Đầu tư “trên thảm, dưới đinh”

Ban đầu được hứa hẹn, ưu đãi, tạo điều kiện… hết sức cho nhà đầu tư nhưng thực tế, bên dưới “tấm thảm đỏ” được trải ra đó, lại ẩn chứa những điểm rất bất lợi cho nhà đầu tư: những cái “bẫy”, những sự nhũng nhiễu, những ý đồ tiêu cực… để vụ lợi mà có đại biểu Quốc hội đã ví chúng như “đinh sắt dưới thảm đỏ”.

Quả thật, trong nhiều năm qua, để cạnh tranh, thu hút đầu tư vào địa phương mình, vào “tỉnh nhà”, lãnh đạo nhiều tỉnh, thành phố đều có những chương trình, những kế hoạch kêu gọi thu hút vốn đầu tư nước ngoài, vốn đầu tư doanh nghiệp tư nhân trong nước vào các dự án, các khu công nghiệp, khu chế xuất… mà tỉnh, thành phố đó lập ra.

Nhiều tỉnh, thành phố còn tổ chức những sự kiện truyền thông, họp báo hoành tráng ở khách sạn 5 sao, tại các thành phố lớn, thậm chí ra cả nước ngoài xúc tiến… Và ở đó, là rất nhiều cam kết, hứa hẹn được đưa ra: miễn giảm thuế đất, nơi thì 10 năm, nơi thì 20-30 năm; giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, nơi thì miễn 10 năm đầu, giảm 50% 10 năm tiếp theo, nơi thì giảm 50% trong 20 năm…

Thậm chí, có lúc, người ta gọi đó là “hội chứng trải thảm đỏ” mời gọi đầu tư. Tỉnh nào không tích cực việc này, có khi lãnh đạo bị cho là “không thông thoáng”, “thiếu năng động”… Đây cũng được gọi là một phần của bức tranh: 63 nền kinh tế “tỉnh nhà”, cạnh tranh, đưa nền kinh tế… xuống đáy mà cuối tuần qua, tại một hội thảo của Ban Kinh tế Trung ương, nhiều chuyên gia kinh tế đã ám chỉ.

Nhưng chính vì tình trạng loạn xạ về kêu gọi, thu hút đầu tư đó và thiếu vắng những chỉ đạo, hướng dẫn từ trên cho nên “thảm đỏ” mỗi nơi, mỗi kiểu. Có nhiều cam kết đã không thực hiện được do những lời hứa giảm thuế thu nhập, miễn thuế đất… đó lại mâu thuẫn, không phù hợp với chính sách chung của nhà nước.

Một phần nữa, do năng lực, khả năng của từng địa phương, không phải nơi nào cũng thực hiện được những điều mình cam kết. Thậm chí, đã cam kết nhưng lãnh đạo địa phương “nuốt lời” vì thực tế, khi đưa ra lời mời chào đầu tư, để cạnh tranh với địa phương khác, lãnh đạo nơi đó đưa những cam kết đó lên quá cao khả năng thực hiện.

Trong khi lại chưa giải quyết được những vấn đề của địa phương mình: ngân sách khó khăn, tình trạng tiêu cực, nhũng nhiểu của cán bộ, công chức các sở, ngành chưa chấm dứt…

Trên thực tế, không ít doanh nghiệp cả FDI lẫn doanh nghiệp tư nhân trong nước nếm phải “trái đắng” khi bước chân vào những “tấm thảm đỏ” của địa phương mà không nhìn thấy “những hàng đinh” bên dưới. Doanh nhân Huỳnh Uy Dũng (còn được gọi là đại gia Dũng “lò vôi”), Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đại Nam đã đầu tư hàng ngàn tỉ đồng vào Khu du lịch Đại Nam của tỉnh Bình Dương theo lời mời kêu gọi đầu tư của tỉnh này. Nhưng người ta ghi nhận, ông Dũng “lò vôi” đã bị “hành” đến thế nào trong quá trình triển khai dự án ở tỉnh này: liên tục bị thanh tra, kiểm tra, xử phạt…

Hay ở tỉnh Quảng Trị, cuối năm 2015, ông Hồ Xuân Hiếu, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị cho biết, riêng năm 2015, có đến… 45 đoàn thanh tra, kiểm tra đến làm việc tại doanh nghiệp này.

Tất nhiên, cũng có nhiều tỉnh, thành phố thực sự hấp dẫn đầu tư vì các địa phương này có nhiều thế mạnh về nguồn nhân lực, điều kiện cơ sở hạ tầng, cải cách hành chính mạnh mẽ, lãnh đạo thông thoáng, am hiểu… nên khi nêu gọi đầu tư, thực sự họ đã “trải thảm đỏ” trên một nền đất tốt.

Và đó là lý do, có nhiều địa phương bứt lên, phát triển mạnh hơn so với các địa phương khác như các tỉnh, thành phố trong “top 5”, “top 10” của bảng tổng sắp “Năng lực cạnh tranh các tỉnh, thành phố” (PCI) mà hàng năm Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam thực hiện.

Nhưng vẫn còn đó, nhiều tỉnh, thành phố thu hút đầu tư, nhưng bị những doanh nghiệp, đầu tư đã từng đến, đã từng thất bại, cay đắng ở đó mỉa mai gọi là kiểu thu hút đầu tư “trên thảm đỏ, dưới đinh nhọn” mà có một số Đại biểu Quốc hội, thay lời họ, nói lên ở nghị trường Quốc hội vừa qua.

Mạnh Quân