Có cần xét nghiệm kháng thể sau tiêm vắc-xin Covid-19?

"Xét nghiệm định lượng kháng thể Covid-19" là phương pháp xét nghiệm dựa trên việc xác định kháng thể kháng virus SARS-CoV-2 lưu hành trong máu. Nếu một người chưa từng tiếp xúc virus, cơ thể không sinh ra kháng thể thì kết quả xét nghiệm sẽ "âm tính". Trường hợp cơ thể đã sinh ra kháng thể, kết quả xét nghiệm sẽ phản ánh bằng một chỉ số và chỉ số định lượng này chứng tỏ cơ thể có ít hay nhiều kháng thể bảo vệ…"

Đó là lời quảng cáo về một dịch vụ xét nghiệm mới xuất hiện thời gian gần đây, đánh trúng tâm lý của không ít người đã tiêm vắc-xin Covid-19.

Cách đây ít ngày, chị Trần Mai L., quận Đống Đa, Hà Nội đã chi hơn 1,5 triệu đồng để xét nghiệm kháng thể cho mình 2 thành viên khác trong gia đình. Chị L. cho biết sau khi tiêm vắc-xin Covid-19, chị có lên mạng đọc được thông tin về xét nghiệm kháng thể để xác định cơ thể đã sinh kháng thể hay chưa và lượng kháng thể có đủ chống đỡ lại Covid-19 không?.

Gọi điện đến một cơ sở dịch vụ, chị L. được tư vấn xét nghiệm kháng thể có thể thực hiện sau 4 tuần tiêm mũi 2 vắc-xin Covid-19. Kết quả xét nghiệm sẽ có trong vòng 2-3 tiếng từ khi nhận mẫu.

"Chi phí xét nghiệm kháng thể khá đắt đỏ. Nếu chỉ một người xét nghiệm này có giá 800.000 đồng, nhưng nếu 2 người có giá 600.000 đồng và 3 người thì mức giá là 1,5 triệu đồng"- chị L. chia sẻ.

Tìm hiểu tại một hệ thống phòng khám P.C. xét nghiệm định lượng kháng thể Covid-19 (không bao gồm tư vấn bác sĩ, chỉ trả kết quả xét nghiệm) với giá 390.000 đồng/xét nghiệm; xét nghiệm định lượng kháng thể Covid-19 (bao gồm tư vấn bác sĩ kết quả xét nghiệm, khuyến cáo phù hợp về việc bảo vệ sức khỏe cũng như phòng tránh nhiễm virus trong giai đoạn dịch Covid-19) giá 690.000 đồng/xét nghiệm.

Trên một số trang web, để quảng cáo cho xét nghiệm kháng thể sau tiêm vắc-xin Covid-19, có cơ sở thông tin: "Trong 100 người sau tiêm đủ 2 mũi vắc-xin Covid-19 có khoảng 5 - 20 người không sinh đủ kháng thể để phòng bệnh". Điều này đã ít nhiều tạo tâm lý lo lắng cho người dân.

Trước thông tin nhiều người dân tự nguyện xét nghiệm định lượng kháng thể sau khi tiêm vắc-xin Covid-19, tiến sĩ - bác sĩ Phạm Quang Thái, Phó trưởng Khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, cho biết trên thế giới chưa có quốc gia nào khuyến cáo xét nghiệm định lượng kháng thể virus SARS-CoV-2 sau khi tiêm đủ 2 mũi vắc-xin. "Việc xét nghiệm kháng thể thường để phục vụ công tác nghiên cứu và điều trị"-  bác sĩ Thái nói.

Cũng theo bác sĩ Thái, đến nay chưa xác định chuẩn trong xét nghiệm kháng thể, ví như nồng độ nào coi là ngưỡng bảo vệ, nồng độ nào tối ưu, nồng độ nào thì sẽ nhiễm bệnh. Ngoài việc định lượng kháng thể nói chung, còn cần một xét nghiệm cao cấp hơn đánh giá kháng thể trung hòa mới phần nào đánh giá được khả năng bảo vệ khi phơi nhiễm với mầm bệnh.

Mỗi loại vắc-xin có thể giúp tạo ra lượng kháng thể khác nhau, nhưng ngoài kích thích sinh kháng thể thì vắc-xin còn kích hoạt miễn dịch qua trung gian tế bào, do vậy, kháng thể cao chưa chắc đã tốt hơn và ngược lại. Việc xét nghiệm định lượng kháng thể để đánh giá khả năng một người đã được bảo vệ là chưa đủ căn cứ khoa học.

"Thực thế có nhiều người nhiễm SARS-CoV-2 không có kháng thể, hoặc không định lượng được kháng thể, nhưng phần lớn không nhiễm bệnh tiếp trong những lần phơi nhiễm tiếp theo, bởi họ đã có miễn dịch qua trung gian tế bào hoặc đã có tế bào nhớ miễn dịch của lần tấn công trước"- bác sĩ Thái giải thích.

Các chuyên gia khuyến cáo người tiêm đủ 2 mũi vắc-xin Covid-19 vẫn phải tuân thủ hướng dẫn của Bộ Y tế thực hiện 5K để phòng bệnh cho bản thân và cộng đồng.

Hiện nước ta đã tiêm được hơn 37,6 triệu liều vắc-xin Covid-19, trong đó khoảng 7,3 triệu người tiêm đủ 2 liều vắc-xin.

Tại Việt Nam, Bộ Y tế chưa có quy định về việc sử dụng xét nghiệm kháng thể và cũng chưa có hướng dẫn cụ thể về phí dịch vụ xét nghiệm này. Phương pháp này áp dụng cho nhóm đối tượng được bác sĩ chỉ định hay có yêu cầu xét nghiệm khi chẩn đoán nghi ngờ mắc hoặc đã mắc Covid-19, kết quả sẽ hỗ trợ chẩn đoán xem cơ thể có kháng thể nhiều hay ít và qua đó biết được đáp ứng sinh kháng thể của người bệnh.

Lãnh đạo Bộ Y tế cho biết bộ này đang xây dựng hướng dẫn về xét nghiệm kháng thể virus SARS-CoV-2 và sớm công bố các đơn vị đủ điều kiện, tránh việc để dịch vụ này thực hiện tràn lan.

Mới đây, Bộ Y tế đã có văn bản yêu cầu các địa phương kiểm tra, giám sát khắc phục ngay những tồn tại liên quan đến công tác phòng, chống dịch Covid-19, trong đó có việc tổ chức xét nghiệm và tiêm vắc-xin Covid-19.