận “Địa chính trị ở Trường Sa: Các tuyến đường biển bí mật và tàu ngầm”, TS. Francois-Xavier Bonnet, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á đương đại, (Pháp), tiết lộ rằng, từ trước Thế chiến thứ II, như từ năm 1925-1938, Hải quân Anh, Nhật đã tiến hành các cuộc khảo sát và họ đã khám phá ra các “vùng biển bí mật dọc vùng nguy hiểm” từ phía Nam đến phía Bắc.

Những năm 1935, Hải quân Mỹ tiến hành các khảo sát bí mật, quan tâm đến việc lập bản đồ, độ sâu của khu vực này, đồng thời Hải quân Mỹ cũng khám phá ra một tuyến đường biển theo hướng Đông - Tây. TS. Francois-Xavier Bonnet lập luận, kể từ năm 2012 tình hình Biển Đông xấu đi đáng kể, đặc biệt là yêu cầu của Philippines kiện Trung Quốc.

TS. Francois-Xavier Bonnet cho rằng, trong vấn đề Biển Đông, các quốc gia “phải tôn trọng lẫn nhau” và vai trò của ASEAN rất quan trọng hiện nay.

Trong buổi sáng 14/11, các học giả đã kết thúc việc thảo luận phiên 1 và sẽ tiếp tục thảo luận các phiên 2, 3 và 4 trong chiều cùng ngày.

Hội thảo quốc tế về Biển Đông lần thứ VIII diễn ra trong 2 ngày, bao gồm 7 phiên thảo luận chính, gồm: phiên 1: “Nguồn gốc của tranh chấp Biển Đông: Khía cạnh lịch sử”; phiên 2: “Căng thẳng Biển Đông sẽ đi đến đâu?”; phiên 3: “Luật pháp quốc tế và Biển Đông”; phiên 4: “Kinh tế chính trị của Biển Đông: Vấn đề và triển vọng”; phiên 5: “An ninh, chính trị và ngoại giao”; phiên 6: “Tương tác và phối hợp trên biển”; và phiên 7: “Cơ chế quản lý căng thẳng ở Biển Đông”.

Viết Hảo