Xin thêm gần một tỷ đồng sửa công trình "nhà tranh vách nứa"

Công trình Nhà truyền thống bon (cách gọi buôn làng ở địa phương) Đắk R'moan (xã Đắk R'moan, TP Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông) có tổng mức đầu tư hơn 3,4 tỷ đồng.

Công trình do Công ty TNHH MTV Trí Nguyên (Gia Nghĩa) thi công, được khởi công xây dựng từ đầu năm 2017, với những hạng mục cơ bản như nhà truyền thống bằng gỗ (rộng 232 m2), sân bê tông, nhà vệ sinh, đài nước, khuôn viên cây xanh...

Tháng 1/2018, công trình xây dựng được hoàn thành. Đến năm 2019, công trình được bàn giao cho UBND xã Đắk R'moan quản lý và sử dụng. Từ đó tới nay, công trình "nhà tranh vách nứa" này là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, giải trí truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương.

Mặc dù vậy, đối với nhiều người dân ở bon Đắk R'moan, nhà truyền thống lại trở thành một nỗi buồn vì công trình bộc lộ sự kém chất lượng. Hiện tại, sau một thời gian sử dụng, nhiều hạng mục đã xuống cấp, hư hỏng do sử dụng vật liệu không đảm bảo chất lượng.

Anh Điểu Nhiên, người có trách nhiệm bảo vệ công trình cho biết, đã hơn một năm nay, công trình này không có người ghé thăm. Một phần do dịch bệnh, phần vì công trình đã xuống cấp, hư hỏng nhiều nên không ai muốn đến.

Theo anh Nhiên, công trình được làm chủ yếu bằng vật liệu tự nhiên. Tuy nhiên thời điểm thi công, phần lớn vật liệu chưa đủ độ già, thậm chí còn non, không đúng chủng loại nên chỉ sau một thời gian sử dụng, các vật liệu này đã hư hỏng.

Dẫn chứng về khu nhà vệ sinh, anh Nhiên cho biết, dù tường xung quanh được xây dựng bằng gạch kiên cố nhưng phía mái nhà chỉ được lợp một lớp cỏ tranh mỏng. Sau một trận gió cuối năm, gần như mái nhà đã bị cuốn đi hết. Đến nay, mái nhà này đã bị hỏng hoàn toàn, đơn vị sử dụng phải dùng tạm bạt để che phần mái nhằm bảo vệ các thiết bị bên trong.

Nói về hiện trạng nhà truyền thống, ông Điểm Nham, Trưởng bon Đắk R'moan cũng ngao ngán vì công trình chỉ nằm "lù lù" một chỗ, không phát huy được công năng và không đáp ứng được kỳ vọng của người dân địa phương.

"Phần lớn vật liệu được sử dụng để làm nhà truyền thống đều không đúng chủng loại, quy cách so với cách làm của đồng bào M'nông trước đây. Cột gỗ đã nứt, sâu mọt, tạo ra nhiều lỗ lớn. Mái nhà đã hư hỏng toàn bộ, tạo thành những mảng trống lớn. Họ làm ăn kiểu chắp vá nên độ bền của công trình không cao", ông Nham nói.

Cũng theo ông Nham, trước đây, khi chưa có hội trường, người dân còn thường xuyên sử dụng nhà truyền thống làm nơi sinh hoạt chung. Tuy nhiên, từ khi hội trường bon được sửa chữa thì nhà truyền thống gần như đóng cửa hoàn toàn, ngay cả sân bóng chuyền bên ngoài căn nhà cũng không được sử dụng tới.

Trước tình trạng nhà truyền thống bon Đắk R'moan xuống cấp, từ năm 2020 tới nay, UBND xã Đắk R'moan liên tục có tờ trình xin cấp kinh phí để sửa chữa. Trong đó, năm 2020, đơn vị quản lý sử dụng đề nghị bổ sung 115 triệu đồng, đến năm 2021 là 820 triệu đồng và ước tính năm 2022 là khoảng một tỷ đồng.

Theo UBND xã Đắk R'moan, qua 3 năm sử dụng, đến nay một số hạng mục của công trình nhà truyền thống và công trình phụ đã xuống cấp nghiêm trọng. Mái tranh đã mục rữa, không đảm bảo sử dụng trong mùa mưa; giếng khoan hư hỏng, nước lúc có lúc không; nhà vệ sinh gần như không thể sử dụng… Đặc biệt, việc hư hỏng dẫn tới những khó khăn nhất định cho công tác quản lý, bảo vệ các nhạc cụ truyền thống đang trưng bày tại căn nhà này.

"Các cơ quan liên quan cũng đã kiểm tra thực tế và đánh giá hiện trạng xuống cấp của công trình. Tuy nhiên theo từng năm, các hạng mục ngày càng hư hỏng nghiêm trọng hơn và buộc phải làm mới. Để tăng độ bền cho công trình, chúng tôi kiến nghị sử dụng các vật liệu khác thay thế tranh, tre, nứa đồng thời có biện pháp khai thác hiệu quả công trình, nhằm phát huy giá trị như từng được kỳ vọng", ông Phạm Trung Đông - Phó Chủ tịch UBND xã Đắk R'moan nói.