Cho vay thế chấp bằng hình ảnh khiêu dâm, giao dịch có hợp pháp hay không?

Hoàng Trọng Đức (22 tuổi, ở Hà Nội) cùng 6 nghi phạm khác đang bị Công an TP.HCM tạm giữ để điều tra hành vi cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự.

Theo công an, Đức từ Hà Nội vào TP.HCM hồi tháng 3 và tụ tập đàn em để tổ chức hoạt động tín dụng đen. Nghi phạm cho vay tiền góp với lãi suất khoảng 1%/ngày và cho vay tiền đứng (dạng vay tín chấp) với lãi suất khoảng 30%/tháng.

Người vay phải đóng các loại phí dịch vụ 5%-10% trên số tiền vay và thu trước 2 ngày tiền góp, với điều kiện phải thế chấp bằng ảnh khỏa thân của họ. Khi đến thời hạn mà người vay chưa trả tiền, nhóm này sẽ gọi điện đe dọa.

Nếu khách chưa đóng hoặc trốn không trả nợ, Đức cùng các đồng phạm sẽ nhắn tin chửi bới, đăng tải hình ảnh khỏa thân của người vay lên mạng xã hội. Ngoài ra, số tư liệu nóng còn bị gửi cho bạn bè, người thân của nạn nhân để uy hiếp tinh thần, đe dọa, ép người vay bằng mọi giá phải kiếm tiền trả.

Từ sự việc trên, độc giả Dân trí đặt câu hỏi, hình ảnh, clip nhạy cảm có phải tài sản thế chấp hợp pháp không. Ngoài ra, với các hành vi như đe dọa, phát tán các hình ảnh nóng của nạn nhân, nhóm này có thể bị xử lý thêm về các tội danh nào?

Hình ảnh, clip nóng không phải "tài sản" để thế chấp

Dưới góc độ pháp lý, luật sư Trần Xuân Tiền (Trưởng Văn phòng luật sư Đồng Đội, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết, "thế chấp tài sản" là một trong những biện pháp đảm bảo thực hiện nghĩa vụ dân sự. Tuy nhiên, tài sản để thế chấp phải là vật hoặc quyền tài sản và có thể quản lý, sử dụng, định đoạt được.

Trong khi đó, thông tin cá nhân, hình ảnh, clip nhạy cảm thuộc về quan hệ nhân thân, không phải là một biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ hợp pháp. Việc thế chấp cho khoản vay bằng hình ảnh nhạy cảm bởi vậy không có giá trị. Nếu nhìn vào gốc rễ vấn đề, đây thực chất là thủ đoạn, cách thức của nhóm đối tượng để uy hiếp, đe dọa tinh thần người vay tiền.

Theo Hiến pháp 2013, quyền nhân thân, danh dự, nhân phẩm con người luôn được bảo vệ. Mọi hành vi xâm phạm đến quyền con người như của nhóm bị can cho vay lãi nặng sẽ phải chịu chế tài xử lý theo quy định pháp luật.

Theo luật sư Tiền, với hành vi đe dọa tung hình ảnh nhạy cảm của người cho vay lên mạng xã hội để đòi nợ, đây có thể được xếp vào nhóm hành vi sử dụng "thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần người khác nhằm chiếm đoạt tài sản". Bởi vậy, ngoài tội Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự đang bị điều tra, Đức và các đồng phạm có thể bị xử lý hình sự thêm về tội Cưỡng đoạt tài sản theo Điều 170 Bộ luật Hình sự 2015.

Còn luật sư Trần Tuấn Anh (Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch) nhận định giao dịch giữa các bên là giao dịch dân sự, được xác lập trên cơ sở tự do, tự nguyện. Việc người vay tiền cung cấp hình ảnh, chấp nhận để chủ nợ đăng tải lên mạng khi không trả lãi đúng hạn là một cách cho phép họ sử dụng hình ảnh cá nhân của mình.

Tuy nhiên, theo Bộ luật Dân sự 2015, mọi cam kết, thỏa thuận phải không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội thì mới có hiệu lực pháp luật. Trường hợp này, giao dịch được xác lập trên cơ sở tự nguyện, song để phục vụ cho mục đích trái pháp luật đó là cho vay lãi nặng, thậm chí xâm phạm cả danh dự, nhân phẩm của cá nhân.

Do đó, dù người vay tiền cho phép, hành động đăng tải, đe dọa đăng tải hình ảnh nhạy cảm lên mạng xã hội vẫn là hành vi vi phạm. Thỏa thuận dân sự này vì thế không được pháp luật công nhận.

Dấu hiệu của 3 tội danh

Cũng theo dõi sự việc, thạc sĩ, luật sư Hoàng Trọng Giáp (Giám đốc Công ty Luật Hoàng Sa, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) nhìn nhận, việc nạn nhân cung cấp hình ảnh khiêu dâm cho chủ nợ để thế chấp là một hình thức thế chấp không hợp pháp. Họ phải quay clip để được vay tiền, và việc họ cung cấp những hình ảnh đó cho chủ nợ cũng không có nghĩa rằng họ chấp nhận cho người khác thoải mái sử dụng, đăng tải hình ảnh của mình lên mạng xã hội.

Dưới góc độ hình sự, ngoài các tội Cưỡng đoạt tài sản và Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự như đã phân tích nêu trên, nếu chủ nợ đăng tải hình ảnh nhạy cảm của người vay tiền lên mạng xã hội, đây được coi là hành vi sao chép, lưu hành, vận chuyển, mua bán, tàng trữ nhằm phổ biến sách, báo, tranh, ảnh... hoặc những vật phẩm khác có nội dung khiêu dâm, đồi trụy. Khi đó, Đức cùng các nghi phạm có thể bị xem xét xử lý thêm về tội Truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy theo Điều 326 Bộ luật Hình sự 2015.

Theo Điều 326 Bộ luật này, tùy thuộc các tình tiết định khung, khung hình phạt cao nhất đối với người phạm tội Truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy có thể lên tới 15 năm tù.

Đối với tội các tội Cưỡng đoạt tài sản và Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự, khung hình phạt cao nhất mà người phạm 2 tội danh này phải đối mặt sẽ lần lượt là 20 và 5 năm tù.

Hoàng Diệu