Đứng trên góc độ của nhà đầu tư, ông Đinh Thế Hiển có thể chia sẻ thêm những kỳ vọng với chính sách tháo gỡ khó khăn và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển theo hướng an toàn, lành mạnh và bền vững?

Thời gian qua có tình trạng người mua cố tình kê giá rẻ, mua 5 tỷ nhưng kê 3 tỷ. Trong tất cả các tội về kinh tế, tội trốn thuế là tội nặng nhất và xấu hổ nhất, cần có chế tài việc này. Ở Mỹ, thẻ chứng nhận hành nghề là thẻ duy nhất được cấp và duy nhất người đó mới có quyền mua bán và duy nhất chỉ bán qua môi giới. Bên Mỹ không có chuyện hai chủ nhà giao dịch mà không có môi giới và môi giới thanh toán qua ngân hàng. Vấn đề rõ ràng từ môi giới đến ngân hàng, không có chuyện đặt cọc bẻ kèo, căn này đăng bán mà chưa được quyền bán. Vì nghiêm ngặt như vậy mới đi tới đồng bộ giá bán. Các đơn vị có quyền hành ngang nhau. Luật quy hoạch phải giữ nguyên, địa phương cần tuân thủ. Cơ quan quản lý cần có những giải pháp triệt để, mạnh tay, khoa học, có nghiên cứu từ thế giới để thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển theo hướng an toàn, lành mạnh và bền vững. Ông Đinh Thế Hiển (Ảnh: Hữu Khoa).

Việc quy phạm pháp luật không theo kịp quan hệ xã hội, không chỉ là vấn đề riêng của Việt Nam. Ở mỗi quốc gia, mức độ khó khăn sẽ khác nhau. Với kinh nghiệm từ tổ chức quốc tế, bà Trang Bùi có thể chia sẻ về một số ví dụ tại các nước và cách thức mà họ vượt qua thách thức?

Bất động sản là lĩnh vực đặc thù thâm dụng vốn. Thâm dụng vốn ở đây có nghĩa là chủ đầu tư phải thực sự có năng lực về tài chính để thúc đẩy sản phẩm. Nhưng ở trị trường Việt Nam, mọi người đều nhìn thấy cơ hội. Cơ hội có nghĩa là tất cả mọi người đều muốn nắm bắt. Đa số đều muốn đi nhanh, nhưng ở cái mảng thâm dụng vốn và khi đi nhanh, họ có những thủ thuật riêng để đi nhanh, đó là sử dụng đòn bẩy tài chính quá đà hoặc lách luật. Bà Trang Bùi (Ảnh: Hữu Khoa). Ở các nước mà Chính phủ điều tiết mảng bất động sản, họ quy định rõ vốn chủ sở hữu để thực hiện một dự án, quy định rất rõ ràng, doanh nghiệp phải có mức vốn chủ sở hữu như thế nào và năng lực đã từng phát triển các dự án ra sao, chứ không chỉ là ở thời điểm này. Đơn cử về nhà ở xã hội. Tại Singapore, nhà ở xã hội hiện không rẻ, khoảng 600.000 đôla Singapore mới mua được nhà ở xã hội tại Singapore. Nhà ở xã hội tại Singapore, bạn sẽ không thấy các khu ổ chuột, nhưng mà có một số nơi khác, như Ấn Độ hoặc một số thị trường khác thì bạn có thể thấy nó có thể thành ổ chuột trong 10 năm hoặc 15 năm sau. Do đó, cần có tầm nhìn, ban hành rất rõ về việc xây dựng, có quy chuẩn rõ ràng về nhà ở xã hội, không chỉ là một loại nhà giá rẻ, để rồi 5 năm sau hoặc 10 năm sau trở thành khu ổ chuột. Vì vậy cần có quy định về quy hoạch; tỷ lệ vốn công, vốn tư để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài tham dự; bảo dưỡng, bảo trì vận hành... Tại Singapore, có thể thấy nhà ở xã hội bây giờ cũng rất đẹp và họ duy trì quản lý rất tốt và giá tăng dần, bởi họ quy định rất rõ ràng về tất cả mọi việc. Tại Singapore, họ xác định rõ họ muốn định hình như thế nào, thu hút ngành nào, họ muốn cạnh tranh với ai..., sau khi xác định rõ thì từ đó họ sẽ ban hành những luật liên quan. Họ rất năng động để thu hút vốn, giúp bất động sản phát triển. Tức là nguyên khu vực đó họ xây dựng, mà khi bạn vào đó ở, kinh doanh sẽ sở hữu một vị trí rất tuyệt vời ngay trung tâm của họ, kích thích người mua.

Tuy nhiên, làm thế nào để những chủ trương, chính sách tháo gỡ khó khăn pháp lý cho bất động sản sớm thể hiện được vai trò điều tiết thị trường? Ông Nguyễn Văn Đính có thể chia sẻ những đề xuất từ phía Hiệp hội bất động sản Việt Nam?

Về dài hạn, tôi cho rằng sửa các luật là cần thiết và các luật này hiện nay cũng đang được các ban soạn thảo, các bộ ngành đang xây dựng. Chúng tôi mong rằng quá trình này nhanh hơn, rút ngắn hơn, đặc biệt là đối với luật đất đai. Vì đây là luật liên quan đến hầu hết các luật khác, là luật gốc để xử lý các vấn đề trong quá trình phát triển bất động sản. Chúng ta đang phân nhóm các dự án bất động sản, có những dự án đã hoàn thành, có những dự án đã xong nhưng vẫn chưa xử lý được, có những dự án đang dở dang nhưng thủ tục còn vướng hoặc năng lực chủ đầu tư không triển khai được nữa bởi vì khó khăn của thị trường, siết chặt tín dụng, khó khăn về tiền tệ… Một nhóm nữa là các dự án bất động sản bị vướng quá nhiều vấn đề pháp lý, năng lực của chủ đầu tư cũng không thể triển khi trong giai đoạn này vì họ hụt hơi và có thể họ cũng sắp "ngừng thở" rồi. Cần có giải pháp đối với từng vấn đề cụ thể, những dự án đã xong, đã hoàn thành thì phải tập trung ngay vào những dự án này, tập trung tháo gỡ pháp lý. Cần tập trung vào các nhóm này để làm thế nào đó cho các dự án phù hợp với nhu cầu của xã hội, của người dân thì nên có động thái quyết liệt. Bởi vì dự án đã xong thì tức là sự đầu tư vào đây cực kỳ lớn rồi và đang bị đọng lại, trong khi xã hội lại đang cần có hàng hóa để mua bán giao dịch. Rõ ràng, ta phải tìm cách gỡ mạnh hơn để đưa vào thị trường các nguồn hàng và như vậy sẽ có sự tăng trưởng trong hoạt động kinh tế. Ông Nguyễn Văn Đính (Ảnh: Hữu Khoa). Nhóm các dự án đang vướng mắc và đuối về năng lực, Nhà nước có thể tổ chức các chương trình xúc tiến đầu tư, kết nối đầu tư, kết nối các quỹ đầu tư… để họ có thể kêu gọi đầu tư, kêu gọi được thêm nguồn vốn, để những dự án đó tiếp tục được chạy. Những dự án vướng rất nhiều pháp lý, chưa được triển khai nhiều và năng lực chủ đầu tư quá yếu, thì Nhà nước nên vào cuộc. Nhà nước mua các dự án này, thanh toán cho doanh nghiệp để họ thoát khỏi khó khăn, thoát ra khỏi sự hụt hơi mà có thể dẫn đến đột tử. Nhà nước sẽ dừng dự án này, đây là dự án công, sẽ áp dụng các quy định để xử lý các điểm nghẽn trong dự án này. Sau khi đầy đủ pháp lý và đất sạch, mang ra đấu giá, lúc đó sẽ có các quỹ, các nhà đầu tư đủ năng lực tham gia đấu giá để nhận dự án về phát triển. Tức là sẽ lựa chọn được đối tượng phù hợp để tiếp tục thúc đẩy dự án đó. Đó là những điều chúng tôi đang muốn đề xuất, kiến nghị một cách thực tế, quyết liệt việc làm thế nào để giải phóng hàng nghìn dự án đang bị đắp chiếu nằm đợi trên cả nước trong giai đoạn hiện nay.

Một khía cạnh khác đáng quan tâm về câu chuyện pháp lý cho bất động sản mới nổi lên gần đây. Trong cuộc đối thoại giữa TPHCM và 30 chủ đầu tư bất động sản cho thấy có nhiều dự án đã hoàn thiện xây dựng và được chủ đầu tư bàn giao cho người mua nhà, được Sở Tài nguyên - Môi trường thẩm định đủ điều kiện cấp sổ hồng. Nhưng người mua không hoàn thiện hồ sơ để được cấp sổ hồng. Trong khi chúng ta vẫn thường mặc định, người mua mới chính là đối tượng luôn hối thúc quá trình được cấp sổ. Theo ông Nguyễn Văn Đính, vì sao lại có nghịch lý như vậy?

Thật ra, trong nhiều trường hợp, người mua cũng không hoàn toàn đúng, chủ đầu tư cũng có nhiều sai phạm. Trong luật kinh doanh bất động sản, chủ đầu tư chỉ được phép nhận 95% giá trị hợp đồng, 5% còn lại, khi nào chủ đầu tư ra sổ đỏ, bàn giao dự án cho người mua thì mới được nhận nốt. Thế nhưng, có tình trạng, chủ đầu tư khi xong sổ đỏ, tức đã hoàn thành nghĩa vụ của họ, bây giờ chỉ còn cần người sở hữu nhà nộp hồ sơ thì người sở hữu nhà xác định chưa cần dùng đến sổ đỏ, và nếu lấy sổ đỏ lại phải nộp một khoản tiền (5%). Thế là dẫn đến tình trạng, ở nhiều dự án, có người dân không làm thủ tục nhận sổ đỏ, hoặc họ chưa cần gấp nên không vội làm, với họ, chỉ cần có nhà ở là được, chưa cần làm ngay, trong khi chủ đầu tư thì thúc giục họ. Lúc này, chủ đầu tư giục ngược, trong khi thường thì người mua giục chủ đầu tư. Khi chủ đầu tư giục ngược thì có những người cần sổ đỏ, họ lên nộp ngay, nhưng có những người chưa cần dùng gì sổ đỏ, cũng không cần sổ đỏ để đi vay thì không lấy, như vậy là chủ đầu tư chịu thiệt thòi. Ông Nguyễn Văn Đính (Ảnh: Hữu Khoa). Vấn đề ở đây là do quy định. Nếu chúng ta quy định trong luật rằng: khi nhận nhà buộc phải nộp 100% giá trị hợp đồng, phần 5% khi chưa có sổ đỏ chuyển vào một tài khoản trung gian, khi chủ đầu tư thực hiện xong sổ đỏ, chuyển giao cho người dân, người dân xác nhận đã nhận thì ngay lập tức giải ngân 5% còn lại mà ngân hàng đang giữ. Nhiều người mua cũng có những vấn đề không chuẩn mực, bởi vì khi nhận sổ đỏ, thì họ phải nộp một khoản tiền nào đó, và họ chưa muốn nhận bởi vì họ chưa sẵn sàng chuẩn bị trả tiền cho chủ đầu tư và chủ đầu tư là người sẽ phải chịu trận, không thu hồi được vốn của mình. Một dự án dạng bình thường thì cũng chỉ đâu đó lãi khoảng 10%, không tính những dự án cao cấp. Nên nếu như vậy mà giữ 5% của chủ đầu tư thì rõ ràng rất khó khăn cho doanh nghiệp.

Có một đơn vị tư vấn cho biết rằng, khi họ hỗ trợ doanh nghiệp nộp hồ sơ xin cấp phép về một vấn đề khá mới tại Việt Nam thì được cơ quan quản lý trả lời rằng, hãy tìm những tiền lệ đã được cấp phép trước đó. Là người tư vấn cho các doanh nghiệp bất động sản nước ngoài khi đến đầu tư tại Việt Nam, bà Trang Bùi có kinh nghiệm thế nào về vấn đề này?

Điều này là có, nhưng thật ra họ cũng không sai, bởi vì họ đã quen với việc phải có tiền lệ mới làm. Nhân viên đó là người thực thi chứ không phải là người ban luật, thì câu trả lời của họ, ở một góc độ nào đó là không sai. Nhiều thủ tục giấy tờ ở Việt Nam còn khá phức tạp, trong khi thế giới đang đã chuyển sang digital (tức số hóa), công nghệ, các thao tác qua online thuận tiện. Chúng ta nên có sự chuyên nghiệp hóa, đổi mới trong các khâu. Còn vấn đề nữa là mỗi đơn vị, mỗi người hiểu khác nhau, dẫn tới bất nhất giữa các cơ quan, đơn vị, cho cùng một vấn đề, nên khó ban hành luật, thực thi luật thống nhất. Bà Trang Bùi (Ảnh: Hữu Khoa). Ở Việt Nam hiện nay, người nước ngoài, chuyên gia làm việc rất nhiều, vì Việt Nam đang khuyến khích các doanh nghiệp FDI vào đầu tư. Khi doanh nghiệp FDI nhiều thì người nước ngoài sẽ vào nhiều, nhưng gặp ngay trục trặc về visa. Dù đã triển khai online nhưng tới 7 ngày mới trả lại, mới có visa. Trong khi đó, đi qua Singapore, nộp online, ngay lập tức tôi có visa. Vấn đề là cần làm sao nhanh hơn ở các khâu, xử lý giữa các ban ngành với nhau phải thật trơn tru, thống nhất cách hiểu, triển khai.

Trong số những vấn đề được xem là điểm nghẽn của thị trường bất động sản, pháp lý luôn đứng đầu. Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam về các yếu tố cản trở tốc độ, quy mô và quyết tâm tham gia vào thị trường bất động sản du lịch, nghỉ dưỡng Việt Nam thì yếu tố pháp lý chiếm 50%, vượt qua cả yếu tố tài chính. Hay như Horea cũng nhiều lần khẳng định vướng mắc về pháp lý chiếm đến 70% khó khăn của các doanh nghiệp bất động sản, các dự án bất động sản. Cụ thể, những vướng mắc này được thể hiện như thế nào, thưa ông Nguyễn Văn Đính?

Khâu hoàn thiện hồ sơ, thủ tục chuẩn bị đầu tư các dự án bất động sản có liên quan đến các luật, mà các luật lại có nhiều mâu thuẫn. Do mâu thuẫn với nhau, dẫn đến chuyện nếu làm đúng quy định của luật này thì sai quy định của luật nọ, các cơ quan thanh tra, kiểm tra khi rà soát thì họ phát hiện những sai phạm, rồi xử lý. Những người có trách nhiệm, đặc biệt là chính quyền địa phương liên đới, họ thấy rằng như vậy là sai và bị xử thì thôi không làm nữa. Những điều đó dẫn đến câu chuyện là họ dừng lại hết, không làm nữa. Đấy là nguyên nhân làm cho hàng nghìn dự án đang phải nằm chờ, chờ sự điều chỉnh, chờ các tháo gỡ, chờ những quy định mới, chờ luật mới. Hầu hết trong các công đoạn của quá trình chuẩn bị đầu tư đều có những vấn đề, từ việc đền bù giải phóng mặt bằng, quy hoạch, giao đất, đến phương pháp lựa chọn chủ đầu tư và đặc biệt nhất là phương pháp tính giá đất, đền bù, nộp tiền sử dụng đất... Khi thực thi dự án cũng bộc lộ nhiều vấn đề từ cấp phép xây dựng, hoạt động kinh doanh, giao dịch… Rất nhiều điểm nghẽn cho các dự án bất động sản trên cả nước hiện nay. Ông Nguyễn Văn Đính (Ảnh: Hữu Khoa). Vấn đề quan trọng là phải công nhận chủ đầu tư, đặc biệt là những dự án có sử dụng các quỹ đất công. Trong các khu dự án, cũng có nhiều phần được cho là đất công, ví dụ như là đường xá, mương máng, sông ngòi, bờ ruộng. Mà đất công thì lại gặp vấn đề "tại sao giao cho doanh nghiệp một cách dễ dàng như thế, theo quy định thì đất công thì phải qua đấu giá, đấu thầu". Có rất nhiều điểm nghẽn. Thế nên, Chính phủ, trung ương quyết định sửa các luật là điều tất yếu, vì các luật đang mâu thuẫn. Trong đó, luật đất đai là căn bản nhất, là gốc của các luật khác, phải chỉnh trước tiên. Sau đó, các luật tiếp theo như luật đầu tư, luật nhà ở, luật kinh doanh bất động sản, luật quy hoạch cũng phải được xử lý đồng bộ. Nhưng để đồng bộ thì không phải ngày một ngày hai mà xử lý ổn thỏa được. Hiện nay đang vướng nhiều nhất vẫn là lựa chọn việc giao đất, chấp nhận chủ trương đầu tư, tính giá đất. Nhiều dự án bị vướng về việc phê duyệt giá đất bao nhiêu, để cho chủ đầu tư thực hiện nghĩa vụ tài chính của mình đối với ngân sách, đối với nhà nước. Tỷ trọng bị nghẽn trên 50%. Hiện nay, có nhiều dựa án đã xong hệ thống hạ tầng, có thể đưa sản phẩm vào kinh doanh. Doanh nghiệp đã bán hàng, theo quy định của luật kinh doanh, cho phép bán nhà ở hình thành trong tương lai. Họ đã bán khi họ hoàn thiện xong hợp đồng, nhưng mà người mua có thể phải chờ để có thể nhận được sổ đỏ, bởi dự án bị vướng về việc phê duyệt giá đất, chủ đầu tư chưa thể thực hiện nghĩa vụ tài chính. Nhiều doanh nghiệp đầu tư vốn rất lớn mà bây giờ phải nằm lại đó chờ, không được giao dịch nữa, không được hoạt động nữa vì quy định của luật. Chúng tôi cho rằng các khó khăn này đến cuối năm 2023 mà không được giải quyết thì khoảng 50% doanh nghiệp bất động sản trên cả nước sẽ rơi vào tình trạng "hôn mê", không thể hồi phục được nữa, và đây là vấn đề cực kỳ nguy hiểm.

Một số doanh nghiệp cũng như người mua bất động sản cho rằng những chính sách vừa qua chủ yếu tác động về mặt tâm lý, chứ chưa thật sự thay đổi những khó khăn của thị trường bất động sản. Là người nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn đầu tư bất động sản, ông Đinh Thế Hiển nghĩ như thế nào về vấn đề này?

Chính phủ phải gỡ nút thắt cho thị trường bất động sản vì đó là ngành kinh tế lớn, ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực, liên quan tới hệ thống ngân hàng. Nếu bất động sản tê liệt sẽ nguy hiểm cho hệ thống ngân hàng. Khi thị trường bất động sản phát triển nóng (mua để chờ bán lại, đầu cơ kiếm lời, thậm chí lan tới vùng nông thôn, khiến đất nông nghiệp ở làng quê vẫn tăng giá), cho thấy thị trường cần phải được điều chỉnh. Chính phủ sẽ giữ để hệ thống ngân hàng không bị suy sụp bởi tác động của thị trường bất động sản. Ông Đinh Thế Hiển (Ảnh: Hữu Khoa). Nhiều người thắc mắc vì sao năm 2013, gói 60.000 tỷ có thể đi vào cuộc sống nhưng năm nay, gói 120.000 tỷ không đi vào cuộc sống, nguyên nhân là do quy mô. Giai đoạn 2011, 2012, 2013, giá đất còn tiềm năng. Gói 60.000 tỷ lúc đó đi trực tiếp vào những dự án của thành phố, những dự án căn hộ… đi vào ngay sử dụng, nên giải ngân hợp lý. Còn gói 120.000 tỷ này có đi vào cuộc sống cũng không thể tạo dòng tiền mạnh như gói 50.000 tỷ, 60.000 tỷ của năm 2013. Thị trường của năm 2013 chỉ bằng 1/10 thị trường hiện nay. Chúng ta không thể đòi hỏi Chính phủ hành động để cho thị trường này tăng mà cần ổn định hệ thống tài chính trước và một nhịp điều chỉnh về lãi suất. Chúng ta cần những nhà đầu tư chậm rãi hơn, bình tĩnh hơn cho một thị trường mới, có thể là đầu năm 2024. Nhìn nhận như vậy, thị trường bắt đầu đi theo quỹ đạo an toàn, bền vững, đúng như vai trò của thị trường bất động sản đối với mọi nền kinh tế các nước. Đó không phải là một thị trường siêu lợi nhuận, nhưng là một thị trường quy mô lớn và bền vững để góp phần cho các ngành nghề khác phát triển.

Từ chỗ gần như đóng băng - chỉ còn một số ít đơn vị năng lực tài chính vững mạnh - thì đến hiện tại, nhiều doanh nghiệp đã trở lại đường đua với những hoạt động như cất nóc, giới thiệu dự án hoặc mở bán... Nhưng về thanh khoản thị trường đã có sự chuyển biến rõ rệt hay chưa? Bà Trang Bùi có thể chia sẻ những số liệu từ quan sát của Cushman & Wakefield Việt Nam?

Thanh khoản vẫn còn rất chậm. Ở phân khúc nhà liền thổ, quý I, có khoảng 42 căn phát sinh giao dịch, giảm 76% so với quý IV/2022. Với phân khúc căn hộ, tổng giao dịch 1.300 căn, tăng 32%, có tín hiệu lạc quan. Tuy nhiên, tại thị trường Hà Nội, quý I gần như không có dự án mở bán đối với phân khúc nhà liền thổ, phân khúc căn hộ. Nhưng nếu chỉ nhìn thị trường bất động sản chỉ là nhà ở thôi thì không khách quan, bởi bất động sản bao gồm một số phân khúc khác để phục vụ cho nền kinh tế, ví dụ như: phân khúc bất động sản thương mại, phân khúc bất động sản văn phòng, phân khúc bất động sản công nghiệp và logistic, phân khúc bất động sản về data center, lưu trữ dữ liệu... Những phân khúc này sôi động, nhu cầu cao. Bà Trang Bùi - Tổng giám đốc Cushman & Wakefield Việt Nam (Ảnh: Hữu Khoa). Quý II, thị trường nhà ở vẫn còn trầm lắng. Thị trường, nhà đầu tư cần thời gian quan sát. Một trong những yếu tố tác động đến thanh khoản của thị trường hiện nay là lãi suất ngân hàng ở mức cao, lãi vay hơn 10%, lãi suất huy động ở quý I, có thời điểm lên 9,7-10%. Do đó, nhiều người có tiền lại cân nhắc gửi ngân hàng, từ 6 tháng đến 1 năm.

Từ cuối năm 2022 đến hiện tại, Chính phủ cũng như các bộ ban ngành liên quan liên tục có những văn bản nhằm tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững. Là người đại diện cho tiếng nói của các doanh nghiệp trong ngành, ông Nguyễn Văn Đính đánh giá như thế nào về quyết tâm lần này của cơ quan quản lý nhà nước trong việc tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản?

Hiện tại, nền kinh tế có dấu hiệu của sự sụt giảm, đuối sức, và ngành bất động sản ảnh hưởng nặng nề nhất. Trong bối Covid-19, các ngành sản xuất kinh doanh đình trệ, nhiều người dồn vốn chuyển sang bất động sản để tìm cơ hội đầu tư, nhìn thấy bất động sản là kênh tốt nhất. Do đó, khi thị trường có dấu hiệu hụt hơi, các nhà đầu tư mắc cạn, ảnh hưởng tới tâm lý chung trên thị trường. Chính vì vậy, Chính phủ vào cuộc, gỡ các nút thắt. Bất động sản chiếm khoảng gần 15% GDP (cách tính của Việt Nam), còn ở các quốc gia khác, có thể chiếm gần 20% GDP. Bất động sản gặp khó, kéo theo khoảng gần 40 ngành nghề khác trực tiếp ảnh hưởng. Ví dụ: vật liệu, máy móc, thiết bị... cung cấp cho công trình của dự án, cùng nhiều ngành khác bị ảnh hưởng gián tiếp. Ông Nguyễn Văn Đính (Ảnh: Hữu Khoa). Trên cơ sở lấy ý kiến các bên liên quan, Chính phủ ra văn bản, chỉ thị, công điện, nghị định để tháo gỡ khó khăn cho thị trường. Các đề xuất sửa luật liên quan đến thị trường bất động sản, đến hoạt động đầu tư kinh doanh bất động sản như luật đất đai, luật đầu tư, luật kinh doanh bất động sản, luật nhà ở… cũng được yêu cầu phải điều chỉnh. Các bộ ngành vào cuộc rất quyết liệt, nhưng để giải quyết vấn đề về chính sách, pháp lý, pháp luật không dễ. Có quá nhiều luật, thậm chí phải xử lý các mâu thuẫn của các luật. Cho nên đây là bài toán khó. Tuy nhiên, Chính phủ đã có sự quyết liệt, tháo gỡ cho doanh nghiệp. Ví dụ như ban hành ngay những gói tín dụng trong bối cảnh dòng tiền thị trường đang yếu, 120.000 tỷ đồng bơm vào thị trường để kích thích các dự án phù hợp với nhu cầu của thị trường, của người dân, trong đó có nhà ở xã hội. Tiếp theo là hướng xử lý trái phiếu doanh nghiệp, bởi vì nhiều doanh nghiệp gần như tê liệt, không có tiền trả ngân hàng, trái chủ, cho thấy hành động linh hoạt, kịp thời của Chính phủ. Nghị định 10 trực tiếp tháo gỡ cho bất động sản du lịch, ban hành rất đúng và trúng, giải quyết kịp thời với các vướng mắc, cho phép các dự án bất động sản nghỉ dưỡng có giấy tờ sở hữu, chứng nhận quyền đầu tư chính đáng của người mua. Tuy nhiên, hiện tại, nhiều tỉnh thành còn một số dự án vướng mắc pháp lý, cần địa phương có những động thái quyết liệt hơn nữa, không đùn đẩy, né tránh. Bởi có tình trạng, doanh nghiệp chạy ngược chạy xuôi từ cơ quan này qua bộ phận nọ mà vẫn không giải quyết được vấn đề. Chính phủ cũng đã nhìn thấy vấn đề và ra công điện, chỉ thị... nhằm tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững. Tôi tâm đắc thông điệp "ông nào sợ sai, ông nào không dám làm, chuyển công tác khác". Tuy nhiên, tôi mong muốn Chính phủ, các bộ ngành cần đẩy mạnh hơn, tháo gỡ các điểm nghẽn, hàng nghìn dự án cần sớm được gỡ nút thắt để đưa vào thị trường. Vì như vậy mới có hàng hóa, có giao dịch, có phát triển. Cho nên chúng tôi kiến nghị cơ quan quản lý cần thúc đẩy mạnh hơn nữa các giải pháp.