Tỉnh tự quyết chuyển đất lúa, đất rừng: Cần tăng thanh tra, gắn trách nhiệm

Thận trọng khi phân cấp chuyển đổi đất lúa, đất rừng

Quốc hội vừa tiến hành thảo luận dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế.

Nội dung trao quyền tỉnh tự quyết chuyển đất lúa, đất rừng đưa tại dự thảo nhận được sự quan tâm của rất nhiều đại biểu Quốc hội.

Ông Nguyễn Đức Hải - Phó chủ tịch Quốc hội cho biết, đa số ý kiến đồng ý áp dụng 11 nhóm chính sách đặc thù như Chính phủ trình. Tuy nhiên, đối với từng chính sách đều có ý kiến đề nghị đánh giá thêm trên một số mặt. 

Phó chủ tịch Quốc hội dẫn chứng về nội dung phân cấp quản lý cho địa phương chuyển đổi đất rừng, đất lúa và điều chỉnh quy hoạch. Theo đó, nhiều ý kiến nhấn mạnh việc quản lý, bảo vệ với đất rừng đầu nguồn, đất rừng phòng hộ cần có giám sát, quản lý chặt chẽ.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (đoàn Bắc Ninh) cho rằng đất rừng phòng hộ, rừng đặc dụng và đất trồng lúa 2 vụ trở lên là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá, nếu để mất đi thì khó có thể khôi phục lại tình trạng ban đầu.

Do đó, đại biểu đề nghị cần hết sức "thận trọng khi xem xét quyết định việc chuyển đổi mục đích sử dụng 2 loại đất này". "Tôi đề nghị Quốc hội phân quyền nhưng phải có cơ chế kiểm soát quyền lực chặt chẽ, có cơ chế chịu trách nhiệm rõ ràng, phân cấp phải gắn liền với trách nhiệm, phải cá thể hóa trách nhiệm của các lãnh đạo địa phương, các cấp ủy, HĐND trong việc thực hiện quyền Quốc hội giao", đại biểu Kim Anh nhấn mạnh.

Bà Kim Anh cũng cho rằng Chính phủ phải xây dựng cơ chế thường xuyên tổ chức kiểm tra, thanh tra để đảm bảo việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa 2 vụ, đất rừng phòng hộ, rừng đặc dụng phải được HĐND cấp tỉnh xem xét, cân nhắc, quyết định khi không còn phương án lựa chọn nào khác. 

Ngoài ra cũng cần đánh giá tác động kỹ lưỡng về cả kinh tế, môi trường, xã hội, có tính đến liên kết vùng, nhất là quan tâm đến sinh kế cho những người dân sống từ nghề nông, nghề rừng trên địa bàn.

Cùng sự quan tâm, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng đề nghị cân nhắc thận trọng cho địa phương quyền chuyển đổi đất lúa, đất rừng không thông qua Thủ tướng.

Ông Hòa cho biết, các tỉnh thành không có cơ chế đặc thù, 10 ha là đã báo cáo Thủ tướng, đồng thời phải có thỏa thuận của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhằm đảm bảo tính bền vững cho an ninh lương thực và môi trường an toàn. 

Đại biểu cũng cho rằng cần quy định trong thời kỳ 5 năm được chuyển mục đích mấy lần, tránh trường hợp xé lẻ ra nhiều dự án đầu tư mà không thông qua Thủ tướng hoặc Ủy ban Thường vụ.

Lo ngại sự cạnh tranh không bình đẳng giữa các địa phương

Góp ý về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (đoàn Hưng Yên) cũng cho rằng việc áp dụng chính sách đặc thù về đất được thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất vượt quá quy định của pháp luật hiện hành.

Đây là những ưu đãi đặc biệt để tạo điều kiện trong thu hút đầu tư, tăng cường nguồn lực để tạo đột phá cho phát triển những địa phương được lựa chọn áp dụng thí điểm.

Tuy nhiên đại biểu đề nghị khi chuyển đổi mục đích với diện tích lớn sang để phục vụ phát triển nông nghiệp, đô thị, thương mại, dịch vụ, du lịch thì cần làm tốt việc công khai lấy ý kiến người dân. Đặc biệt là đối tượng chịu sự tác động của việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quốc Luận (đoàn Yên Bái) lại lo ngại sự cạnh tranh không bình đẳng giữa các địa phương.

Theo ông Luận, việc ban hành cơ chế đặc thù này cho các địa phương như Thanh Hóa, Nghệ An, Hải Phòng sẽ nhanh chóng tạo quỹ đất lớn để thực hiện các dự án đầu tư khu công nghiệp, khu đô thị, khu kinh tế và các dự án có nhu cầu sử dụng quỹ đất lớn. 

"Trong khi đó, các địa phương khác hiện nay hết sức khó khăn trong việc thu hồi, chuyển mục đích sử dụng đất, sử dụng rừng do hạn mức quy định cho cấp tỉnh được quyết định rất thấp. Đây là một trong những nút thắt, trở lực rất lớn trong việc thu hút các nhà đầu tư", ông Luận nhấn mạnh.

Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo giải trình, làm rõ hơn tác động của chính sách này để Quốc hội có cơ sở cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định thông qua. 

Giải trình trước Quốc hội, ông Nguyễn Chí Dũng - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư - cho biết việc ban hành cơ chế đặc thù cho các địa phương để đảm bảo phát triển của các vùng kinh tế trọng điểm nhưng cũng phải quan tâm hài hòa với các địa phương khác. 

"Trên thực tế không phải là không quan tâm đến các địa phương khác. Đảng và Nhà nước chúng ta luôn luôn chú trọng hài hòa phát triển cho các vùng, miền", ông Dũng nói. 

Ông Dũng nhấn mạnh, chủ trương về cơ chế đặc thù cho 4 tỉnh thành nhằm khai thác, phát huy các tiềm năng, thế mạnh của các địa phương, bứt phá, phát triển tạo động lực mới, các cực tăng trưởng mới, lan tỏa, thúc đẩy các tỉnh trong vùng, đóng góp cho phát triển chung của cả nước và đặc biệt là điều tiết ngân sách lớn hơn về cho Trung ương.