Đại sứ Mỹ Ted Osius: Mỹ tôn trọng thể chế chính trị của Việt Nam

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius đã nhấn mạnh điều đó trong cuộc trò chuyện với báo chí tại Hà Nội ngày 28/7 về kết quả chuyến thăm của Mỹ mới đây của Tổng Bí thư đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, về chuyến thăm California của Đại sứ, và mối quan hệ song phương nhân dịp kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ.

Sự kiện ý nghĩa trong lịch sử quan hệ Việt-Mỹ

Nói về chuyến thăm lịch sử, nhà ngoại giao Mỹ nói trước đây chưa từng có một Tổng Bí thư đảng Cộng sản Việt Nam tới thăm Mỹ và chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là lần đầu tiên.

Về cuộc hội đàm giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Barack Obama tại Phòng Bầu dục, ông Osius nói đùa rằng: “Khi tôi có mặt tại đó, có các quan chức cấp cao hai nước tại đó, tôi đã tự cấu mình. Tôi dùng từ “cấu” bởi đây một cách nói vui của người Mỹ về một niềm vui gì đó diễn ra ngoài sức tưởng tượng. Khi tôi đến Việt Nam nhận công tác vào năm 2014, tôi nhanh chóng hiểu rằng một chuyến thăm như vậy rất quan trọng và khi nó diễn ra tôi rất vui mừng. Đó là sự kiện ý nghĩa trong lịch sử quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ”, ông Osius chia sẻ.

“Cả hai nhà lãnh đạo đã toàn tâm toàn ý trong cuộc hội đàm. Họ có sự chuẩn bị rất tốt cho sự kiện, nhưng cũng tỏ ra thư giãn, thoải mái. Họ đã đạt được những tiến bộ trong các vấn đề quan trọng. Tôi phải nói rằng không thể có cuộc gặp nào tốt hơn được nữa”, Đại sứ Mỹ nói.

Ông Osius cho hay tại bữa tiệc chiêu đãi do Phó tổng thống Joe Biden chủ trì, Tổng Bí thư dùng từ “bạn bè” để mô tả mối quan hệ của hai nước và đây là một việc làm lần đầu có tính lịch sử. Phó Tổng thống đã trích dẫn thơ của đại thi hào Nguyễn Du như một cử chỉ bày tỏ sự tôn trọng.

“Bạn bè là từ thể hiện sự tin tưởng, thân mật. Tôi tin rằng ngoại giao không chỉ nói về chính trị mà nói về mối quan hệ. Tôi nghĩ xây dựng quan hệ là phải xây dựng lòng tin giữa con người với nhau, vì vậy điều Tổng Bí thư nói thể hiện sự tin cậy. Chúng ta có thể củng cố lợi ích chung bằng cách xây dựng lòng tin”, nhà ngoại giao Mỹ nói.

Ông Osius cho hay ông tham gia vào chuyến thăm của Tổng Bí thư tới nhà riêng của cựu Tổng thống Bill Clinton nhưng ông đã nói chuyện với ông Clinton và được biết cựu Tổng thống hài lòng về chuyến thăm của Tổng Bí thư và hài lòng khi đón tiếp ông tại nhà riêng.

“Sau khi Tổng Bí thư đến thăm Quốc hội, tôi cũng có cuộc gặp riêng rẽ với 6 nghị sĩ Mỹ, một trong số họ là Thượng nghị sĩ John McCain. Ông McCain nói ông có cuộc gặp rất tốt với ông Nguyễn Phú Trọng. Ông McCain muốn dẫn Tổng Bí thư thăm quốc hội lâu hơn nhưng ông ấy không có đủ thời gian”, ông Osius kể lại.

Tôn trọng hệ thống chính trị của nhau

Đại sứ Mỹ cho hay, khi Việt Nam và Mỹ xác lập quan hệ đối tác toàn diện vào năm 2013, hai bên đã bày tỏ sự tôn trọng hệ thống chính trị của nhau và điều này cũng được nhắc lại trong cuộc gặp tại Phòng Bầu dục giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Obama và trong tuyên bố chung của hai nhà lãnh đạo. Điều đó cho thấy dù hai nước khác nhau về hệ thống chính trị nhưng vẫn có thể là đối tác và hợp tác với nhau và vẫn có thể thảo luận về các vấn đề khó khăn như nhân quyền, lao động.

“Bất chấp việc có hệ thống chính trị khác nhau, hai nước vẫn có thể làm sâu sắc thêm trong mối quan hệ về kinh tế, an ninh và quốc phòng, quan hệ nhân dân. Chúng ta không cần có hệ thống chính trị giống hệt nhau mới có thể hợp tác”, Đại sứ Mỹ nói.

Ông Osius cũng chia sẻ thêm, trong chuyến thăm bang California, ông đã nhận được câu hỏi rằng liệu Mỹ có chương trình gì làm thay đổi hệ thống chính trị của Việt Nam, ông đã trả lời rằng đó không phải chính sách của Mỹ.

“Chính sách của Mỹ là tôn trọng sự khác biệt trong hệ thống chính trị của các nước khác. Đây là điều rất cụ thể. Nếu muốn xây dựng quan hệ với các nước khác thì chúng tôi không thể không tôn trọng hệ thống của nước đó. Câu trả lời của tôi là điều mà người hỏi có thể không muốn nghe, nhưng tôi phải nói rõ rằng chính sách của Mỹ là luôn tôn trọng hệ thống chính trị của nước khác”.

Đại sứ Osius khẳng định, lợi ích và cũng là mối quan tâm của Mỹ là Washington mong muốn xây dựng quan hệ vững mạnh với Việt Nam, muốn thấy một Việt Nam thịnh vượng, độc lập, tôn trọng dân chủ, nhân quyền và pháp quyền và Việt Nam thành công thì điều đó nằm trong lợi ích của Mỹ.

Trả lời câu hỏi về việc liệu có điều gì cần làm để chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tốt hơn nữa hay không, Đại sứ Mỹ cho rằng không có gì có thể tốt hơn nữa vì chuyến thăm đã tốt nhất rồi.

“Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về vấn đề tự do biểu đạt, nhân quyền, tôn giáo nói chung và cũng đi vào một số chi tiết. Tôi thấy rằng bất kể khi nào chúng ta thảo luận về các vấn đề cấp cao và khó khăn như vậy thì hai bên hiểu nhau hơn”, ông Osius nói.

Về hợp tác giữa đảng Đảng Cộng sản Việt Nam và các đảng cầm quyền trong quốc hội Mỹ, ông Osius cho biết khi Tổng thống Obama và Chủ tịch Trương Tấn Sang ký kết quan hệ đối tác toàn diện vào năm 2013, hai bên cũng đã nói cụ thể là sẽ thực hiện hợp tác giữa các đảng.

“Ngoài cuộc họp giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Obama tại Phòng Bầu dục, còn có các cuộc gặp bên lề giữa giới chức Việt Nam và các quan chức của đảng Cộng hòa và Dân chủ. Tôi cho rằng không có gì là vô lý khi nói rằng mối quan hệ giữa các đảng đã tốt nhất từ trước tới nay và tin rằng mối quan hệ này sẽ tốt đẹp hơn nữa”, ông nói.

Hài lòng về hợp tác an ninh, quốc phòng

Đại sứ Osius cũng cho biết Mỹ hài lòng với tốc độ hợp tác về quốc phòng và an ninh giữa hai nước ở mức hiện nay.

Theo ông Osius, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter đã có chuyến thăm rất thành công tới Việt Nam hồi tháng 5. Khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Mỹ, hai bên cũng ký kết một biên bản hợp tác về lĩnh vực gìn giữ hòa bình. Ngày 27/7, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Chí Vịnh và Đại sứ đã khai mạc hội thảo về vấn đề gìn giữ hòa bình.

“Tôi cho rằng hợp trong lĩnh vực gìn giữ hòa bình là điều rất quan trọng, điều đó chứng tỏ chúng ta đang hướng tới sự cộng tác ở cấp độ khu vực và toàn cầu. Đây là vấn đề quan trọng với thế giới. Ngoài ra, hai nước cũng có sự tiến bộ trong khắc phục hậu quả dioxin, rà phá bom mìn chưa nổ, tìm kiếm những người mất tích trong chiến tranh. Tất cả những điều này sẽ dọn đường cho mối quan hệ tốt đẹp giữa hai nước trong lĩnh vực an ninh và chúng tôi hài lòng với nhịp độ hiện nay”, ông Osius nói.

Đại sứ Mỹ cho biết, ông hiểu Việt Nam có chính sách đối ngoại độc lập và muốn quan hệ tốt với các nước và Mỹ ủng hộ Việt Nam có mối quan hệ tốt đẹp với các nước lân cận.

“Mới đây cựu Tổng thống Bill Clinton đã đến thăm Việt nam và tôi nhớ là có một cựu chiến binh Việt Nam được phỏng vấn bên ngoài khách sạn Daewoo. Người cựu chiến binh này nói rằng cho dù có một nghìn người bạn vẫn không đủ và có 1 kẻ thù cũng là quá nhiều. Vì vậy, nếu xét đến lịch sử, tôi hiểu người Việt Nam luôn khao khát hòa bình và muốn có quan hệ hài hòa với tất cả các nước”, Đại sứ Mỹ nói.

Tiếp tục nỗ lực vì tương lai

Ông Osius cho rằng quan hệ kinh tế giữa hai nước sẽ được tăng cường khi TPP được ký kết. Ông cũng hi vọng hai nước sẽ sớm thiết lập đường bay thẳng để tạo thuận lợi cho việc đi lại của người dân hai nước, qua đó thúc đẩy du lịch, đầu tư…

Theo ông Osius, các lãnh đạo doanh nghiệp cấp cao thể hiện sự lạc quan lớn về Việt Nam trong bữa ăn tối do Phòng Thương mại Mỹ và Hội đồng Kinh doanh Mỹ-ASEAN tổ chức.

Trả lời câu hỏi về sự quan tâm của các công ty Mỹ đối với việc hợp tác khai tác khai thác dầu khí với Việt Nam ở Biển Đông, ông Osius cho rằng bất kỳ nơi nào có lợi nhuận và sân chơi bình đẳng thì các nhà đầu tư sẽ đến và ông tin các nhà đầu tư sẽ đến vì nền kinh tế Việt Nam vẫn hấp dẫn, nhất là khi TPP được ký kết.

Tuy nhiên, ông Osius nói thêm tiến trình hòa giải 2 nước vẫn đang diễn ra và không thể hoàn tất chỉ trong 1 chuyến thăm. “Hai nước đang xích lại gần nhau nhưng vẫn có những người không vui về điều đó. Tôi nghĩ rằng hai nước cần tiến hành các bước để làm sao có thể đưa những người còn giữ nỗi đau của chiến tranh vào quá trình hòa giải đó”.

Ông Osius cho hay ông đã đến thăm quận Cam cùng 4 nghị sĩ Mỹ. Tất cả 4 nghị sĩ đều muốn tiếp tục thúc đẩy tiến trình hòa giải để cộng đồng người Mỹ gốc Việt có đóng góp tốt hơn cho quá trình này.

“Vì quan hệ giữa 2 nước không phải quan hệ giữa các lãnh đạo hay chính phủ mà là giữa nhân dân 2 nước. Người Mỹ gốc Việt có tiềm năng để đóng góp rất lớn vào quan hệ 2 nước nhưng hiện còn thiếu lòng tin. Tôi sẽ làm tất cả những gì có thể, và tôi được biết lãnh đạo 2 nước sẽ làm nhiều hơn nữa để thúc đẩy quan hệ mạnh mẽ giữa nhân dân hai nước”.

“Vẫn có những việc cần phải làm trong những ngày tới để kết thúc đàm phán TPP. Chúng ta cũng có thêm các chuyến thăm cấp cao trong năm nay, trong đó có hai chuyến thăm lớn vào tháng tới. Tôi hy vọng sẽ có nhiều chuyến thăm Mỹ trong năm nay. Tôi tin rằng quan hệ Việt-Mỹ hiện tốt nhất từ trước tới nay. Và tôi tin rằng, thông qua làm việc tích cực không ngừng và sự hợp tác có hiệu quả ở tất cả các cấp, chúng ta có thể tiếp tục đà phát triển hiện tại trong thời gian tới”, Đại sứ Mỹ nhấn mạnh.

Ông Osius cũng cho rằng thành công từ chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ làm gia tăng khả năng Tổng thống Obama đến thăm Việt Nam trong năm nay. “Tổng thống Obama đã nói muốn tới thăm Việt Nam nhưng cần thu xếp lịch làm việc”, Đại sứ Mỹ nói.

An Bình