“VAT” đang làm xấu đi hình ảnh du lịch Việt Nam

Theo nhiều hướng dẫn viên, thì tiền "bo" là một phần tất yếu của nghề hướng dẫn, không thể không có. Nhưng vấn đề là làm thế nào để có tiền "bo" và nhận tiền "bo" một cách lịch sự thì ít người bàn đến.

Một hướng dẫn viên lâu năm tại Huế cho biết, nguồn thu nhập chính của các hướng dẫn viên không phải từ tiền công hướng dẫn đoàn/ngày, vì chỉ được khoảng từ 350.000đ - 400.000đ ngày bình thường và 500.000đ hoặc hơn vào những dịp lễ tết (được xem là mức bóc lột của các hãng du lịch đối với hướng dẫn viên),  mà chủ yếu là từ tiền "bo" của khách và các điểm đến.

Ví dụ như hướng dẫn một đoàn từ Đà Nẵng ra Huế, hướng dẫn viên sẽ đưa khách đến một số điểm như làng đá Non Nước, mua mè xửng, tôm chua ở Huế, mua hàng tại chợ Đông Ba, đến các nhà hàng, khách sạn.... Tuỳ theo số hàng khách mua tại mỗi điểm, hướng dẫn viên và tài xế sẽ được hưởng từ 25-30% tổng số tiền khách mua hàng (nếu khách mua 6 triệu đồng tiền hàng thì hướng dẫn và tài xế sẽ được 1-1,5 triệu hoặc hơn).

Một hướng dẫn viên tại Hội An cho biết, hướng dẫn viên “trúng nhất” khi giới thiệu cho khách quốc tế mua đồ (vải hoặc đồ lưu niệm) hoặc may đồ (trong vòng 1 ngày hoặc một buổi). Khách quốc tế, nhất là khách Úc, New Zeland thường mua hoặc may đồ với hoá đơn rất lớn, từ vài trăm đến vài ngàn đô và đương nhiên hướng dẫn viên được hưởng từ 20-30% giá của hoá đơn đó.

Trên đường đi từ Nha Trang vào TP. Hồ Chí Minh và ngược lại, các đoàn khách thường được hướng dẫn viên đưa vào dừng chân uống nước và mua hàng tại các cửa hàng bán thanh long ở Bình Thuận. Hay từ Hà Nội đi Hải Phòng, các đoàn thường mua bánh đậu xanh tại khu vực thị trấn Sao Đỏ, Hải Dương... Các hướng dẫn viên và tài xế lâu năm và chạy trên những tuyến có định thường có những “quán ruột” của mình trên hành trình. Đây chính là những điểm tạo ra nguồn thu nhập cho các hướng dẫn viên và tài xế theo tuyến.

Còn đối với hướng dẫn viên tại điểm thì không có cơ hội nhận tiền "bo" (thường từ 100-200 ngàn đồng/đoàn) nhiều như hướng dẫn viên tuyến, nhưng họ cũng có nhiều cách để móc hầu bao của khách du lịch. Các hướng dẫn viên điểm thường nhìn các đoàn khách bằng “con mắt nhà nghề” và kinh nghiệm lâu năm. Sự nhiệt tình hướng dẫn tại các điểm phụ thuộc rất nhiều vào cách đánh giá ban đầu của hướng dẫn viên. Thường nhìn vào vẻ ngoài của các đoàn khách như cách ăn mặc, giọng nói, cách giao tiếp, số lượng đoàn để biết là khách giáo viên, khách công nhân, khách doanh nhân, khách về hưu, khách giàu, khách nghèo....

Những khách được dự đoán có khả năng "bo" hoặc là những khách nhiều tiền thường được “săn sóc” hết sức nhiệt tình, hướng dẫn chi li, tỉ mỉ, trả lời đầy đủ các câu hỏi và dẫn đến đầy đủ các điểm tham quan trong khu vực. Ngược lại những đoàn có khả năng "bo" ít, hoặc có vẻ... nghèo thì chỉ hướng dẫn qua loa và bỏ qua nhiều điểm đến trong khu vực, thậm chí nhiều lúc còn bị họ nhìn với cặp mắt “ghẻ lạnh”.          

Thạc sĩ Trần Văn Anh (79 Trần Hưng Đạo, Quảng Nam)