"Truy" các khoản đóng bảo hiểm xã hội để nâng mức lương hưu

Bảo hiểm xã hội Việt Nam vừa có văn bản gửi Thanh tra Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội xin ý kiến đối với khoản bổ sung khi tính khoản đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế.

Dù trong các văn bản quy phạm pháp luật đã hướng dẫn chi tiết mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội nhưng thực tế, ở một số doanh nghiệp vẫn tồn tại tình trạng tách thành nhiều khoản trợ cấp, bổ sung để tránh đóng bảo hiểm xã hội. Theo đó, mức tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vẫn còn khoảng cách nhất định so với tiền lương thực tế của người lao động.

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, qua thanh tra chuyên ngành về đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế tại một số đơn vị sử dụng lao động đã phát hiện, ngoài mức lương tính đóng thì hàng tháng người lao động được hưởng khoản bổ sung gọi là "khoản bổ sung kế hoạch". Khoản này không được đơn vị sử dụng lao động tính đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế.

Khoản bổ sung này được tính bằng (lương bổ sung kế hoạch x hệ số Khq). Trong đó, lương bổ sung kế hoạch được thỏa thuận với người lao động và ghi tại các tài liệu khi tuyển dụng như thư mời làm việc hoặc đề nghị ký hợp đồng lần đầu nhưng không ghi vào hợp đồng lao động.

Hệ số "Khq" là hệ số hiệu quả thực hiện công việc được xếp loại, đánh giá theo quy chế làm việc, có mức cao nhất và thấp nhất (ở mức hoàn thành công việc Khq = 1).

Ví dụ, người lao động được thỏa thuận tại thư mời làm việc với mức tiền lương tháng kế hoạch là 22 triệu đồng. Tuy nhiên, hợp đồng lao động chỉ ghi mức lương theo chức danh công việc 4.750.000 đồng và đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế theo mức lương này. Đối với khoản bổ sung 17,25 triệu đồng không ghi vào hợp đồng lao động nhưng hàng tháng được hưởng trên cơ sở đánh giá, xếp loại theo hệ số Khq.

Như vậy, căn cứ theo quy định hiện hành thì khoản bổ sung này có tính chất thường xuyên hàng tháng, được xác định trước với người lao động ở mức tối thiểu (vì hệ số Khq có quy định mức thấp nhất) và được trả thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương. Tuy nhiên, đơn vị sử dụng lao động không ghi cụ thể khoản bổ sung này cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động.

Để có cơ sở thực hiện công tác thanh tra chuyên ngành, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề nghị Thanh tra Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho ý kiến đối với khoản bổ sung, mà đơn vị gọi là "khoản bổ sung kế hoạch" nêu trên có là khoản bổ sung phải tính đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế theo quy định.

Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, đề xuất đóng bảo hiểm xã hội đủ lương là một trong 2 phương án xác định tiền lương đóng bảo hiểm được nêu tại dự thảo sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Theo phương án này, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội là tiền lương tháng bao gồm: mức lương và phụ cấp lương, các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật lao động.

Như vậy, tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc theo phương án này bao gồm: Mức lương theo công việc hoặc chức danh; phụ cấp lương bao gồm cả các khoản phụ cấp bù đắp yếu tố về điều kiện lao động, công việc, sinh hoạt, mức độ thu hút và các khoản phụ cấp gắn với quá trình làm việc và kết quả thực hiện công việc.

Các khoản bổ sung khác bao gồm: Khoản bổ sung xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận và các khoản bổ sung không xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương hợp đồng, trả thường xuyên hoặc không thường xuyên trong kỳ trả lương gắn với quá trình làm việc, kết quả thực hiện công việc. Không bao gồm tiền thưởng, các khoản hỗ trợ và trợ cấp khác không liên quan đến thực hiện công việc hoặc chức danh trong hợp đồng lao động.

Với phương án này, người lao động sẽ gần như được đóng bảo hiểm xã hội đầy đủ tiền lương. Bởi tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội được tính bằng tổng mức lương cùng tất cả các khoản phụ cấp và các khoản bổ sung gắn với quá trình làm việc, kết quả thực hiện của người lao động.