Có nên để tỉnh tự chuyển đất rừng, trồng lúa không phải trình Thủ tướng?

Hôm nay (27/10), Quốc hội sẽ thảo luận trực tuyến dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng sẽ phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Một trong những cơ chế đề xuất được nhiều đại biểu quan tâm là chính sách về quản lý đất đai.

Cụ thể, dự thảo Nghị quyết quy định "Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh Nghệ An, tỉnh Thanh Hóa quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa 2 vụ trở lên với quy mô dưới 500 ha; đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng với quy mô dưới 50 ha và Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An, tỉnh Thanh Hóa quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sản xuất với quy mô dưới 1.000 ha".

Phân cấp phải gắn với trách nhiệm cụ thể của từng cá nhân, tổ chức

Trong báo cáo thẩm tra về nội dung này, Ủy ban Tài chính Ngân sách cơ bản nhất trí với Dự thảo Nghị quyết và cho rằng, cơ chế này góp phần đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho các địa phương trong trường hợp cần thiết phải chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Tuy nhiên, Ủy ban cũng đề nghị lưu ý việc chuyển đổi phải đảm bảo phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, mang lại hiệu quả thiết thực, không ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội, môi trường và phát triển bền vững, đảm bảo an ninh lương thực, ổn định đời sống người dân.

"Việc phân cấp phải gắn với trách nhiệm cụ thể của các cá nhân, tổ chức, trách nhiệm của người phân cấp và được phân cấp để đảm bảo công khai, minh bạch, tránh tiêu cực, thất thoát, lãng phí", Ủy ban nhấn mạnh.

Cũng theo cơ quan này, có ý kiến chưa tán thành với quy định của Dự thảo Nghị quyết về việc chuyển đổi mục đích sử dụng đối với rừng phòng hộ, rừng đặc dụng vì, việc không bảo vệ được rừng đã gây hậu quả nghiêm trọng, tác động tiêu cực đến phát triển bền vững và quy định trên có thể sẽ tạo tiền lệ không tốt, đặc biệt trong bối cảnh báo động về môi trường như hiện nay.

Đối với thành phố Hải Phòng, Dự thảo Nghị quyết quy định: "HĐND thành phố Hải Phòng quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa 02 vụ trở lên với quy mô dưới 500 ha phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cấp có thẩm quyền quyết định".

Ủy ban Tài chính Ngân sách cho biết, theo quy định pháp luật hiện hành, thẩm quyền quyết định việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa 2 vụ trở lên với quy mô từ 10 ha đến dưới 500 ha và thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch thuộc về Thủ tướng Chính phủ.

Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng, để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền quản lý hiệu quả theo tinh thần của Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, có thể giao HĐND tỉnh thành phố Hải Phòng quyết định những nội dung thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên Ủy ban cũng đề nghị lưu ý việc thực hiện cần công khai, lấy ý kiến người dân, được sự đồng thuận của các chủ thể chịu sự tác động, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội thiết thực và phù hợp với quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Cần xem xét hạn mức, quy định chặt chẽ 

Bên cạnh một số ý kiến nhất trí, một số đại biểu cũng cho rằng nên xem xét kỹ nội dung này. Tại phiên thảo luận tổ, đại biểu Lương Văn Hùng nhận định một số quy định như "HĐND tỉnh Nghệ An quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa 2 vụ trở lên với quy mô dưới 500 ha; đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng với quy mô dưới 50 ha" và "quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sản xuất với quy mô dưới 1.000 ha", thẩm quyền của HĐND tỉnh như trên là quá lớn so với pháp luật về đất đai hiện hành.

Đại biểu đề nghị xem xét lại hạn mức, đồng thời cần quy định chặt chẽ việc chuyển đổi phải đảm bảo phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy định về giám sát, kiểm tra, thanh tra tính hiệu quả thiết thực, ổn định đời sống người dân.

Dự thảo Nghị quyết quy định "HĐND thành phố Hải Phòng được quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa 2 vụ trở lên với quy mô dưới 500 ha...". Quy định nêu trên giống với nghị quyết về cơ chế đặc thù của tỉnh Nghệ An. Tuy nhiên, theo quy định pháp luật đất đai hiện hành, thẩm quyền quyết định việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa 02 vụ trở lên với quy mô từ 10 ha đến dưới 500 ha và thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch thuộc về Thủ tướng Chính phủ. Do vậy, đại biểu cho rằng nếu quy định phân cấp, phân quyền cho HĐND thành phố Hải Phòng quyết định cần cân nhắc thêm.

Bởi nếu HĐND thành phố không có sự tính toán, khảo sát, thẩm tra kỹ các nội dung thuộc thẩm quyền, không thực hiện việc công khai, lấy ý kiến người dân thì việc quyết định trên sẽ không mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội thiết thực.

Ngoài ra Dự thảo Nghị quyết quy định "Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng và đất rừng phòng hộ đầu nguồn với quy mô trên 50 ha; đất trồng lúa 2 vụ trở lên với quy mô trên 500 ha. Trình tự, thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất quy định tại khoản này thực hiện theo quy định của pháp luật về đất đai".

Ủy ban Tài chính Ngân sách cho biết, theo quy định hiện hành, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng và đất rừng phòng hộ đầu nguồn từ 50 ha trở lên, đất rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay, chắn sóng lấn biển bảo vệ môi trường từ 500 ha thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Tuy nhiên, Quốc hội chỉ họp 2 lần một năm nên việc trình Quốc hội trước khi thực hiện có thể chậm trễ. Để bảo đảm tính kịp thời và vẫn bảo đảm tính công khai, minh bạch, Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Quốc hội giao Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.