“Góc tối” đấu thầu dự án vốn ngân sách tại Bắc Giang: Nguyên nhân do đâu?

Đầy rẫy sự bất thường

Hội đồng nhân dân tỉnh Bắc Giang vừa có báo cáo kết quả khảo sát việc chấp hành pháp luật về đấu thầu trong hoạt động đầu tư xây dưng các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2015 - 2017. Trong đó, nhiều “góc khuất” trong hoạt động này đã được chỉ rõ khiến dư luận phải ngỡ ngàng.

Nhiều gói thầu, hồ sơ dự thầu thể hiện rõ “quân xanh”, quân đỏ”, 2/3 nhà thầu dự thầu làm hồ sơ dự thầu sơ sài, hình thức (không nộp hoặc đảm bảo dự thầu không hợp lệ, thiếu tài liệu chứng minh năng lực kinh nghiệm). Khi đánh giá hồ sơ dự thầu, các nhà thầu này bị loại ngay ở bước đánh giá tư cách hợp lệ và năng lực kinh nghiệm (là bước đánh giá sơ đẳng nhất trong hồ sơ dự thầu).

Cá biệt có một số nhà thầu chuyên đi dự thầu để trượt, có đủ năng lực kinh nghiệm để trúng thầu thực hiện ở một số gói thầu, nhưng lại làm hồ sơ dự thầu hết sức sơ sài, cố tình không nộp đủ hồ sơ đánh giá năng lực, kinh nghiệm dể bị loại ở các gói thầu có quy mô tính chất tương tự.

Nhiều gói thầu tư vấn được thực hiện trước khi có quyết định đầu tư ở một số dự án, nhất là dự án do cấp xã quyết định đầu tư hoặc làm chủ đầu tư không trình kế hoạch lựa chọn nhà thầu lên người có thẩm quyền phê duyệt.

Các gói thầu tư vấn khảo sát, thiết kế, lập dự án, dự toán xây dựng nằm trong hạn mức được chỉ định thầu của các dự án cấp huyện, cấp xã quyết định hoặc làm chủ đầu tư cơ bản không thành lập Hội đồng tư vấn để đánh giá, lựa chọn tổ chức, cá nhân có đủ năng lực, kinh nghiệm thực hiện gói thầu.

Chất lượng lập hồ sơ mời thầu của một số gói thầu hạn chế, các tiêu chí về năng lực, kinh nghiệm, kỹ thuật đưa ra trong hồ sơ mời thầu được quy định chưa phù hợp với tính chất gói thầu; việc áp dụng phương pháp đánh giá hồ sơ dự thầu không phù hợp với quy mô gói thầu dẫn đến làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu, giảm tính cạnh tranh trong lựa chọn nhà thầu.

Việc đánh giá hồ sơ dự thầu của một số gói thầu còn nhiều vi phạm: một số gói thầu chưa đảm bảo trình tự quy định, còn có trường hợp đánh giá hồ sơ dự thầu không theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu, nhà thầu thiếu tài liệu chứng minh năng lực, kinh nghiệm nhưng tổ chấm thầu không yêu cầu nhà thầu làm rõ đã kết luận không đạt…

Báo cáo của Hội đồng nhân dân tỉnh Bắc Giang cho biết, về công tác quản lý nhà nước, việc quan tâm chỉ đạo hoạt động đấu thầu tại Bắc Giang chưa thường xuyên và hiệu quả quản lý chưa cao, Sở Kế hoạch và đầu tư, UBND các huyện, thành phố chưa tham mưu cho UBND tỉnh Bắc Giang có biện pháp hữu hiệu để chấn chỉnh tình trạng đấu thầu hình thức, không đảm bảo tính cạnh tranh đang diễn ra ở một số địa phương; chưa kịp thời triển khai và đề ra các giải pháp thực hiện chỉ thị số 47/CT-TTg ngày 27/12/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc chấn chỉnh đấu thầu trong các dự án đầu tư phát triển và hoạt động mua sắm thường xuyên sử dụng vốn nhà nước.

Công tác kiểm tra, thanh tra về hoạt động đấu thầu mới được quan tâm thực hiện ở cấp tỉnh, các huyện hầu như buông lỏng. Số lượng các cuộc kiểm tra, thanh tra nhiều nhưng hiệu quả chưa cao, chủ yếu là nhắc nhở, chưa xử phạt nghiêm đối với các sai phạm; sau kiểm tra, thanh tra, các vi phạm tồn tại chậm được khắc phục.

Qua thanh tra, kiểm tra phát hiện nhiều sai phạm trong hoạt động đấu thầu, diễn ra phổ biến trong thời gian dài nhưng Sở KHĐT tỉnh Bắc Giang chưa tổng hợp sai phạm phổ biến để tham mưu cho UBND tỉnh Bắc Giang có biện pháp chấn chỉnh hoạt động đấu thầu trên toàn tỉnh.

Nguyên nhân do cơ chế và cán bộ

Báo cáo đã chỉ ra được nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên như: Cơ chế quản lý gián tiếp trong đấu thầu, chế độ báo cáo công tác đấu thầu của các địa phương và các chủ đầu tư chưa tốt làm cơ quan tổng hợp báo cáo chung của tỉnh gặp khó khăn, dẫn đến công tác đề xuất tham mưu bị hạn chế, công tác xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện kiểm tra đấu thầu ở các địa phương trong tỉnh chưa được quan tâm đúng mức.

Năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kinh nghiêm quản lý và ý thức trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về đấu thầu còn hạn chế; chưa chủ động tham mưu các biện pháp nhằm thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước về thầu. Một số cấp có thẩm quyền quyết định đầu tư chưa thực sự quan tâm và quyết tâm khắc phục tình trạng đấu thầu hình thức.

Một số chủ đầu tư năng lực hạn chế, chưa nắm chắc và đầy đủ các quy định của pháp luật về đấu thầu nói riêng và quản lý đầu tư xây dựng nói chung. Việc tổ chức đấu thầu qua mạng ở một số đơn vị còn chưa được quan tâm thực hiện, tâm lý nhiều chủ đầu tư còn chưa thực sự sẵn sàng cho việc thực hiện đấu thầu qua mạng.

Trình độ chuyên môn của cán bộ cấp xã còn hạn chế, chưa chủ động nghiên cứu nắm bắt các chính sách, quy định về hoạt động đấu thầu.

Đặc biệt, báo cáo cũng đưa ra những đề xuất với UBND tỉnh Bắc Giang, Sở KH&ĐT tỉnh Bắc Giang, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình cấp tỉnh, UBND các huyện, thành phố nhằm ngăn chặn tình trạng tiêu cực, sai phạm trong đấu thầu.

Dân trí sẽ tiếp tục thông tin sự việc đến bạn đọc.

Anh Thế - Ngọc Hân