Hà Nội thân thiện với nguy cơ xa cách

Thứ năm, 02/07/2009 - 20:41

(Dân trí) - “Hà Nội qua hai thập kỷ thử thách, vẫn những tiềm năng văn hoá, con người khát khao về một viễn cảnh thành phố thân thiện khi hàng ngày họ luôn nỗ lực sống thân thiện với chính nơi ấy” - chuyên gia nước ngoài khái quát về sức sống mãnh liệt của thành phố.

Hội thảo quốc tế với chủ đề "Hà Nội: thành phố thân thiện và sống tốt cho cộng đồng" (Hanoi: a Livable City for all) do Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam (VUPDA) tổ chức diễn ra 2 ngày nay. Các nhà quy hoạch Việt Nam cùng chuyên gia đến từ Mỹ, Pháp, Thái Lan, Canada cùng nghiên cứu, trao đổi để lựa chọn mô hình thích hợp cho Hà Nội.

TS.Mike Di Gregorio từ Quỹ Ford Việt Nam, một chuyên gia về Quy hoạch đô thị, đã ở và làm việc tại Hà Nội 22 năm nhận xét: “Hà Nội qua hai thập kỷ đầy thử thách, vẫn còn đó những tiềm năng văn hoá, nơi con người khát khao về một viễn cảnh thành phố thân thiện trong khi hàng ngày họ luôn nỗ lực sống thân thiện với chính nơi ấy. Phải chăng đây chính là sức sống mãnh liệt của thành phố, nơi đã quyến rũ và níu giữ những người đến từ phương xa?”.

Đô thị ốc đảo biệt lập

Năm 1992, dự án Ciputra trình bày mô hình tại Hà Nội với sân golf cỏ mướt xanh, những khu nhà ở sang trọng và công trình công cộng lộng lẫy. Nó là ốc đảo giàu có biệt lập với thành phố bên ngoài, nơi đa số cư dân Hà Nội lúc ấy thu nhập vài USD/ngày.

Vốn tư nhân 2,1 tỷ USD là con số khổng lồ. Dù nhận được nhiều chính sách ưu đãi, dự án vẫn bế tắc bởi cuộc khủng hoảng tài chính 1997, nhà đầu tư nước ngoài xin lùi thời gian đến năm 2000. Thay vì đầu tư một lúc 500 triệu USD, họ làm dần bằng vốn từ kinh doanh từ chính dự án, lại thêm một bước ưu đãi: giảm nửa giá cho thuê đất.

Hà Nội thân thiện với nguy cơ xa cách - 1

Từ hồ ao uốn lượn theo hình sân golf, khơi lại vài mương nước có thể nối thông diện tích gấp 3 lần Hồ Tây.

Cuối năm 2004, trước 16 ngày thời điểm thay đổi giá đất tăng 8-10 lần, giai đoạn 2 của dự án được triển khai rộ lên những tranh luận quanh câu hỏi tại sao dự án cung cấp bất động sản có giá trị thương mại cao mà thành phố lại tự giảm lợi ích tài chính do dự án đem lại.

Nhiều ý kiến xót xa cho vườn đào đã mất mà tiền bạc nộp vào ngân sách thành phố không được bao nhiêu. Khu đô thị mọc lên lớp lớp mái nhà “chà và” xa lạ, những con ngựa lồng lên trên nóc cổng chào, bảo vệ nai nịt chỉnh tề đứng gác. Thay vì thân thiện thì họ lại cố ra vẻ khác biệt giữa cái đô thị dở dang này với bên ngoài . Đã có những căng thẳng ngay giữa cư dân của chính đô thị này với bộ máy quản lý khu đô thị.

Hà Nội có trở thành thành phố sống tốt cho mọi người?

Năm 2008 có những thảo luận sôi nổi về sự minh bạch các dự án đô thị, giải trí, đặc biệt là phản đối sân golf lấy đất nông nghiệp. Tháng 6 vừa qua, thành phố công bố Quy hoạch giai đoạn 3 dự án: chính thức biến cái sân golf ỡm ờ trong Ciputra thành mặt nước hồ điều hoà, đất cây xanh cấp thành phố.

Nhìn cái ao uốn lượn theo hình sân golf trong bản vẽ, thật dễ dàng chuyển thành một dòng kênh xanh nối Hồ Tây với sông Nhuệ. Chỉ cần khơi lại vài mương nước hiện có là có thể tạo thành một vùng có vành đai nước rộng gấp ba lần mặt Hồ Tây hiện nay.

Hà Nội thân thiện với nguy cơ xa cách - 2

Nét đỏ trên bản vẽ đề xuất gợi ý khơi thông kênh dẫn nối hồ Tây với sông Nhuệ.

Vòng xuống phía Nam, khu Tây Hồ Tây cũng sẵn một kênh nước chạy suốt nối với hồ nước trong công viên Hoà Bình. Chỉ cần mở rộng những con mương ngang dọc hiện trạng, khôi phục vài trăm mét đã bị ngầm hoá là nối chuỗi kênh dẫn, hồ nước này với sông Nhuệ, sông Tô Lịch, hình thành một hệ thống sông hồ liên hoàn với bao lợi ích.

Đầu tiên là lợi ích tiêu thoát nước. Dự án Ciputra có trạm bơm tiêu độc lập rộng 4 ha phía Bắc thành phố. Đây sẽ là trạm bơm thứ hai, chia sẻ áp lực cho trạm Yên Sở, bơm tiêu duy nhất của Hà Nội nằm ở phía Nam.

Lợi ích thứ hai là cảnh quan sinh thái, việc lưu thông sẽ giảm thiểu ô nhiễm và mở ra khả năng du lịch sông hồ. Lợi ích thứ ba là mở lối liên thông, khẳng định vai trò công cộng của cây xanh mặt nước, triệt thoái khả năng cát cứ không gian xanh chung đóng kín trong dự án.

Thành phố sống tốt có thật hay không, đó có là thứ xa xỉ trong bối cảnh kinh tế còn hạn chế? Liệu các cư dân thành phố có cơ hội cùng hợp tác giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình đô thị hoá như rác thải, không gian công cộng, dịch vụ xã hội hay là để tình trạng các nhà quản lý lờ đi trong các dự án phát triển - các chủ đề vẫn đang được thảo luận tại hội thảo. Còn bên ngoài, cuộc sống đang biến đổi không ngừng và đòi hỏi những phương pháp tiếp cận mới.

Trần Huy Ánh