Từ vụ cuốc xe ôm 71 triệu đồng: Khi pháp luật không phải trò đùa!

Những ngày qua, câu chuyện về việc tài xế xe công nghệ nhận 71 triệu đồng tiền chuyển khoản nhầm của khách nhưng chưa trả tiền, thậm chí gây khó dễ và yêu cầu khách bồi thường tổn thất về tinh thần thì mới hoàn tiền đang gây xôn xao dư luận. Nhiều người bày tỏ sự bức xúc, bất bình trước cách hành xử coi thường pháp luật của tài xế và đề nghị cơ quan chức năng xử lý nghiêm nhằm tạo tính răn đe, tránh gây ra tiền lệ xấu trong xã hội. 

Tư duy lệch lạc, hành xử thiếu chuẩn mực

Bình luận dưới góc độ pháp lý, luật sư Trần Hoàng Linh (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) nhìn nhận hành vi của tài xế thể hiện sự nông cạn, thiếu hiểu biết, coi thường người khác và xem nhẹ pháp luật. Không chỉ tạo ra sự phản cảm, phẫn nộ trong xã hội bởi cách hành xử thiếu chuẩn mực, sự lệch lạc trong tư duy thậm chí còn có thể khiến tài xế trả giá đắt bằng trách nhiệm trước pháp luật. 

Trích dẫn quy định tại Điều 176 Bộ luật Hình sự 2015, luật sư cho biết người nào cố tình không trả lại chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp của tài sản có trị giá từ 10 triệu đồng trở lên sau khi nhận được yêu cầu trả lại tài sản có thể bị xử lý hình sự về tội Chiếm giữ trái phép tài sản. Trường hợp giá trị tài sản dưới 200 triệu đồng, khung hình phạt có thể áp dụng là phạt tiền 10-50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Ngoài ra, theo Điều 170 Bộ luật Hình sự 2015, người nào dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần người khác nhằm chiếm đoạt tài sản có bị xử lý hình sự về tội Cưỡng đoạt tài sản. Mức phạt cơ bản của tội danh này là 1-5 năm tù, không phụ thuộc giá trị tài sản cưỡng đoạt. 

"Đối với sự việc trên, có thể thấy việc nữ hành khách chuyển 71 triệu đồng cho tài xế là tai nạn nằm ngoài ý chí chủ quan của người này, và tài xế có trách nhiệm hoàn trả tiền cho chủ nhân sau khi đã đối trừ tiền công của cuốc xe là 71.000 đồng. Tuy nhiên, thay vì chủ động liên hệ để hoàn trả, người này lại gây khó dễ trong việc liên lạc, chỉ xuất hiện khi sự việc đã được đăng tải trên mạng xã hội và được trình báo tới cơ quan công an. 

Đây là chi tiết bất thường, cần được tập trung xác minh, trong đó vấn đề mấu chốt là việc có hay không sự cố tình của tài xế nhằm mục đích chiếm đoạt số tiền trên. Nếu kết quả xác minh, củng cố tài liệu, chứng cứ cho thấy có dấu hiệu của việc chiếm đoạt tài sản, cơ quan công an có thể xem xét khởi tố vụ án hình sự Chiếm giữ trái phép tài sản theo Điều 176 Bộ luật Hình sự 2015", luật sư phân tích. 

Đối với việc yêu cầu nữ hành khách "bồi thường tổn thất về tinh thần" thì mới trả tiền, cần đánh giá đây có phải yêu cầu hợp lý hay chỉ là chiêu trò nhằm uy hiếp tinh thần, cố tình "câu kéo" nhằm đạt được mục đích chiếm đoạt tài sản của hành khách hay không, từ đó xem xét thêm dấu hiệu của hành vi Cưỡng đoạt tài sản theo Điều 170 Bộ luật Hình sự 2015. 

Trước pháp luật, không phải "cứ muốn là được"!

Phân tích về yêu cầu "bồi thường tổn thất về tinh thần" của tài xế xe ôm công nghệ, dựa trên các thông tin hiện có, luật sư cho rằng đây là yêu cầu chưa có cơ sở. Trước các cơ quan bảo vệ pháp luật, mọi yêu cầu người dân đưa ra đều phải dựa trên các tài liệu, chứng cứ rõ ràng, trên nguyên tắc thượng tôn pháp luật và không thể "cứ muốn là được". 

"Theo Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015, thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm bao gồm: Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại; Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút và Thiệt hại khác do luật quy định. Về khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần, con số do các bên thỏa thuận, trường hợp không thể thỏa thuận thì áp dụng mức tối đa không quá 10 lần lương cơ sở, tức 23,4 triệu đồng. 

Còn theo hướng dẫn tại Điều 9 Nghị quyết số 02/2022/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao, chi phí để hạn chế, khắc phục thiệt hại bao gồm các khoản như chi phí cần thiết cho việc xóa bỏ, thu hồi các ấn phẩm, dữ liệu xâm phạm nhân phẩm, uy tín người khác; chi phí thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh danh dự, uy tín bị xâm phạm hay chi phí tổ chức, cải chính công khai. Đối với phần thu nhập thực tế bị mất hoặc giảm sút, cần xác định thu nhập trước và sau khi danh dự, nhân phẩm bị giảm sút để làm căn cứ so sánh, tính mức bồi thường", luật sư trích dẫn các quy định của pháp luật. 

Như vậy, để có căn cứ yêu cầu bồi thường thiệt hại, tài xế trước tiên có trách nhiệm chứng minh lỗi của nữ hành khách, trong đó bao gồm các vấn đề như nội dung bài viết đăng tải ra sao, có bao gồm nội dung sai lệch, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của nam tài xế hay không. Sau đó, người này cần thu thập các tài liệu, chứng cứ chứng minh cho các chi phí đã bỏ ra để hạn chế, khắc phục thiệt hại cũng như khoản thu nhập bị giảm sút do hành vi vi phạm (nếu có) gây ra. 

Sau khi đưa ra con số dự tính, tài xế có quyền nộp đơn khởi kiện để yêu cầu Tòa án có thẩm quyền giải quyết. Tuy nhiên, cần lưu ý yêu cầu khởi kiện phải rõ ràng và phù hợp với các tài liệu, chứng cứ thu thập được (nếu có). 

Trên cơ sở tài liệu, chứng cứ được cung cấp, Tòa án sẽ đánh giá, xem xét giải quyết đối với yêu cầu này. Đối với những yêu cầu không có căn cứ, không có tài liệu, chứng cứ phù hợp, Tòa án có quyền bác yêu cầu một phần nội dung khởi kiện đó. 

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc tài xế nhận, giữ tiền của hành khách và việc người này yêu cầu bồi thường tổn thất về tinh thần là hai quan hệ pháp luật riêng biệt, không liên quan tới nhau. Và dù với bất cứ lý do nào, nam tài xế không được quyền chiếm giữ số tiền chuyển nhầm nêu trên của nữ tài xế.