Vào đại học không phải là con đường duy nhất

Bằng việc dành hơn 20% GDP cho giáo dục, đồng thời cho phép thành lập thêm nhiều trường ĐH, cũng như cho phép nâng cấp nhiều trường Cao đẳng lên thành trường ĐH, vậy là khắp nơi, từ miền ngược đến miền xuôi, từ thành phố đến những vùng xa xôi hẻo lánh, các trường ĐH mọc lên như nấm sau mưa, tỉnh thành nào cũng có ít nhất một trường ĐH với đủ mọi loại hình đào tạo: Chính quy, tại chức, chuyên tu, liên thông... Đó là một tín hiệu đáng mừng. Tuy nhiên, sẽ không có gì đáng nói nếu như khâu tuyển sinh cũng như chất lượng giáo dục ĐH ở nước ta không có vấn đề. Và đặc biệt, tâm lý của các bậc phụ huynh trong việc định hướng cho con em sau khi tốt nghiệp THPT là điều cần xem lại.

Do có nhiều trường ĐH, nên cơ hội học tập ở bậc học này của học sinh cao hơn rất nhiều. Vậy là, người ta đua chen nhau để kiếm cho con em họ một chỗ ngồi trong giảng đường ĐH, bằng đủ mọi con đường và bằng bất cứ giá nào: Không vào được chính quy thì học tại chức, không công lập thì dân lập. Nếu gia đình khá giả hơn thì cho con em đi du học. Miễn sao sau 4-5 năm học tập, có tấm bằng ĐH là toại nguyện. Trong khi họ không thèm để ý xem con em mình học hành thế nào, nguyện vọng của chúng ra làm sao? Sự tư duy kiểu này không chỉ ở những người ít học, mà ngay cả những người có học thức cao, thậm chi có người là cán bộ cấp huyện cấp tỉnh. Từ đó xảy ra nhiều chuỵện cười ra nước mắt.

Tôi có anh bạn là giáo viên THPT, con gái đầu của anh học hành làng nhàng, chỉ ở dưới mức trung bình. Thế nhưng, anh không hề quan tâm về điều đó mà chỉ ra "sắc lệnh" cho con là phải vào ĐH. Trong kỳ thi tốt nghiệp đợt 1, con của anh bị rớt, phải thi lại lần 2.

Nhưng ước mong con vào ĐH không làm anh nản chí. Anh ra sức động viên con cố gắng, tạo mọi điều kiện có thể, nhưng do năng lực có hạn nên sau thời gian lên thành phố "tầm sư học đạo" và 2 lần "lều chõng" đi thi, tốn kém về tiền bạc không ít, để rồi kết quả cuối cùng không được mong đợi: chưa đạt điểm sàn. Và chỉ đến khi không còn hy vọng gì nữa, "bước đường cùng" anh mới gật đầu chấp nhận cho con học dân lập, xem đó như là một sự an ủi, vì dẫu sao cũng có tiếng là có con học ĐH.

Trở lại vấn đề chất lượng giáo dục ĐH. Một vấn đề "nóng" được dư luận xã hội quan tâm và báo chí tốn không ít giấy mực. Cũng do mãi chạy theo hình thức mà chưa chú trọng đến khả năng, nên ĐH của ta chỉ mới vươn lên ở tầm cao mà chưa có chiều sâu, dẫn đến hiệu quả đào tạo còn thấp. Có trường thì phải có người học, người học càng đông càng tốt, vì như vậy mới có kinh phí để hoạt động và... có lãi. Năm nào cũng thấy trường này trường kia xin thêm chỉ tiêu đào tạo.Chinh vì thế mà chất lượng đầu vào bị xem nhẹ. Năm học 2008-2009, có trường ĐH tuyển sinh chỉ từ 5- 6 điểm, thậm chí chỉ cần tốt nghiệp THPT cũng có thể đi học ĐH.

Chúng ta không ngạc nhiên khi tình trạng một sinh viên tốt nghiệp ĐH nhưng không thể đảm đương công việc được giao. Tôi không có ý nói SV nào cũng vậy, nhưng rõ ràng đây là hiện tượng khá phổ biến.Và chúng ta hãy tưởng tượng xem điều gì sẽ đến khi trình độ chuyên môn của một cử nhân hay kỹ sư còn chưa bằng người tốt nghiệp trường nghề. Nhiều người phải "nửa đường đứt gánh" hay sa vào vòng lao lý cũng chỉ vì trình độ kém cỏi.

Một người bạn khác của tôi, anh Dần, làm nghề kinh doanh máy vi tính, than thở: "Không biết ở ĐH họ học gì mà đến những việc cài đặt đơn giản cũng không biết". Chả là, chỗ anh làm việc là trung tâm huyện, nơi tập trung nhiều cơ quan, trường học. Mỗi khi có việc gì liên quan đến máy vi tính lại phải nhờ đến anh, trong khi cơ quan sở hữu nhiều cán bộ có trình độ cử nhân tin học hẳn hoi.

Theo anh Dần, làm việc gì cũng được, miễn là không vi phạm pháp luật, và điều quan trọng hơn cả là phải có tay nghề thật tốt. Thời đi học, anh thuộc diện khá của lớp, song hoàn cảnh gia đình không cho phép anh học lên cao, nên anh đành phải đi học nghề và giờ đây anh đã tạo dựng được cơ ngơi kha khá. Dù anh mới chỉ có trình độ kỹ thuật viên và thời gian làm việc chưa dài.

Thực tế hiện nay, sự mất cân đối trong giáo dục, đào tạo là một sự thật hiển nhiên. Hiện tượng "thừa thầy thiếu thợ" làm các nhà hoạch định nhân lực cho đất nước phải đau đầu. Là vấn đề "nóng" trong bàn nghị sự các cấp. Để giải quyết tình trạng này,theo tôi , phải bắt đầu từ gốc. Nghĩa là phải nâng cao nhận thức của người dân trong việc lựa chọn nghề nghiệp cho mình hay cho con em mình, rằng: Vào ĐH không phải là con đường duy nhất để vào đời. Sự lựa chọn một con đường đúng đắn sẽ có ý nghĩa quyết định cho tương lai mỗi người. Để thay cho lời kết, xin nhắc lại một câu nói nổi tiếng của Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng: "Một người công nhân tốt còn hơn là một kỹ sư tồi".

Đinh Xuân Tiễn

(Khu phố 3 - Thị trấn Ba Đồn, huyện Quảng Trạch, Quảng Bình)

LTS Dân trí - Lựa chọn hướng đi đúng có ý nghĩa quyết định kết quả phấn đấu của cả cuộc đời sau này. Việc lựa chọn con đường vào đại học hay các trường trung cấp, dạy nghề… là tuỳ thuộc vào trình độ học lực, năng khiếu bản thân cũng như hoàn cảnh kinh tế của mỗi gia đình.

Từ xưa, ông cha ta đã có câu nói chí lý: “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”. Cho nên muốn cho “thân vinh”, mục tiêu phấn đấu là làm nghề gì phải giỏi nghề đó, bất luận là ở trình độ nào. Một công nhân có tay nghề điêu luyện còn đắc dụng hơn là một kỹ sư làng nhàng, thầy chẳng ra thầy mà thợ cũng chẳng ra thợ.