Nộp lại tiền "chạy án", ông Đỗ Hữu Ca có được giảm trách nhiệm hình sự?

Như đã đưa tin, ngày 22/2, Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Quảng Ninh đã ra quyết định khởi tố, tạm giam Thiếu tướng Đỗ Hữu Ca, cựu Giám đốc Công an TP Hải Phòng, để điều tra về hành vi "lừa đảo chiếm đoạt tài sản".

Trước đó, trong quá trình điều tra đang làm rõ vụ "Mua bán trái phép hóa đơn" nhằm mục đích trốn thuế, Công an tỉnh Quảng Ninh đã phát hiện ra việc nhận tiền chạy án, từ đó đã làm việc với ông Đỗ Hữu Ca.

Theo đó, sau khi nhận tiền, ông Ca giữ lại cho bản thân. Hiện, ông Ca đã tự khắc phục, trả lại số tiền hàng chục tỷ đồng này.

Nhiều bạn đọc băn khoăn, chỉ khi bị cơ quan điều tra bắt và khám nhà thì ông Ca mới trả lại tiền chiếm đoạt lừa đảo, vậy hành động này có giúp ông ta được xem xét giảm trách nhiệm hình sự?

Luật sư Nguyễn Thị Xuyến, Đoàn luật sư TP Hà Nội khẳng định, tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản không được liệt kê vào tội khởi tố theo yêu cầu của người bị hại, nên mặc dù ông Ca đã trả hết số tiền nhận chạy án, nhưng do hành vi vi phạm pháp luật Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 nên ông vẫn bị khởi tố theo đúng quy định về tố tụng hình sự.

Việc trả tiền này là việc người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả, nên chỉ được xem là tình tiết giảm nhẹ trong vụ án hình sự.

Theo đó, tình tiết giảm nhẹ trong vụ án hình sự là "tình tiết làm cho mức độ nguy hiểm của trường hợp phạm tội cụ thể giảm đi, là một trong những căn cứ quan trọng để tòa án quyết định hình phạt cụ thể đối với người phạm tội".

Trong số 22 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự có việc "người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả" được quy định cụ thể tại khoản 1, Điều 51 của Bộ luật Hình sự.

Trường hợp người phạm tội đã gây ra thiệt hại, tức là thiệt hại đã thực tế xảy ra nhưng người phạm tội đã sửa chữa, bồi thường những thiệt hại do mình gây ra cho bên bị thiệt hại hoặc đã tự nguyện khắc phục hậu quả của tội phạm.

Người phạm tội phải tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả mới được coi là tình tiết giảm nhẹ. Nếu do tác động của người khác hoặc của cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội buộc phải sửa chữa, bồi thường hoặc khắc phục hậu quả, người phạm tội mới thực hiện theo thì không được xem là tình tiết giảm nhẹ để áp dụng.

Việc tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả phải xảy ra trước khi tuyên án và thuộc ở cấp nào thì cấp đó coi là tình tiết giảm nhẹ.

Để được áp dụng tình tiết "người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả" cần căn cứ vào các quy định tại Nghị quyết 01/2006/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn một số điều của Bộ luật Hình sự 2015.

Khung hình phạt với hành vi "lừa đảo chiếm đoạt tài sản"

Giải thích về hành vi "lừa đảo chiếm đoạt tài sản", luật sư Nguyễn Văn Đồng (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) trích dẫn Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015. Cụ thể,  người nào đưa thông tin gian dối, thông tin không có thật để người khác tin tưởng giao tiền, tài sản nhằm chiếm đoạt thì được xác định là hành vi "lừa đảo chiếm đoạt tài sản".

Trong vụ án trên, nguồn tin cho hay nguyên Giám đốc Công an TP Hải Phòng đã nhận hàng chục tỷ đồng của một đối tượng, để chạy án, nhưng không thực hiện công việc như đã thỏa thuận và chiếm đoạt, giữ lại cho bản thân.

"Đây là tội phạm xâm phạm sở hữu, nếu người phạm tội bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản trị giá từ 500 triệu đồng trở lên thì sẽ phải đối mặt với khung hình phạt 12 - 20 năm tù hoặc tù chung thân", luật sư Đồng cho hay.

Nhận định thêm, luật sư cho rằng, ông Ca cũng có thể sẽ phải đối mặt với tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự là "lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội", quy định tại Điều 52 Bộ luật Hình sự năm 2015.

"Việc ông Ca nộp lại toàn bộ số tiền đã nhận là một tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, quy định tại Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Vì vậy, trước khi đưa ra quyết định về hình phạt, tòa án sẽ cân nhắc tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, nhân thân, các tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự", luật sư Đồng nói.