Tập trung đào tạo, xây dựng năng lực cho đội ngũ làm công tác xã hội

Tại hội thảo khoa học "Hoàn thiện chính sách, pháp luật công tác xã hội trong lĩnh vực tư pháp" sáng 30/11, ông Nguyễn Văn Hồi - Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội khẳng định, trong những năm qua, Đảng, Nhà nước hết sức quan tâm đến công tác chăm lo bảo đảm an sinh xã hội và chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, coi đây vừa là mục tiêu, vừa là động lực để phát triển bền vững.

Nghị quyết 15 của Trung ương về chính sách xã hội và Nghị quyết Đại hội Đảng qua các giai đoạn đều có các chủ trương, chính sách chăm lo cho người nghèo, người yếu thế... Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách pháp luật để chăm lo cho người dân, nhất là người dân gặp khó khăn.

Theo ông Hồi, hơn 10 năm qua cho thấy, bảo đảm an sinh xã hội của người dân và các chính sách xã hội đã góp phần bảo đảm về an ninh, an sinh xã hội và góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, Bộ Nội vụ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Tư pháp và các Bộ, ngành có liên quan đã ban hành văn bản quy phạm pháp luật liên quan các quy định, tiêu chuẩn, chế độ, phụ cấp… cho những người làm công tác xã hội.

Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận hiện nay vẫn có nhiều vấn đề liên quan đến phát triển công tác xã hội còn bất cập. Đó là các nguồn lực cho công tác tuyên truyền lĩnh vực này hạn chế; các hoạt động truyền thông chưa được quan tâm đúng mức so với các loại hình truyền thông lĩnh vực khác làm cho một bộ phận xã hội nhận thức chưa đúng, chưa đầy đủ về tầm quan trọng của công tác xã hội. Khuôn khổ pháp lý cũng như các văn bản quy phạm pháp luật về công tác xã hội chưa hoàn chỉnh và đồng bộ…

Chính vì thế, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho rằng, để đưa quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước vào trong đời sống xã hội, đáp ứng yêu cầu của xã hội trong bối cảnh mới cần tập trung tăng cường công tác truyền thông để nâng cao nhận thức cho các đối tượng. Bộ Tư pháp, TAND tối cao, VKSND tối cao, Bộ Công an tập trung nghiên cứu, làm rõ về vai trò, trách nhiệm, nhiệm vụ trong từng ngành đối với vấn đề này.

Bên cạnh đó cần thống nhất nhận thức làm rõ nội hàm, những điểm mạnh, điểm yếu trong đánh giá tổng kết mô hình công tác xã hội, từ đó chia sẻ kinh nghiệm để nhân rộng.

"Cần tập trung vào đào tạo, xây dựng năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác xã hội. Tăng cường tập huấn, bồi dưỡng, vừa làm vừa tổng kết, vừa rút kinh nghiệm. Kiến nghị, đề xuất các giải pháp thông minh trong triển khai truyền thông; tăng cường truyền thông nhận thức xã hội về công tác xã hội trong lĩnh vực tư pháp", Thứ trưởng Nguyễn Văn Hồi nêu giải pháp.

Trong khi đó, ông Trần Doãn Tiến - Tổng Biên tập Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam (Ban Tuyên giáo Trung ương) đánh giá, công tác xã hội trong lĩnh vực tư pháp là một phần của công tác xã hội, góp phần đa dạng hóa các lĩnh vực trợ giúp xã hội, nâng tính chuyên nghiệp và đề cao sự tôn trọng của xã hội đối với nghề công tác xã hội.

Công tác xã hội trong lĩnh vực tư pháp là những hoạt động nhằm hỗ trợ, giúp đỡ những người vi phạm pháp luật, người phạm tội, người bị hại, người bị kết án, người trong quá trình chấp hành hình phạt và đã chấp hành xong hình phạt; người cần cấp dưỡng trong các vụ việc ly hôn; người đòi trợ cấp thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn trong các vụ việc về lao động, việc làm… có hoàn cảnh khó khăn, những người yếu thế (người cao tuổi, người khuyết tật, người dưới 18 tuổi, người có HIV, không nơi nương tựa…) có liên quan đến hệ thống tư pháp được sớm tiếp cận với hệ thống tư pháp công bằng, minh bạch, bình đẳng, được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.

TS Trần Doãn Tiến đánh giá, trong những năm qua, thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, các bộ, ngành chức  năng, nhất là Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Tư pháp, Bộ Công an... đã từng bước hoàn thiện các văn bản pháp luật về công tác xã hội để trợ giúp các đối tượng như: Người cao tuổi, người khuyết tật, bảo vệ trẻ em, người nhiễm HIV, người nghiện ma túy, bán dâm, bạo lực gia đình, người chưa thành niên, người nghèo, đối tượng chính sách và nhóm người yếu thế.  

Số người cần trợ giúp rất lớn

Ông Trần Cảnh Tùng - Trưởng Phòng Công tác xã hội, Cục Bảo trợ xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) khẳng định hiện nay, số người cần trợ giúp của các dịch vụ công tác xã hội rất lớn, lên tới hàng chục triệu người, gồm: Người nghèo, người cao tuổi; người khuyết tật, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, người nhiễm HIV, người nghiện ma túy, người bán dâm, người bị bạo lực, bạo hành; người mắc tệ nạn xã hội.

Trên cả nước đã hình thành mô hình cung cấp dịch vụ công tác xã hội tại một số bệnh viện tuyến trung ương, tuyến huyện; mô hình cung cấp dịch vụ công tác xã hội trong trường học; Đoàn thanh niên; Hội Phụ nữ. Các tỉnh, thành phố thành lập mạng lưới cộng tác viên công tác xã hội với khoảng 235.000 người làm; trên 100.000 cộng tác viên giảm nghèo, phòng chống tệ nạn xã hội, bảo vệ trẻ em và phát triển cộng đồng…

Về đào tạo công tác xã hội, đến nay, đã có 55 trường đại học, cao đẳng và 21 cơ sở dạy nghề có đào tạo chuyên ngành công tác xã hội; 4 trường đào tạo thạc sỹ, 2 trường đào tạo tiến sỹ công tác xã hội; hàng năm đào tạo và dạy nghề cho khoảng 3.000 người, đào tạo công tác xã hội hệ vừa làm, vừa học cho khoảng 3.500 lượt chỉ tiêu/năm (năm 2010, mới chỉ có 1-2 cơ sở đào tạo trung cấp công tác xã hội)…

Bên cạnh kết quả đạt được, ông Trần Cảnh Tùng cho rằng, khuôn khổ pháp lý phát triển công tác xã hội chưa được hoàn chỉnh; mạng lưới các cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội còn thiếu về số lượng, chưa bảo đảm về chất lượng, tính xã hội hóa chưa cao. Đội ngũ cán bộ, nhân viên, cộng tác viên công tác xã hội còn mỏng và chưa chuyên nghiệp; đa số được đào tạo từ ngành nghề khác. Nhiều địa phương nhận thức chưa đúng nên chưa chủ động, chưa quyết liệt triển khai Đề án phát triển công tác xã hội trên địa bàn…

Vì vậy, theo ông Tùng, giai đoạn 2021- 2025 phải phấn đấu có 60% số cơ quan, tổ chức, cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở cai nghiện ma túy, trại giam, trường giáo dưỡng, các cơ quan tư pháp, trường học, bệnh viện, xã, phường, thị trấn và đơn vị liên quan thực hiện phân công, bố trí nhân sự làm công tác xã hội; ít nhất có 30% số cán bộ, công chức, viên chức, nhân viên và cộng tác viên công tác xã hội đang làm việc tại các xã, phường, thị trấn, các cơ sở có cung cấp dịch vụ công tác xã hội, trại giam, trường giáo dưỡng, hệ thống tư pháp, ngành Lao động - Thương binh và Xã hội, đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội các cấp được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và tập huấn kỹ năng công tác xã hội.

Giai đoạn 2026 - 2030 tiếp tục hoàn thiện môi trường pháp lý phục vụ phát triển công tác xã hội bảo đảm đồng bộ, thống nhất, đáp ứng và chú trọng hội nhập quốc tế; phấn đấu đạt 90% số cơ quan, tổ chức, cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở cai nghiện ma túy, trại giam, trường giáo dưỡng, các cơ quan tư pháp, trường học, bệnh viện, xã, phường, thị trấn và đơn vị liên quan thực hiện phân công, bố trí nhân sự làm công tác xã hội… Bảo đảm ít nhất 90% trẻ em mồ côi không nơi nương tựa, trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em nhiễm HIV/AIDS, trẻ em là nạn nhân chất độc hóa học, trẻ em khuyết tật nặng và trẻ em bị ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh được trợ giúp xã hội và được cung cấp dịch vụ công tác xã hội phù hợp từ nguồn lực xã hội hóa...