Bài 1: Trung tâm quan trắc liên tiếp tạo "bùa hộ mệnh" cho doanh nghiệp đầu độc môi trường?

Kết quả phân tích mẫu nước thải sinh hoạt của Công ty TNHH linh kiện điện tử Sanyo OTP Việt Nam tại KCN Quang Châu (Việt Yên - Bắc Giang) được Trung tâm quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang thực hiện vào tháng 6/2011 cho tất cả các chỉ số đều trong quy định. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp này đảm bảo thực hiện nghiêm các quy định, không xả thải gây ô nhiễm môi trường.

Niềm tin vào hoạt động tử tế của doanh nghiệp liên quan đến lĩnh vực môi trường còn được khẳng định qua 2 lần quan trắc của Trung tâm quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang vào tháng 7/2010 và tháng 12/2010 đều cho các kết quả quan trắc trong chỉ số an toàn với môi trường. Và chắc chắn những kết quả quan trắc này sẽ được doanh nghiệp tập hợp trong các báo cáo gửi các cơ quan chức năng tỉnh Bắc Giang.

Thế nhưng, tháng 9/2011, khi một đơn vị Trung ương là Thanh tra Bộ Tài nguyên môi trường vào cuộc kiểm tra Công ty TNHH linh kiện điện tử Sanyo OTP Việt Nam thì lập tức Thanh tra Bộ đã phải ra một Quyết định xử phạt hành chính 160 triệu đồng với công ty này vì: hàng loạt vi phạm về môi trường, xả nước thải vượt tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về chất thải từ 10 lần trở lên.

Điều nghịch lý là Thanh tra Bộ yêu cầu công ty này phải khắc phục bằng cách xây dựng công trình xử lý nước thải hoàn chỉnh theo đúng nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt, đảm bảo nước thải sau xử lý đạt quy chuẩn mới được xả ra môi trường. Điều này có nghĩa, suốt thời gian trước đó, doanh nghiệp này chưa hề có hệ thống xử lý nước thải hoàn chỉnh nhưng các kết quả quan trắc môi trường của Trung tâm quan trắc môi trường Bắc Giang đều ra "số đẹp".

Tháng 3/2014 và tháng 6/2014, Trung tâm quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang liên tiếp thực hiện quan trắc cho Công ty TNHH MTV Việt Pan Pacific World với nội dung quan trắc nước thải sinh hoạt đều ra các con số an toàn, nằm trong phạm vi cho phép.

Tuy nhiên, tháng 10/2014, một cơ quan Trung ương khác vào cuộc là Trung tâm công nghệ xử lý môi trường của Bộ Tư lệnh hoá học đã đưa ra kết luận quan trắc với mẫu nước thải sinh hoạt của doanh nghiệp này như sau: Chỉ tiêu BOD5 vượt 1,46 lần; TSS vượt 1,19 lần; Amoni vượt 1,87 lần; Sunfua vượt 1,62 lần; Nitrat vượt 1,5 lần; Photphat vượt 2,24 lần; Coliforms vượt 10,4 lần.

Liên quan đến gây ô nhiễm môi trường, ngày 8/9/2015, ông Nguyễn Văn Linh - Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đã ký quyết định xử phạt Công ty TNHH MTV Giặt Pan Pacific World 300 triệu đồng về các hành vi gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng liên quan đến nước thải.

Không chỉ hoạt động trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, tháng 4/2014, Trung tâm quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang còn thực hiện quan trắc môi trường mẫu không khí khu làm việc cho Nhà máy điện phân chì thuộc Công ty CP kim loại màu Bắc Bộ tại huyện Cao Lộc (Lạng Sơn). Các kết quả phân tích do đơn vị này kết luận đều an toàn, nằm trong giới hạn cho phép.

Tuy nhiên, tại Kết luận thanh tra số 1840/KLTTr-BTNMT ngày 16/5/2014 về bảo vệ môi trường đối với Công ty Bắc Bộ đã chỉ rõ, công ty thực hiện không đúng, không đầy đủ một trong các nội dung chương trình quan trắc, giám sát môi trường theo quy định; vi phạm Nghị định số 179/2013/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Đặc biệt, công ty không chuyển giao chất thải nguy hại cho đơn vị có giấy phép quản lý 12 tháng kể từ ngày phát sinh chất thải nguy hại để vận chuyển, xử lý, tiêu hủy theo quy định. Với những vi phạm như trên, công ty đã bị xử phạt 180 triệu đồng.

Làm việc với PV Dân trí, ông Vũ Đức Phượng - Giám đốc Trung tâm quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang giải thích rằng do đơn vị này được doanh nghiệp mời quan trắc hoặc được Sở Tài nguyên Môi trường triệu tập quan trắc theo kế hoạch nên doanh nghiệp có sự…chuẩn bị trước. Ông Phượng cũng cam kết các kết quả quan trắc của đơn vị này đều chính xác và "than thở" về những khó khăn, bất cập trong hoạt động quan trắc của trung tâm theo quy định.

Chia sẻ với PV Dân trí, một cán bộ phân tích thực hiện kết quả quan trắc tại Trung tâm quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang cho biết: Mọi thực hiện chuyên môn nghiệp vụ đều làm theo chỉ đạo của lãnh đạo trung tâm. Điều bất cập là quan trắc theo sự phối hợp với doanh nghiệp nên khi đến lấy mẫu, doanh nghiệp đã chuẩn bị sẵn tinh thần. Các hợp đồng, giao dịch kinh tế liên quan đến hoạt động quan trắc, cán bộ phân tích không được biết mà chỉ có lãnh đạo trung tâm và doanh nghiệp làm việc với nhau.

Như vậy, với hoạt động đầy bất cập và bất thường, chính những lá kết quả phân tích chỉ số môi trường "đẹp như mơ" của Trung tâm quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang đã trở thành "bùa hộ mệnh" cho doanh nghiệp thực hiện báo cáo các cơ quan chức năng về công tác xử lý môi trường hoàn hảo của mình, vốn khác xa so với thực tế đang "bức tử" môi trường.

Trao đổi với PV Dân trí, lãnh đạo Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Bắc Giang cho biết sẽ tiến hành kiểm tra thông tin về sự bất thường trong hoạt động của Trung tâm quan trắc môi trường tỉnh Bắc Giang với các kết quả quan trắc "đẹp" với các doanh nghiệp.

Dân trí sẽ tiếp tục thông tin sự việc đến bạn đọc.

Anh Thế