Đề xuất bổ sung chế độ cho thân nhân người mới hưởng lương hưu đã mất

Ông Công sinh năm 1955, mới nghỉ hưu được vài năm thì qua đời vào cuối năm 2023. Khi đi làm chế độ tử tuất, người nhà chọn nhận trợ cấp hằng tháng. Qua xét duyệt, chỉ có mẹ của ông Công sinh năm 1931 là đủ điều kiện để nhận trợ cấp tuất hằng tháng.

Cha chị Nga mới nghỉ hưu nhận chế độ hưu trí được gần 2 năm thì mắc bệnh nan y và qua đời. Chị Nga chia sẻ: "Cha tôi đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) hơn 30 năm, giờ mới hưởng lương hưu được 2 năm thì thiệt thòi quá".

Những trường hợp như gia đình ông Công, chị Nga là không hiếm. Do đó, khi góp ý cho dự án luật BHXH (sửa đổi), bà Huỳnh Thị Ngọc Hân, Chủ tịch công đoàn công ty sản xuất du thuyền (quận 7, TPHCM), kiến nghị ban soạn thảo sửa đổi chế độ tử tuất cho phù hợp, đảm bảo công bằng cho người lao động.

Theo bà Ngọc Hân, người lao động sau một thời gian đóng BHXH rất dài mới được lãnh lương hưu, mới lãnh được vài tháng đã mất thì quá thiệt thòi.

Bà đề nghị: "Nên có những chế độ, ưu đãi đi kèm trợ cấp tuất hằng tháng cho thân nhân người lao động qua đời vì chế độ trợ cấp tuất hằng tháng theo quy định hiện nay không hấp dẫn. Người lao động đã hưu trí rồi thì tuổi khá cao, thân nhân thuộc diện con nhỏ dưới 18 tuổi hay cha mẹ già đủ điều kiện để nhận trợ cấp hằng tháng là rất ít".

Theo BHXH Việt Nam, người đang hưởng lương hưu qua đời thì số tiền BHXH mà họ đã đóng không mất đi, nó được chuyển thành các khoản trợ cấp dành cho thân nhân người lao động.

Cụ thể, thân nhân người nghỉ hưu qua đời sẽ được nhận 2 trong số 3 chế độ sau: trợ cấp mai táng, trợ cấp tuất hằng tháng hoặc trợ cấp tuất một lần.

Thứ nhất, theo Điều 66 luật BHXH năm 2014, người lao động đang hưởng lương hưu mà qua đời thì thân nhân được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở. Số tiền trợ cấp này hiện nay là 18 triệu đồng.

Thứ hai, trong số các thân nhân của người nghỉ hưu qua đời có người đạt đủ điều kiện sẽ được nhận trợ cấp tuất hằng tháng.

Theo Điều 68 Luật BHXH 2014, mức trợ cấp tuất hằng tháng đối với mỗi thân nhân người lao động đang hưởng lương hưu mà qua đời bằng 50% mức lương cơ sở; trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng thì mức trợ cấp tuất hằng tháng bằng 70% mức lương cơ sở. Số thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng không quá 4 người.

Thứ ba, trong trường hợp thân nhân của người nghỉ hưu qua đời không thuộc các trường hợp được nhận trợ cấp tuất hằng tháng; hoặc là có người đủ điều kiện nhưng thân nhân không muốn nhận trợ cấp tuất hằng tháng thì sẽ được nhận trợ cấp tuất một lần (ngoại trừ trường hợp con dưới 6 tuổi, con hoặc vợ hoặc chồng bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên).

Mức hưởng trợ cấp tuất một lần này được tính theo thời gian đã hưởng lương hưu của người đang hưởng lương hưu mà qua đời.

Trong dự án luật BHXH (sửa đổi), chế độ tử tuất dành cho người tham gia BHXH bắt buộc hầu như không thay đổi so với các quy định hiện hành theo luật BHXH năm 2014.

Dự án luật BHXH (sửa đổi) chỉ điều chỉnh về mức trợ cấp tuất hằng tháng trên cơ sở quy đổi lương cơ sở thành số tiền tuyệt đối, điều chỉnh điều kiện về độ tuổi của thân nhân được nhận trợ cấp tuất hằng tháng cho phù hợp với lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu.

Ngoài ra, trường hợp buộc phải nhận trợ cấp tuất hằng tháng, không được lựa chọn trợ cấp tuất một lần theo luật BHXH năm 2014 gồm 2 trường hợp: con dưới 6 tuổi; con hoặc vợ hoặc chồng bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên. Trong dự án luật BHXH (sửa đổi) chỉ quy định 1 trường hợp là con dưới 6 tuổi.